Muhammadyoqub ostonaqulov budjet hisobi

- Z a k . 2 H
241
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

t o ‘liq d av ri uchun bu n a fa q a sum m asini to ‘lash uchun turnan ijtiraoiy 
t a ’m in o t b o iim id a n tc g ish li m a b la g ‘ budjet tash k ilo tin in g bank 
m u a ssa sa sid a g i dep o zit su b sc h y o tig a kelib tu sh g an d an so ‘n g bir 
y o ‘la to ‘lanadi.
Bola tu g ‘ilganda bir yo‘la toManadigan nafaqani olish uchun ota yoki ona 
budjet tashkilotining «Ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha komissiya»siga «Fuqarolik 
holati dalolatnomalarini yozish b o ‘limi» tomonidan berilgan bolaning 
tu g ‘ilganlik to ‘g ‘risidagi m a’lumotnomasini topshirishi kerak. Bu hujjatlar 
asosida «Ijtimoiy sug‘urta b o ‘yicha komissiya» nafaqa olish huquqini 
belgilaydi va bclgilangan m iqdorda uni tayinlash to‘g‘risida qaror chiqaradi 
va tayinlash bayonnomasiga yozadi. Shundan so‘ng komissiya hujjatlami 
budjet tashkilotining buxgalteriya xizmatiga topshiradi. Bola tug‘ilganligi 
to ‘g ‘risidagi m a’lumotnoma y o ‘qotilgan taqdirda bir y o ‘la toManadigan 
nafaqa «Fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish bo‘limi» tomonidan 
berilgan bola tug‘ilganligi to‘g ‘risdagi takroriy m a’lumotnomaning hanida 
otaning ish joyidan nafaqa olmaganligi to‘g ‘risidagi m a’lumotnoma 
topshirilganidan so‘ng beriladi.
X odim ning vafoti tufayli uni dafn etish m arosim ini o ‘tkazish 
nafaqasini olish uchun «Ijtim oiy sug‘urta b o ‘yicha kom issiya»ga 
«F uq aro lik holati dalolatnom alarini yozish boMimi» tom onidan berilgan 
v afot etganlik to ‘g ‘risidagi m a ’lum otnom a topshiriladi. O ila a ’zosi vafot 
etgan d a esa vafot etganligi haqidagi m a’lum otnom adan tashqari uy- 
jo y d a n foydalanish idorasi tom onid an vafot etgan shaxsning xodim bilan 
qarin doshlik aloqalari borligi va u xodimning qaram og‘ida b o ‘lganligi 
t o ‘g ‘risida m a ’lum otnom a ham topshirilishi lozim. Topshirilgan hujjatlar 
aso sid a «Ijtim oiy su g ‘urta b o ‘y icha komissiya» nafaqa olish huquqini, 
u ning m iqdorini belgilaydi va n afaqa tayinlash to‘g ‘risida qaror chiqaradi 
va nafaqa tayinlash kom issiyaning bayonnom asiga yozib qo ‘yiladi.
O rtiqcha to ‘lab yuborilgan nafaqa summasi, agar ortiqcha to ‘lash 
sanash d a adashish yoki n afaq a oluvehining qalbaki m a’lumotnoma 
taqdim qilishi tufayli sodir b o ‘lgan bo‘lsa, nafaqa oluvchidan undirib 
olinadi. U ndirish keyingi safar toManadigan nafaqa yoki m ehnat haqidan 
chegirib qolish y o ‘li bilan am alga oshiriladi. Har safar xodim olishi kerak
242
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

b o ‘Igan nafaqa yoki m chnat haqi sum m asidan uning 20 foizidan ortiq 
bo'lm ag an sum ma chcgirib qolinishi mumkin, xolos. C hegirib qolish 
budjet tashkilotining buxgalteriya xizmati orqali « Ijtim o iy sug ‘urta 
b o ‘yicha kom issiya»ning qarori asosida am alga oshiriladi.
Bu qaror sanash jarayonida y o ‘l qo'yilgan xato tufayli ortiqcha to ‘lash 
sodir b o ‘lganda nafaqa tayinlangan kundan uch oydan kechiktirm ay, o ‘z 
huquqini suiiste’m ol qilish b o ‘y ich a sodir b o ‘lganda esa, chcklanm agan 
m uddatda qabul qilinishi m um kin. A gar xodim m azk u r budjet 
tashkilotida ishlam ayotgan b o ‘lsa, unga ortiqcha to ‘lab y u bo rilgan nafaqa 
sum m asi sud orqali undirib olinadi. Nafaqa olishda su iiste ’m ollikka 
y o ‘l q o ‘yilsa, hujjatlar qonunda belgilangan ch oralam i q o ‘llash uchun 
huquqni m uhofaza qilish idoralariga yuboriladi. S u d la m in g qaroriga 
asosan vaqtincha m ehnatga qobiliyatsizlik, hom iladorlik va tuqqanidan 
keyingi davrlar nafaqalaridan alim ent, mayib b o ‘lganlik va salom atlikka 
yetkazilgan va boshqa zararlarni qoplash b o‘yicha su m m alar chegirilishi 
m um kin, xolos. N afaqalardan boshqa hech qanday chegirm a am alga 
oshirish m umkin emas.
Xodimning vafoti kunigacha olinmay qolgan vaqtincha mehnatga 
qobiliyatsizlik hamda homiladorlik va tuqqanidan keyingi davrlar nafaqalar 
u bilan birga yashagan oila a ’zolariga, shuningdek, uning qaram og‘ida 
bo‘lganlarga beriladi. Xodimning vafot ctgan kuniga qadar olinmagan 
nafaqa vafot ctgan xodim bilan qarindosh va birga istiqom at qilganlik yoki 
vafot ctganning qaramog‘ida b o ‘lganlikni tasdiqlovchi dalil b o ‘lgan hujjat 
topshirilgandagina berilishi mumkin. Bola tug‘ilganda bir y o ‘la beriladigan 
nafaqani olish huquqiga ega bo‘lgan ona vafot etganda m azkur nafaqa otaga 
yoki bolani o ‘z tarbiyasiga oigan boshqa shaxsga beriladi.
B u d je td a n ta s h q a ri p en siy a fo n d id an ijtim o iy n a f a q a la r n i 
to ‘lash g a m a b la g ‘la r olish ta rtib i
Budjetdan tashqari pensiya fondidan tegishli ijtim oiy nafaqalarni 
to ‘lash buning uchun tegishli ijtim oiy ta ’m inot b o ‘lim idan kerakli 
m ablag4 olingandan keyin am alga oshiriladi.
243
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

B udjct tashkilotlari hisob-kitoblarni soliq organlariga taqdim etish 
m uddatlarida, am m o hisobot oyidan kcyingi oyning 10-sanasidan 
kcchikm asdan, tum an (shahar) ijtim oiy ta ’m inot b o iim la rig a budjetdan 
tashqari p en siy a fondidan, budjet tashkilotining pensiya fondi hisobidan 
am alga oshiriladigan xarajatlam i toMash uchun « B u d je td a n ta s h q a ri 
p e n siy a fo n d id a n x a r a ja tla rn i to ia s h g a m a b la g ‘la r olish u chu n 
b u y u rtm a n o m a » n i taqdim etadi. B u y u rtm an o m ad a: pensiya oluvchi 
p ensionerlar soni va ularga to ‘lanadigan pensiya sum m asi; hom iladorlik 
va tuqqanidan kcyin nafaqa oluvchilar soni, nafaqa to ‘lanadigan kunlar 
soni va hisoblangan nafaqa sum m asi; bola tu g ‘ilgandan keyin nafaqani 
o luvchilar soni va ularga to ‘lanadigan nafaqa sum m asi; kishi vafot 
etganda beriladigan nafaqalar soni va toManadigan nafaqalar sum m asi 
va b o sh q alar k o ‘rsatiladi. B udjet tashkilotlari b u y u rtm a n o m a la m i 
budjet tasnifining boMimlari b o ‘yicha alohida-alohida tuzadi va bu 
b o ‘lim lar b o ‘yicha xarajatlar qaysi hisobvaraqdan am alga oshirilishini 
ham k o ‘rsatadi.
B u d je td a n ta s h q a ri p en siy a fo n d id a n x a ra ja tla rn i to ‘Iashga 
m a b la g ‘la r olish u c h u n b u y u rtm a n o m a
200 ___ y i l , ___________________oy u chun
Tartib
raqami
K.o‘rsatkichlar
Pcnsiyalar,
nafaqalar,
kompen-
satsiyalar
oluvchilar
soni
Mehnatga
qobili-
yatsizlik-
ning
haqiqiy
kunlar
soni
Haqiqiy
xarajatlar
(so'm )
1
Ishlovchi pcnsionerlarga pensiya
Shu jum ladan
a) 100 % oluvchilarga
b) 50% oluvchilarga
2
H om iladorlik va tuqqanidan kcyingi 
davrlar uchun nafaqalar
3
B ola tug‘ilganda beriladigan nafaqalar
4
Dafn etish marosimi uchun beriladigan 
nafaqalar
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

5
16 yoshgacha nogiron bolasi b o lg a n
ota-onalarga qo'shim cha dam olish 
kunlari uchun haq
6
Uy-joy-kommunal xizm atlar bo'yicha 
bcriladigan im tiyozlar o‘m iga 
kompensatsiyali pul to lo v la rin i to la s h
(budjet tashkilotlaridan tashqari)
Shujum ladan. oluvchilar
a) eng kam ish haqining 15 %
b) eng kam ish haqining 18 %
H am m asi
Buyurtm anom ada ko‘rsatilgan talab qilingan m a b la g ‘lar summasi 
buxgaltcriya hisobi m a’lum otlari b o ‘yicha m a ’lum d a v r ichida budjet 
tashkiloti tomonidan davlat ijtim oiy sug‘urtasi b o ‘y ic h a hisoblangan 
sum m adan oshib ketmasligi kerak.
Tum an (shahar) ijtimoiy ta ’m inot bo‘lim lari tom o nid an budjet 
tashkilotlarining b u y u rtm a n o m a la rid a k o ‘rsatilgan su m m alam i ulam ing 
bank m uassasalaridagi talab qilib olgunga qadar dcpozit hisobvaraqlariga 
b u y u rtm a n o m a n i olgandan s o ‘n g 5 ish kuni ichida o ‘tkazib beradi. 
Bu kclib tushgan m ablag'lar sum m asini budjet tash kilo tlari o ‘z kassa 
xarajatlarini tikiashga o ‘tkazadi.
Hisoblangan ijtimoiy to‘lovlar (nafaqalar) sum m asiga budjet tashki- 
lotining buxgaltcriya xizm atida quyidagi bux galtcriya provodkasi 
tuziladi:
D ebet 198/3 -«Ijtim oiy to l o v la r b o 'y ic h a pensiya fondi b ila n hisob-kiloblar» 
subschyoti;
K redit 188 - «Ijtim oiy to i o v la r b o 'y ic h a hisob-kitoblar» su b sch y o ti.
Hisoblangan ijtim oiy to‘lovlarga (nafaqalarga) tegishli b o ‘Igan 
darom ad so!ig‘i sum m asiga budjet tashkilotining b u x g altcriy a xizm atida 
quyidagi buxgaltcriya provodkasi tuziladi:
D ebet 188 - «Ijtim oiy to io v la r b o ‘y ich a hisob-kitoblar» su b sch y o ti;
K redit 173 - «Budjet to lo v la rig a d o ir hisob-kitoblar» su b sch y o ti.
Ijro varaqalari va boshqa hujjatlar bo'y ich a u sh lam alar ijtim oiy 
to‘lovlardan (nafaqalardan) ushlangan sum maga quyidagi buxgaltcriya 
provodkasi tuziladi:
D ebet 188 - «Ijtim oiy to io v la r b o ly ich a hisob-kitoblar» su b sch y o ti;
245
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

K red it 187 - « ljro hujjatlari v a b o sh q a ushlam alar b o 'y ic h a hisob-kiloblar» 
subschyoti.
B ud jct tashkilotining b u y u rtm a n o m a s id a k o ‘rsatilgan sum m a tuman 
(shahar) ijtim o iy ta ’m inot b o ‘lim lari toraonidan budjet tashkilotining 
bank m uassasasidagi talab qilib olgunga qadar dcpozit hisobvarag‘iga 
o ‘tkazib berilg an d a budjct tashkilotining buxgaltcriya xizm atida quyidagi 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 0 9 0 - «R espublika budjeti b o 'y ic h a tashkilot xarajatlari uchun talab qilib 
olgunga qadar d ep o zit h iso b v arag 'i» subschyoti