Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti 002 guruh talabasi raxmonaliyev abbosning fizika II fanidan bajargan 3-mustaqil ishi mavzu: kristallarning sohaviy nazariyasi

3.Energetik sohalar bo‘yicha elektronlarning taqsimlanishi

Qoida bo’yicha, atom sathi qancha yuqori joylashgan bo’lsa, kristalldagi bu sathning elektronlari to’lqin funktsiyalari bir – birini shunchalik kuchli to’sadi, natijada almashish integrali qiymati shuncha katta bo’ladi va shu sathdan tashkil topgan energetik soha kengligi ham katta bo’ladi. Shu sababli, atomning yuqori sathlaridan, tor taqiqlangan sohalar bilan ajralgan, keng energetik sohalar hosil bo’ladi. To’lqin vektorining davriy funktsiyasi bo’lgan elektronning E(k) energiyasi, to’la tsiklli o’zgarishga ega bo’lgandagi to’lqin funktsiya qiymatlarining sohalari Brillyuen sohalari deb ataladi.

Shunday qilib, energetik sohaning tubi va shipida elektronning energiyasi to’lqin vektorining kvadrati va sohaning kengligini belgilovchi almashish integraliga proportsional ekan.

Shunday qilib, energetik sohaning tubi va shipida elektronning energiyasi to’lqin vektorining kvadrati va sohaning kengligini belgilovchi almashish integraliga proportsional ekan.

Valent sohasi parabolaga o’xshash egri chiziq bilan chegaralangan va V shipi Brillyuen sohaning qoq o’rtasiga to’g’ri keladi. Shu holatlarda ham sohalarning shipi va tubida E(k) ning kvadratik bog’lanish xarakteri saqlanib qolingan.

4.Valent, o‘tkazuvchanlik va taqiqlangan energetik sohalar.

Zamonaviy elektronika qurilmalari yarim o‘tkazgichli materiallardan tayyorlanadi. Yarim o‘tkazichlar kristall, amorf va suyuq bo‘ladi. Yarim o‘tkazgichli texnikada asosan kristall yarim o‘tkazgichlar (1010 asosiy modda tarkibida bir atomdan ortiq bo‘lmagan kiritma monokristallari) qo‘llaniladi. Odatda yarim o‘tkazgichlarga solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi metallar va dielektriklar oralig‘ida bo‘lgan yarim o‘tkazgichlar kiradi (ularning nomi ham shundan kelib chiqadi). Xona temperaturasida ularning solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi 10-8dan 105gacha Sm/m (metrga Simens)ni tashkil etadi. Metallarda 106-108 Sm/m, dielektriklarda esa 10-8-10-13 Sm/m.