|
2) Strukturali yondashuvda inson miyasining tuzilishini modellashtirish asosida SIni qurish masalalari qaraladi. Bunday modelni qurishga misol sifatida Rozenblatt perseptronini, xatoliklarni teskari tarqalishiga asoslangan NTlar, Hopfild NTlar va stoxastik NTlarini keltirish mumkin. Shuningdek, NTlar timsollarni tanib olish masalalarida ham keng miqyosda qo’llanilmoqda.
SITlarini qurishning turli yondashuvlari 3) Evolyutsion yondashuvda SIni qurish masalalarida asosiy e’tibor boshlang’ich modellar va qoidalarni qurishga qaratiladi va undan keyin ular asosida SIni qurish evolyutsiyali (uzluksiz rivojlanish) shaklda rivojlanadi. Bu rivojlanish turli tipdagi usullarni o’z ichiga oluvchi yangi modellarni qo’llash bilan amalga oshiriladi. Masalan, NTlar modeli, mantiqiy qoidalar nabori va boshqa ixtiyoriy modellar bo’lishi mumkin. 3) Evolyutsion yondashuvda SIni qurish masalalarida asosiy e’tibor boshlang’ich modellar va qoidalarni qurishga qaratiladi va undan keyin ular asosida SIni qurish evolyutsiyali (uzluksiz rivojlanish) shaklda rivojlanadi. Bu rivojlanish turli tipdagi usullarni o’z ichiga oluvchi yangi modellarni qo’llash bilan amalga oshiriladi. Masalan, NTlar modeli, mantiqiy qoidalar nabori va boshqa ixtiyoriy modellar bo’lishi mumkin. 4) Imitatsiyali yondashuvda insonning boshqalardan nusxa olish qobiliyati, ya’ni boshqalar nima qilayotgan bo’lsa, xuddi ularga o’xshab bajarishni amalga oshirish modellashtiriladi. Ko’p hollarda nusxa olish qobiliyati insonga biror ishni bajarishda vaqtni kam sarflashga olib keladi. Muammolarni maqsadli tavsiflash uchun SI tizimlarini sinflashning eng muhimlarini keltiramiz. S.N.Pavlov SIning quyidagi yo'nalishlarini taklif qiladi . Muammolarni maqsadli tavsiflash uchun SI tizimlarini sinflashning eng muhimlarini keltiramiz. S.N.Pavlov SIning quyidagi yo'nalishlarini taklif qiladi .
Birinchi avlod (oddiy, murakkab) va II avlod ETlari (integrallashgan, ko'p funksionalli, intellektualli, kreativli (ijodli) va gibridli.
Intellektual ishlab chiqarish tizimlari: savol-javob tizimlari, mantiqiy - hisoblash tizimlari, intellektli LIAT, ABT.
NTlari va neyrokompyuterlar (NTlari va neyrokompyuter texnologiyalari).
BBni qurish va qurishni avtomatlashtirish, tahlil qilish, qayta ishlash va bilimlarni olish.
O'rgatish va o'zini-o'zi o'rgatish (maslahatchi tizimlar, intellektual murabbiylar, maktab va oliy ta’lim tizimlari).
Evolyutsion modellashtirish (genetik algoritmlar, sinflovchi tizimlar, genetik dasturlash, evolyutsion dasturlar, evolyutsion strategiyalar).
Mashinali tarjima qilish tizimlari.
Tabiiy-tilli aloqa tizimlari (muloqot qilish, tabiiy-tildagi mulohazalarni tusunadigan va o’zgartiradigan mashina tiliga o’tish ).
Ovozli muloqot tizimlari (sintez (matn-ma’no), nutqni tahlil qilish va anglab olish (ma'no-matn)).
Vizual axborotlarni ishlash tizimi (tasvirlarni ishlash, tahlil va sintez qilish).
Timsollarni anglovchi tizimlar.
Sun'iy intellekt tizimlarini sinflash
Bu struktura uchta hisoblash vositalari majmuasidan tashkil topgan. Birinchi majmua masalani samarali yechish nuqtai nazaridan loyihalangan dasturni bajaruvchi vositalar majmuidan tashkil topgan, ba’zi hollarda muammoli yo’nalishga ega. Ikkinchi majmua - keng doiradagi foydalanauvchilar talablariga tez moslashuvchi strukturaga ega bo’lgan intellektli interfeys vositalari majmui. Uchinchi vositalar majmui birinchi va ikkinchi majmuaning o’zaro aloqasini ta’minlaydigan BB hisoblanadi. Bajaruvchi tizim shakllangan dasturni bajarishni ta’minlaydigan barcha vositalar majmuini birlashtiradi. Intellektual interfeys – dasturiy va instrumrntal vositalar tizimi bo’lib, foydalanuvchilar uchun ularning kasbiy faoliyatida vujudga keladigan masalalarni yechishda kompyuterni qo’llashni ta’minlaydi. BB – boshqa komponentalarga nisbatan markaziy o’rinni egallaydi. Chunki BB orqali masalani yechishda ishtirok etadigan hisoblash tizimlari vositalarining birlashuvi amalga oshiriladi.
MO’ ning qo`llanilish sohalariga quyidagilar kiradi:
Teoremalarni isbotlash; O`yinlar; Timsollarni tanib olish; Qaror qabul qilish; Adaptiv (moslashuvchan) dasturlash; Mashinada musiqalarini bastalash; Tabiiy tilda ma’lumotlarni qayta ishlash; O`qituvchi to`rlar (neyroto`rlar); Og`zaki kontseptual o`qitish.
MO’ quyidagi sohalarga qo’llanilmoqda: timsollarni tanib olish, ma’lumotlarni ishlash, timsollardagi ma’lumotlarni to’ldirish, assosiativli qidiruv, sinflash, bashoratlash, tashxis qo’yish, signallarni ishlash, jarayonlarni boshqarish, ma’lumotlarni segmentlash, ma’lumotlarni siqish, murakkab jarayonlarni boshqarish, mashinali ko’rish, nutqlarni tanish va h.k.
Hozirgi vaqtda har bir predmet sohada MO’ masalalarini topish mumkin.
Iqtisod va biznes. Bozorlar va banklarning sinishini oldindan aytish, avtomatik diling, kreditlarni qaytarmaslikning oqibatini baholash, ko’chmas mulk narxini baholash, avtomatik reytinglash, buyum va pulli oqimlarni optimallashtirish, chek va shakllarni hisoblashni avtomatlashtirish kabi masalalarni yechishda qo’llaniladi.
Tibbiyot. Bu sohada tibbiy tasvirlarni ishlash, bemorlarning holatini monitoring qilish, tashxis qo’yish, davolashni samaradorligini faktotli tahlil qilish, davolashni nazorat qilish kabi masalalar yechiladi. Misol: ko’z qatlami tomirlaridagi melonomlarni oldindan tashhislash tizimi (http://www.chat.ru/ neurocon).
Mashinali o’qitishning amaliy sohalari tahlili
Аvionika. Bu sohada o’rgatuvchi avtomatlar, radar signallarini anglab olish, kuchli shikastlangan samolyotda uchish apparatini boshqarishga moslashish kabi masalalar yechiladi. Misol: Samolyotning qanday shikastlanish turidan qat’iy nazar real vaqt rejimida uchishni avtomatik rejimga o’tkazish.
Aloqa. Bu sohada bideoaxborotlarni siqish, tez kodirovka-dekodirovkalash, sotkali tarmoqlarni va paketlarni marshrutlash sxemalarini optimallashtirish kabi masalalar yechiladi.
Internet. Bu sohada axborotlarni assotsiativ qidiruv, elektron kotibalar va tarmoqlardan foydalanuvchi agentlar, tizimlarda axborotlarni filtrlash, manzilli reklama, elektron savdo uchun manzilli marketing kabi masalalar yechiladi. Misol: alohida neyroagentlar ko’rinishidagi foydalanuvchilarning kasbiga qiziqishlarini va foydalanishlarini ta’minlovchi AGENTWARE tizimi (neyrokotibalar) .
Do'stlaringiz bilan baham: |
