Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali kompyuter injineringi fakulteti

UNIX rivojlanishi

UNIX filosofiyasi (barchasi faylda)

UNIX operatsion tizim arxitekturasining bir nechta afzalliklari:

• 
  Fayl tizimi daraxt ko’rinishida (hech qanday disk mavjud emas, barchasi fayl);
  
• 
  OS yadrosi tomonidan tuzilgan fayllarni qo’llab-quvvatlamaydi;
  
• 
  «Environment variables» tushunchasi;
  
• 
  Joriy protsesslarni barcha holat bo’yicha klonlash imkoniyati;
  
• 
  stdin/stdout/stderr tushunchalari;
  
• 
  Qobiq dastur buyruqlar interpretatori mavjud.
  

Terminal OT (Operatsion Tizim) da o’ranatilgan dasturlarga murojaat qilish uchun maxsus dastur. Uni kimdir terminal desa, kimdir console deydi. Windows da command line, ruschasiga комманданая строка, buyruqlar qatori nomli dastur bor bu vazifa uchun.
Terminal bu oddiygina oynalik dastur. U o’zida hech narsa saqlamaydi. Uning ishlashi uchun boshqa dastur kerak. Eng mashxuri bash. Yana bitta dastur bu shell. Ko’pchilik bash ni qulayroq deb bilishadi, shu jumladan men ham. Lekin hammaning didi har xil.
Linux OT’ida terminal boshidan o’ranatilgan bo’ladi. U bash yoki, shell da ishlashi tizim moslamalariga bog’liq.

Buyruqlar interpretatori turlari

sh	SHell
bash	Bourne again shell
ksh	Korn shell
csh	C shell
psh	Perl shell
…	…

2001 yilga kelib SCO UnixWare, Compaq kabi bir qator yirik Unix variantlari Tru64 UNIXva SGI IRIX-ning barchasi pasayib ketgan.Bozorda yaxshi ishlaydigan uchta Unix versiyasi IBM AIX, Hewlett-Packard HP-UX va Sun's Solaris edi.2006 yilda, SGI bankrotligini e'lon qilganida, tahlilchilar Linuxni mulkiy Unix-ni butunlay almashtiradimi degan savolni berishdi. 2006 yilda yozilgan maqolada Computerworld Mark Xoll tomonidan Linux iqtisodiyoti Unix-dan Linuxga o'tishni rag'batlantiruvchi asosiy omil sifatida keltirilgan:

Linuxning yuqori darajadagi muvaffaqiyati, ilmiy va texnik hisoblash, Uniks singari, sizning muvaffaqiyatingizdan oldin ma'lumotlar markazi. Mumkin bo'lgan eng murakkab hisob-kitoblarni amalga oshirish orqali Linux o'zini isbotlagandan so'ng, IT menejerlari buni osonlikcha angladilar veb-sahifalarga xizmat qilish va chopish ish haqi. Tabiiyki, bu omadli bo'lishga yordam beradi: Bepul, yuklab olinadigan Linux yulduzi IT tarixidagi eng uzoq davom etgan pasayish paytida ko'tarila boshladi. Kamroq ish bilan ko'proq ish olib boradigan kompaniyalar, uni tashlab ketishlari mumkin bo'lgan yagona narsa Unix edi.Maqolada, shuningdek, yuqori samarali kompyuter dasturlarining tendentsiyalari Unix-dan Linux-ga keskin siljish dalili sifatida keltirilgan
Ga qarash Top500 ro'yxati superkompyuterlar ertakni eng yaxshi hikoya qiladi. 1998 yilda Sun va SGI dan Unix mashinalari dunyodagi eng tezkor kompyuterlarning 46 foizini birlashtirdi. Linux bittasini (0,2%) tashkil etdi. 2005 yilda Quyosh 0,8% yoki to'rtta tizimga ega edi va SGI 3,6% ga ega edi, Top500 ning 72% Linuxda ishlaydi.
2015 yil noyabr oyida 500 ta eng yaxshi superkompyuterlar o'rtasida o'tkazilgan so'rovda Unix-dan atigi 1,2% foydalangan (barchasi IBM AIX-da ishlaydi), Linux esa 98,8%; 2017 yil noyabr oyida o'tkazilgan o'sha so'rovda ularning 100% Linuxdan foydalanilganligi haqida xabar berilgan.
System V lotinlari ba'zi xususiy server platformalarida joylashtirilishini davom ettirdi. Tijorat maqsadlarida qoladigan V tizimining asosiy variantlari AIX (IBM), Solaris (Oracle) va HP-UX (HP). Tomonidan o'tkazilgan tadqiqotga ko'ra IDC, 2012 yilda butun dunyo bo'ylab Unix bozori IBM (56%), Oracle (19,2%) va HP (18,6%) o'rtasida taqsimlandi. Boshqa biron bir tijorat Unix sotuvchisi bozorning 2 foizidan ko'prog'iga ega emas edi. Sanoat tahlilchilari odatda mulkiy Unixni sekin, ammo doimiy pasayish davriga kirgan deb ta'riflaydilar.