Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnalogiyalari universiteti fizika kafedrasi

FIZIKA I
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI
FIZIKA KAFEDRASI
AXBOROT XAVFSIZLIGI FAKULTETI 713-21- GURUH TALABASI OBIDOV BOBIRJONNING FIZIKA I FANIDAN
MAVZU:ELEKTROMAGNITIZM
FIZIKA I
FIZIKA KAFEDRASI
MUSTAQIL ISHI
Mavzu:Elektrmagnitizm
Topshiriq rejasi:
1.Dielektriklar turlari.
2.Dielektriklarning qutblanishi va qutblanganlik.
3.Elektr maydonda dielektriklar.
4.Dielektrikdagi elektr maydon uchun Gauss teoremasi.
5.Eletrostatik maydondagi o’tkazgichlar.
6.Elektr sig’imi.
7.Zaryadlangan kondensatorlarning energiyasi.
8.Xulosa.
9.Foydalanilgan adabiyotlar.

1.Dielektriklar turlari

Dielektriklar - elektr tokini deyarli oʻtkazmaydigan material (modda) lar; solishtirma elektr qarshiligi — 107—1020 Omm, dielektrik kirituvchanligi — 4—104. .Dielektriklar elektr tokini oʻtkazgichlarga nisbatan 1015—1020 marta yomon oʻtkazadi. “Dielektriklar" atamasini fanga M. Faradey kiritgan. Ionlashmagan barcha gazlar, baʼzi suyukliklar va qattiq jismlar Dielektriklar hisoblanadi. Tashqi elektr maydon taʼsiri boʻlmagan hollarda dielektriklarni qutbli dielektriklar hamda qutbsiz dielektriklarga ajratish mumkin. Bunda dielektriklar molekulalarining dipol momentlari nolga teng (qutbsiz molekulalar) yoki fazodagi yoʻnalishlar boʻyicha ixtiyoriy ravishda taqsimlangan boʻladi (qutbli molekulalar). Ikkala holda ham dielektriklar yigʻindi elektr momenti nolga teng boʻladi. Qutblanish elektr maydon kuchlanishiga, muhitning elektr xossasiga bogʻliq. Qutbli dielektriklar ga spirt, toza suv; qutbsiz dielektriklar ga inert gazlar, kislorod, vodorod, benzol, polietilen va boshqalar kiradi.
Qutbli molekulalardan tashkil topgan dielektriklar elektr maydonga joylashtirilganda, har bir dipolni maydon kuchlanganligi yoʻnalishida buruvchi taʼsir kuchlari vujudga keladi. Ammo toʻla burilishga issiklik harakatlari toʻsqinlik qiladi. Natijada musbat zaryadlar elektr maydon yoʻnalishida, manfiy zaryadlar esa teskari yoʻnalishda koʻchadi. Umuman barcha turdagi qutblanish natijasida tashqi maydon kuchlanganlik chiziqlari dielektriklardan chiqayotgan nuqtalarda musbat va dielektriklar ga kirayotgan nuqtalarda manfiy bogʻlangan zaryadlar hosil boʻladi. Azot, kislorod, vodorod gazlari, toluol, benzol suyuqliklari va polistirol, polietilen, naftalin kabi qattiq moddalar bularga misol boʻla oladi.