Muhammad al-Xorazmiy nomidagi tatu universiteti birinchi bosqich phy-010 guruh talabasi Abdusattorov Akabrning fizika fanidan tayyorlagan taqdimoti

Aylanma harakat dinamikasining animatsiya ko’rinishi:

Xulosa

• Jism aylana harakat qilayotganda harakati davomida uning barcha nuqtalari harakati tratyektoriyasi aylanadan iborat bo’ladi, va aylanish o’qi deb ataluvchi to’gri chiziq aylana markazi deyiladi
• Jismning aylana bo’ylab harakati davomida 3 xil tezlanish vektori mavjud bo’lib, bu tezlanishlar normal(tezlik yo’nalishi o’zgarishi), tangensial (tezlik miqdori o’zgarishi) hamda to’liq(normal va tangensial tezlanishlar vektor yig’indisi) tezlanishlarga bo’linadi
• Aylanma harakatda jismning boshlang’ich va ohirgi holatidagi radius vektorlari orasida burchak mavjud bo’lib, bu burilish burchagi deyiladi. Burilish burchaning o’zgarish tezligi esa burchak tezlik hamda burchak tezlikning vaqt davomidagi o’zgarishi burchak tezlanish deyiladi.
• Aylanma harakat qilayotgan jism o’z o’rnida ilgarilanma harakat qilishi ham mumkin. Bunday harakatni tavsiflashda aylanma harakat kinematikasini ham bog’lab tavsiflash mumkin. Buning uchun esa aylana radiusi kerak bo’ladi. Ayanan aylana radiusi orqali ilagrilanma harakatning chiziqli tezligini radius hamda burchak tezlik yordamida qulay bog’lash imkoni mavjud. Chiziqli tezlikni aylanma harakat kinematikasiga bog’lasak, bu yordamida ilgarilanma harakatning istalgan parametrini ifodalashimiz imkoni mavjud

Foydalanilgan adabiyotlar

• Q.P.Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A.Axmedova. FIZIKA. Darslik. Toshkent. 2018 y.
• Douglas C. Giancoli. Physics. Principles with Applicathions. January 17, 2004 USA ISBN-13^ 978-0-321-62592-2.
• Абдурахманов К.П., Тигай О.Э., Хамидов В.С. Физикадан мультимедиа лекциялар тўплами. Ўқув қўлланма. 2013 й. Pdf + диск + СНМ.
• Internet sahifalari.