Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари

particle size, while the particle size distribution becomes monodisperse. The 
possibility of obtaining oxinanocellulose was shown and its dimensions and structure 
were studied by physicochemical methods. 
References 
1.
 Salminen, R., Reza, M., Pääkkönen, T., Peyre, J & Kontturi, E. (2017). TEMPO-
mediated oxidation of microcrystalline cellulose: limiting factors for cellulose nanocrystal yield. 
Cellulose
 volume 24, pages1657-1667. 
2.Lin, C., Zeng, T., Wang, Q., Huang, L., Ni, Y., Huang, F., Ma, X., and Cao, S. 
(2018). "Effects of the conditions of the TEMPO/NaBr/NaClO system on carboxyl groups, degree 
of polymerization, and yield of the oxidized cellulose," 
BioRes. 
13(3), 596 
POLIMER CHIQINDILARDAN SORBENTLAR OLISHNING OʻZIGA XOS 
XUSUSIYATLARI 
Rajapova D., Bozorov L. 
Termiz davlat universiteti texnika fanlari falsafa doktori 
E-mail: [e-mail] 
 
Sanoat va ekologik muommolarni oldini olishga yordam beruvchi yuqori 
sorbsion xususiyatli va selektiv, termik hamda kimyoviy barqaror ion almashinuvchi 
materiallarni olish boʻyicha keng koʻlamli ilmiy tadqiqotlar olib olib borilmoqda. 

---

317 
Jumladan, ionlarga nisbatan selektivligi yuqori boʻlgan ion almashtiruvchi sorbentlar 
yaratish, ularga metal ionlari sorbsiyasi kinetikasini, sorbsiya jarayonida sorbent 
fazasida ketadigan fizik-kimyoviy jarayonlarni, metal komplekslarini hosil boʻlish 
mehanizmlarini aniqlash boʻyicha koʻplab ishlar amalga oshirilgan [1]. 
Bilamizki, polivinilxlorid ishlab chiqarish korxonalarida turli texnologik 
jarayonlarida, gidrometalurgiyada, polimerlarni choklashda, iste’molga yaroqsiz 
suvlarni tozalashda va boshqa sohalarda koʻp ishlatiladigan polimer boʻlib, bugungi 
kunda sintetik polimer orasida ishlatilishi boʻyicha yuqori oʻrinlarda turadi. 
Polivinilxloriddan quvurlar, plyonkalar, butilkalar, deraza romlari, tibbiy qon 
idishlaridan tortib bolalar oʻyinchoqlarini ishlab chiqarish sohalari kengayib 
bormoqda. Iste’mol hajmi jihatdan u muhim plastmassalardan hisoblanadi. 
Polivinilxlorid kimyoviy barqarorligi jihatdan tibbiyotda eng koʻp ishlatiladigan 
polimer hisoblanadi. Undan ishlab chiqariladigan mahsulotlar nihoyatda turli xil va 
ularni ishlab chiqarish qulay, suvda erimaydi, kislotalarga, ishqorlarga, spirtlarga, 
minerallarga chidamli, efirlarda, ketonlarda, xlorli va aromatik uglevodorodlarda 
hajmi oʻzgaradi va eriydi. Har xil suyuqliklar bilan ta’sirlashmasligi sababli tarkibi 
oʻzgarmaydi [2]. Polivinilxloriddan turli xil shakldagi farmasevtika mahsulot 
qadoqlari ishlab chiqarilmoqda. Polivinilxloriddan ishlab chiqariladigan mahsulotlar 
binolar va inshoatlarni, kimyoviy vositalarni himoya qilishda, radiatsiya bilan bogʻliq 
uskunalar va inshoatlar, metall konstruksiyalarni yemirilishdan saqlashda ishlatiladi. 
Polimer birikmalarning asosiy xususiyati polimer tarkibiy qismlarining 
termodinamik beqarorligidir, turli xil polimer kompazitsiyalarida monomerlarning 
aksariyat 
juftliklari 
uchun 
amalda 
umumiy 
hisoblanadi. 
Termodinamik 
barqarorlikning yetishmasligi, albatta monomerning boshqasida eruvchanligi va 
koʻpchilik hollarda polimer birikmalari 2 fazali mikrogeterogen tizim ekanligini 
bildiradi. Taqsimlanish qonuniga qarab, birikmalarning tarkibi butun hajmda ikkita 
cheksiz fazalarni hosil qilishi mumkin yoki tarkibiy qismlardan biri polimer 
monomerida tarqalgan dispers faza-dispersiya muhiti hisoblanadi.