Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари университети “маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси

Маълумотларни сиқиш тизими кодер ва декодер манбааларидан иборат. Кодер манбаа маълумотларини сиқилган маълумотларга айлантириб беради, декодер эса сиқилган маълумотлардан манбаа маълумотларига қайта тиклаш учун мўлжалланган. Декодердан чиққан қайта тикланган маълумотлар манбаа маълумотлари билан аниқ мос келиши ёки озгина фарқ қилиши мумкин.

• Маълумотларни сиқиш тизими кодер ва декодер манбааларидан иборат. Кодер манбаа маълумотларини сиқилган маълумотларга айлантириб беради, декодер эса сиқилган маълумотлардан манбаа маълумотларига қайта тиклаш учун мўлжалланган. Декодердан чиққан қайта тикланган маълумотлар манбаа маълумотлари билан аниқ мос келиши ёки озгина фарқ қилиши мумкин.
• Икки турдаги маълумотларни сиқиш тизимлари мавжуд:
• Ахборотни йўқотишларсиз сиқиш тизимлари (сиқишни бузмайдиганлар);
• Ахборотни йўқотишлар билан сиқиш тизимлари (сиқишни бузадиганлар).

Йўқотишларсиз сиқиш усулида сиқиш алгоритми билан кодлаштирилган маълумот (рақамли ҳолатга келтирилган видео, аудио, график ҳужжатли маълумотлар ) охирги бит аниқлигида декодлаштирилади.

• Йўқотишларсиз сиқиш усулида сиқиш алгоритми билан кодлаштирилган маълумот (рақамли ҳолатга келтирилган видео, аудио, график ҳужжатли маълумотлар ) охирги бит аниқлигида декодлаштирилади.
•  Бу усулда ҳар бир турдаги рақамли ахборот учун оптимал йўқотишсиз сиқиш алгоритми қўлланилади.
• Усул жуда кўп иловаларни сиқишда ва файл архиваторларида ишлатилади. Ҳамда йўқотишли сиқиш алгоритмларида асосий компонент сифатида ҳам қўлланилади. Усул сиқилган маълумот оригинали билан бир хил бўлиши муҳим блган ҳолларда қўлланилади, масалан бажариладиган файл ва унинг кодлаштирилган кўриниши.

Кўпчилик йўқотишларсиз сиқиш алгоритмлари икки босқичда ишлайди:

• Кўпчилик йўқотишларсиз сиқиш алгоритмлари икки босқичда ишлайди:
• биринчи босқичда бирламчи маълумотнинг статистик модели генерация қилинади, кўп учрайдиган элементлари ва уларнинг эҳтимоллари аниқланади;
• иккинчи босқичда статистик моделнинг “бит”даги (яъни, иккилик системадаги) кўриниши яратилади.
• Текст маълумотлари учун статистик модел алгоритми қуйидагилардан таркиб топади:
• 1. Барроуз-Уилер усули бўйича статистик модел яратиш, яъни блокларга ажратиш йўли билан сортировкалаш - сиқиш жараёнларининг самарасини оширади. Бунда ишлатиладиган алгоритмлар қуйидагича номланади :
• LZ77 ва LZ78 (DEFLATE),
• LZW
• 2. Битлар кетма-кетлигини генерация қилиш орқали кодлаштириш алгоритмлари сифатида Хаффман ва арифметик кодлаштириш усуллари қўлланилади.