Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари

 Adabiyotlar 
1. Andrew S. Tanenbaum Structured computer organization. Sixth edition. 
2012.-801 p. 
2. Таненбаум Э. Архитектура компютера. 6-е. изд.СПб.: Питер, 2013.-
816 с. З.Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компютерные сети. Принтсипы, 
технологии, протоколы. Учебник. -СПб. Питер. 2016г. 
3. Таненбаум Э., Уэзеролл Д. Компютерные сети. 5-е изд. - СПб.: Питер, 
2012.-960 с. 
4. Ватаманюк А. Создание, обслуживание и администрирование сетей. 
Пб.: Питер. 2010 - 282 с. 
Internet saytlari 
1. http://www.piter.com 
2. http:// www.ciscopress.ru 
3. http:// www.willianispublishing.com 
 
 
 

---

181 
TA’LIM, ILM-MA’RIFAT – RAQAMLI IQTISODIYOT NEGIZIDIR 
Burxonova M.M.
 1
, G’aniyev S.F.
 1

1
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi ТАТU Farg’ona filiali 
[e-mail]  
Hozirgi davrda raqamli iqtisodiyot va u bilan bog’liq bo’lgan bir qancha 
samarador texnologiyalar hayotimizga shiddat bilan kirib kelmoqda. Huddi 
shuning uchun ham davlat va jamiyat taraqqiyotini yanada jadallashtirish 
maqsadida respublikamiz rahbariyati bir qancha muhim qarorlarni qabul qildi. 
Kuni kecha esa prezident Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis Senati va 
Qonunchilik palatasiga qilgan Murojaatnomasida «2020 yil – Ilm-ma’rifat va 
raqamli iqtisodiyot yili» deb e’lon qilindi.
Yuqoridagi farmon va qarorlarning muvaffaqiyatli bajarilishi uchun raqamli 
iqtisodiyotning mohiyati nima va uning asosiy tishunchali nimalardan iboratligi 
pishiq-puhta bilib olish talab qilinadi. Ushbu raqamli iqtisodiyot atamasini 
anglashdan avval axborotlashgan jamiyat va u bilan uzviy bog’liq bo’lgan bir 
qancha asosiy tushunchalar bilish talab qilinadi. 
xx-asrning ikkinchi yarmida insoniyat global o'zgarish davriga kirib, 
rivojlanishning yangi bosqichiga - axborot jamiyatiga o'tdi. Bugungi kunda axborot 
iqtisodiyot, resurs, xizmatlar, tovarlar, qo'shimcha qiymat manbai va bandlik 
sifatida hal qiluvchi omil hisoblanadi. Iqtisodiyot tarmoqlarida axborot 
jarayonlarining kirib kelishi va rivojlanishi fonida Internet-do'konlar, Internet-
banklar, to'lov tizimlari kabi ish yuritish shakllari asta-sekin rivojlanmoqda, 
banknotlarning yangi turlari (virtual valyutalar) paydo bo'lmoqda, iqtisodiyotning 
butun bir tarmog'i - "raqamli iqtisodiyot" barpo etilmoqda. Ushbu kontseptsiyaga 
kengaytirilgan yondashuv raqamli iqtisodiyot raqamli texnologiyalardan 
foydalanadigan iqtisodiy ishlab chiqarish ekanligini aniqlaydi. Ya'ni, raqamli 
iqtisodiyot (elektron iqtisodiyot) bu elektron tijorat, shuningdek elektron pul 
almashinuvi asosida qurilgan iqtisodiy faoliyat. Qoida tariqasida, ushbu atamalar 
elektron tovarlar va xizmatlarni sotishga yo'naltirilgan elektron xizmatlarning 
ishlashini, ko'pincha elektron bitimlar ishtirokchilari o'rtasida elektron pullar 
almashinuvini anglatadi. 
Birinchi raqamli tushunchalar, shuningdek zamonaviy raqamli iqtisodiyot 
tushunchasi o'tgan asrning oxirida paydo bo'ldi. 1995 yilda amerikalik informatika 
olimi Nikolay Negroponte buni atomlarning harakatidan bitlarning harakatiga 
o'tish shaklida taqdim etdi. Endi bu atama butun dunyoda qo'llaniladi, u 
siyosatchilar, tadbirkorlar va jurnalistlar tomonidan qo'llanila boshlandi. 
Biroq, hozirgi kunga qadar ushbu kontseptsiyaning mazmuni noaniq bo'lib 
qolmoqda. Avvaliga odatiy "analog" iqtisodiyot tushunchasini esga olish kerak - 
bu jamiyatning iqtisodiy faoliyati, shuningdek ishlab chiqarish, taqsimlash, 
ayirboshlash va iste'mol qilish tizimida shakllanadigan munosabatlarning 
yig'indisi. Kompyuter, Internet va mobil telefonlardan foydalanish allaqachon 
"iste'mol" sifatida ko'rib chiqilishi mumkin, bu holda raqamli iqtisodiyot Internet, 

---

182 
mobil aloqa va AKT vositachilik qiladigan iqtisodiy munosabatlarning bir qismi 
sifatida ifodalanishi mumkin. 
So'nggi yillarda raqamli iqtisodiyot kontseptsiyasi internetda elektron 
mahsulotlarni sotib olish va sotish tijorat o'lchovidan tashqariga chiqa boshladi. 
Bugungi kunda ushbu g'oya yirik kompaniyalar va korporatsiyalarning doimiy 
faoliyatining bir qismi sifatida virtual jarayonlardan foydalanishni ham o'z ichiga 
oladi. Shuningdek, ushbu kontseptsiya korxonalar va idoralar o'rtasidagi bitimlarni 
samarali bajarish uchun hukumatlar ichki ishlariga joriy qilinmoqda. Texnologiya 
rivojlanishda davom etar ekan, elektron iqtisodiyot taklif etilayotgan tovarlar va 
xizmatlar doirasi doimiy ravishda o'sib borar ekan, raqamli iqtisodiyot yanada 
kengayishda davom etadi. 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojaatnomasida 
"Ilm fan yanada ravnaq topishi, yoshlarni chuqur bilim yuksak maʼnaviyat egasi 
etib tarbiyalash boʻyicha boshlagan ishlarimizni davom ettirish maqsadida 2020 
yilga ilm-maʼrifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili deb eʼlon qilishni 
taklif qilaman. Ilm maʼrifatsiz raqamli iqtisodiyotni rivojlantirib boʻlmaydi. Butun 
dunyo ilgarilab ketdi, qoʻshnilarimiz ham ilgarilab ketdi. Integratsiya kerak, 
raqobatbardosh boʻlish uchun"; - degan so’zlarida ko’rinib turibdiki, ta’limni 
kuchaytirmay turib, raqamli iqtisodiyotni rivojlantirib bo’lmaydi. Zero 
iqtisodiyotning asosi chuqur bilim va tajribaga asoslangan bo’ladi.
Bizga ma’lumki raqamli iqtisodiyot elektron hukumat tizimining asosiy, 
ajralmas qismi bo’lib, hukumatning rivojlanishiga katta ulush qo’shadi. Zero jadal 
rivojlanayotdan dunyodan ortda qolmaslik uchun jahon tajribasida mavjud 
amaliyotlardan foydalanish va dunyo reytingida yuqori ko’rsatkichlarni egallash 
zarur. Buning uchun esa ilm-marifatni yuksaltirish va shu orqali raqamli 
iqtisodiyotni rivojlantirish biz yoshlarning asosiy maqsadimiz bo’lmog’i kerak.