Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

7.5.2Маълумотлар базаларини таснифлаш
Маълумотлар базалари ва банкларининг теҳнологиялари машина ишлаб 
чиқаришдаги ахборотли таъминланишни ташкил қилишнинг муҳим 
йўналиши 
бўлади. 
Маълумотлар 
базалари 
ва 
банкларининг 
технологияларининг 
ривожланиши 
бир 
қатор 
омиллар: 
фойдаланувчиларнинг ахборотли эҳтиёжларининг ўсиши, ахборотларга 
бўлган сифати талабларнинг ортиши, оммавий хотира янги турларининг 
пайдо бўлиши, унинг ҳажмлари ўсиши, коммуникациялар соҳасидаги янга 
воситалар ва имкониятлар ҳамда кўпгина бошқа омиллар билан белгиланади. 
Маълумотлар базалари қуйидагича таснифланади: 
1.
Маълумотларни тақдим этиш шакли бўйича: видео; аудио ва 
мультимедиа тизимлари. 
2.
Қўлланилаётган моделнинг тури бўйича: иерархик; тармоқли; 
реляцион ва аралаш. 
3.
Сақланаётган ахборотларнинг турига кўра: ҳужжатли; далилли 
(фактографик); лексографик. 
4.
Маълумотларни сақлашни ташкил қилиш ва уларга мурожаат этиш 
бўйича: локал (шахсий); умумий; тарқатилган. 
5.
Хизматлар кўрсатиш бўйича: текин ва тижорат асосида. 
6.Мулкчилик тури бўйича: давлат қошида; нодавлат. 
Айрим вазифаларни ҳал қилишга мўлжалланган маҳаллий ташкил 
қилинган ахборот тўпламларидан фарқли, маълумотлар базаси қуйидаги бир 
қатор 
талабларни 
қаноатлантирувчи 
ахборотларнинг 
интеграциялаштирилган тизимидан иборат бўлади: 
• маълумотларни сақлашдага ортиқчаликни қисқартириш; 
•
улардаги зиддиятларни бартараф қилиш; 
•
катга доирадаги вазифаларни, шу жумладан янгиларини ҳал қилиш 
учун биргалиқда фойдаланиш; 
•
маълумотларга киришнинг қулайлиги; 

---

233 
•
базада маълумотларни сақлашнинг хавфсизлиги, маълумотларни 
ҳимоялаш; 
•
ахборотли таъминлашнинг ривожланиши натижасида ўзгарувчи 
шароитлардан маълумотларнинг мустакдилиги; нафақат маълумотларни 
яратиш ва сақлашга, балки уларни муҳим ҳолатда ушлаб туришга 
харажатлар- 
ни камайтириш; 
•
фойдаланишнинг эгилувчан ташкилий шаклини мавжудлиги. 
Кўрсатилган талабларнинг бажарилиши фойдаланувчилар учун катга 
ҳажмдаги маълумотлар билан ишлашнинг юқори унумдорлиги ва 
самарадорлигини беради.