|
«____”____________201____
Mavzu: Avaz O`tar hayoti va ijodi
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: an`anaviy, savol – javob,
Darsda foydalaniladigan jihoz: texnik vositalar, slaydlar, tarqatmalar, testlar.
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
A)Salomlashish.
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1.«Zarbulmasal»dan keltirilgan naqllardagi odamlarning latifanamo holatini sharhlang.
2.«Zarbiilmasal» deb qanday asarga aytiladi?
3.Daftaringizga «Zarbulmasal»dagi maqol va iboralarni ko'chirib oling. Ulami hozirgi maqollar bilan taqqoslang.
III. YANGI MAVZU BAYONI.
AVAZ O`TAR
1884-1919
O'zbek mumtozadabiyotiningtaniqli vakili Avaz O'tar o'g'li o'zining ma'rifatparv arlik mhidagi asarlari bilan adabiyonmiz rarixida alohida o'rin tutadi. Avaz O'tar o'g'li 1884-yil 25-avgustda Xiva shahrida hunannand oilasida tug'ilgan. Shoirning otasi Polvonniyoz O'tar Gadoyniyoz o'g'li sartarosh edi. Xalq o'rtasida usta O'tar nomi bilan mashhur bo'Igan bu kishi san'at va adabiyotga iuda qiziqar. o'z zamonasimng yetuk adiblari Ogahiy. Komil Xorazmiy, Mujrib Xonaxarobiy, Bayoniy kabi shoirlar bilan do'stona munosabatda bo'lib. tez-tez suhbatlashar. doimiy muloqot qilar edi.
Usta O'tar o'z uyida yuqorida tilga olingan shoir-u san'atkorlar madaniyat ahli bilan suhbatlar uyushtirar, tabiyki. Avaz ham ularda ishtirok etardi. Yosh Avazning she`riyatga erta havas qo'yishining sababi ham shunda bo'lsa. ajab emas.
Otasi Avazni sakkiz yoshida maktabga beradi Avaz maktabdan keyingi tahsilni madrasada davom ettiradi. U Xo'ja Hofiz, Nizomiy, Jomiy, Lutfiy, Navoiy, Fuzuliy ijodini qiziqib o'rganadi Bundan tashqari Munis, Ogahiy, Komil, Feraz kabi shoirlar bilan yaqmdan muloqotda bo'ladi. Ular ta'sirida she'rlar yoza boshlaydi va tez orada .ste'dodli shoir sifatida taniladi. Ma'lumotlarga ko'ra. Avaz O'tar o'n to'rt yoshlaridayoq she'r yozishga kirishgan, o'n sakkiz yoshlarida yetuk shoir nomini olib, ko'pchilikning e'tiboriga tushgan Iste'dodli shoir Avaz O'tar to'g'risidagi xabarlar xon saroyigacha yetib boradi. Uni saroyga taklif etaddar. Shoir bir qancha vaqt X'va xoni saroyida ijod qiladi. Biroq uning bu yerdagi faoliyati ko'p davom etmaydi. Avvalo, saroydagi biqiq ijodiy muhit shoirning ko'ngliga o'tirmaydi, qolaversa, uning she'rlariga hasad bilan qaragan ayrim kimsalar turli bo'htonlar to'qib. Avazm xonga yomon ko'rsatadilar. Xonmng buyaig'i bdan shoirni 200 darra urib jazolovchilar va hatto uni aqldan ozganga chiqarib, yomon otliq qiladilar. Tazyiq va xo'rhklardan bezgan shoir saroyni tark etadi va ota kasbi sartaroshlik bi lan tirikchilik qua boshlaydi. ijod bilan qizg'in shug'ullanadi. Biroq shoirga nisbatan tazyiqlar tag'in davom etadi. Xiva xoni Muhammad Rah.mxon II vafotidan so'ng otasi o'rniga taxtga o'tirgan Isfandiyorxon ham unga zulm qiladi, sog'lig'. busiz ham nochor bo'Igan Avazni bog'lab 50 darra urdi- radi. Ma'naviy va jismoniy qiynoqlardan muttasil azob chekkan shoir uzoq yashay olmaydi - o'ttiz besh yoshida vafot etadi.
Avaz O'tar mumtoz she'riyatning g'azal, tnuxammas. masnaviy, mus- tazod, ruboiy. qifa kabi keng tarqalgan janrlarida ajoyib asarlar yaratdi. Shoir o'z she'rlarini to'plab kattagina devon tuzgan va uni «Saodatul- iqbol» deb nomlagan. Asarlar to'plami bir necha marta nashr etilgan.
Avaz O'tar turli mavzularda qalam tebratdi. Uning muhabbat haqi- dagi nozik hislarni uyg'otuvchi she'ilari hozirgacha kuyga solinib ijro etilayotgan bo'lsa. ma'rifatparvarhk ruhidagi asarlari ilm olishga. ma'. ifath bo'lishga da'vat bo'lib yangramoqda. Ular orasida, aymqsa, «Til» she'ri alohida diqqatga sazovordir. U g azal shaklida bitngan bo'lib. Siz-u bizni til o'rganishga. aymqsa. «g'ayri jiJini bilishga sa'y qilish»ga. ya'm chet tillanv o'rganishga da'vat qilishi bilan muhim Darhaqiqat, xalqirmz «Til b'lgan el biladi», deb bepzga aytmaydi. Shoir nlni insonlar. turli millatga mansub kishilarni birlashtiradigan. do'stlashtiradigan «robitai olamiyon» - kishilarning aloqa vositasi deb ataydi. Shuning uchun ham o'zgalar tilini ona fi.idek bdish «fovdai kondir» deyai. Shoirning ma'nfatparvarlikni targ'ib etuvchi asarlaridan yana biri «Maktab» she'ndir. G'azal shaklidagi bu she'rda Avaz maktabni ilm-madaniyat manbayi sifatida ta'riflab shunday deydi:
Avaz himmatni qil oliy ocharg'a emdi maktabkim,
Baloi jahl-u nodonkim barbod etgusi maktab.
Do'stlaringiz bilan baham: |
