Muallif: D. Haydarova 6-“ ” sinflar uchunadabiyot fani ” 201

III. YANGI MAVZU BAYONI.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenn Islom Karunovning «Yuksak ma'naviyat — yengilmas kuch» asarida san'atning barcha turlari qatori milliy qo'shiqch.ligimiz tarixi, uning bugungi kundagi rivojlanishi masalalai iga ham alohida diqqat qaraldgan. Yurtboshimiz ta'ki dlaganidek, «... kuy-qo'shiqqa. san'atga muhabbat, musiqa madaniyati xalquruzda bolal ikdan boshlab, oila sharoitida shakllanadi. Uyida dutor, doira yoki boshqa cholg'u asbobi bo'lmagan, musiqaning hayotbaxsh ta'sirini o'z hayotida sezmasdan yashaydigan odamn bizning yurtiirizda topish qiy in desak. mubolag'a bo'lmaydi» (141 -bet).
Bu j hatdan xalq qo'shiqlarining o'rni va ahamiyati beqiyosdir. Qo'shiqlar xalq poetik ijodining eng qad^:miy va ommaxiy shakllaridan biridir. Siz har kuni radio, televizor orqali o'nlab, yuzlab qo'shiqtinglaysiz. O'zingiz biror-bir yoqimli qo'shiqni xirgoyi qilib yursangiz ham ajab emas. Biroq ularrii farqlay bilish kerak.
Qo'shiqlar yaratilish manbayi, tinglovehilarning qaysi qatlamiga ba- g'ishlangani. mavzulariga ko'ra har xil. Tariximizda xalq qo'shiqla' .mng ko'plab turlari mavjud bo'Igan: ov qo'sluqlan, mavsum qo'shiqlan. to'y qo'shiqlari («Yor-yor»), aza qo'shiqlari (inarsiya) kabi. Bundan tashqari bolalarga mo'ljallangan alia, ovunchoq qo'shiqlar, o'yin qo'shiqlari («Boyehechak», «Oq terakmi. ko'k terak») ham keng tarqalgan.
Siz bilan biz tanishmoqchi bo'Igan xalq qo'shiqlari kunda'ik hayo- timizni bezovchi ko'ngil mulki hiscblanadi. Xalqimiz o'z quvonehini, shodligini yoki g'am-hasratim qo'sh qlarda yorqin aks ettirgan. Xalq og'zaki bisotidan hrik qo'shiqlar va termalar yillar davomida sayqallanib bizgacha yetib kelgan va hozir ham sevilib ijro etilyapti.
Xalq qo'shiqlanda milliy urf-odatlarnniz nafislik va nazokat bilan aks ettiriladi. Kunda likhayotda onalanmiz allani kanda qilmay kuylayotganlari yoki to'ylarimizning «Yor-yor»siz o'tmayotganligi buning isbotidir.
Qo'shiq - jon ozig'i. Uni unglaganingizda ruhingiz yengil tortadi. jon orom oladi. Buning asosiy sababi mazkur qo'shiqlar xalqning jonb tilini o'zida nvijassam etgani, rang-barang xalqona iboralar bilan bezalib, ularning hikmat darajasiga ko'tarilgani bilan izohlanadi. Tabiat va uning farzandi bo'lmish inson ruhiyatidagi mushtarak jihatlar. ona tabiatdagi har bir o'zganshning odamlar kayfiyatiga ta'sir qilishi. kishilar o'z hayotini tevarak-atrof hodisalari bilan charnbarchas bog'liq holda tasavvur qilishi bu qo'shiqlarda yaqqol aks etadi. Agar e'tibor bersangiz, xalqimiz msonning tug'ilishidan tortib to bu dunyoni tark etish marosimigacha o'z tuyg'ularini mana shu qo'shiqlar orqali lfoda etadi.
Bugungi kunda respublikamiznmg turli viloyatlarida faoliyat ko'r- satayotgan folkloransambllari tomonidan o'zlari mansub bo'Igan hududga xos qadimiy qo'shiqlarni qayta tiklash. ularga yangi-yangi jilvalar benb boyitish borasida samarali ishlar olib borilmoqda. Hatto iste'dodli estrada xonandalari repertuaridan ham bu qo'shrqlar munosib o'rin egallayapti. Yurtimizda har yili keng nishonlanadigan Navro'z bayrami tantanalanda esa xalq qo'slnqlarining eng sara namunalari kishilar qalbiga bahoriy kayfiyat. ertangi kunga komil ishonch tuyg'ularini singdirmoqda.
Quyida e'tiboringizga havola etdayotgan xalq qo'shiqlari biz ta'- riflagan buyuk ummondan tomehilar, xolos. Ularni o'qing, kuylang, toki ko'nghngiz zavq-u shavqqa to'lsin.
CHITTIGUL
Chittigul-e, chittigul,
Etagingga gul bosay. Hay-yu, chittigul, Hay-yu, chittigul.
Qo`ling qo'lbog'da bo'lsin,
Beling belbog'da bo'lsin. Hay-yu, chittigul, Hay-yu, chittigul.
Tapir-tupur ot keldi,
Chiqib qarang - kim keldi? Hay-yu. chittigul, Hay-yu, chittigul.
Aravada un keldi,
Childinnada gul keldi. Hay-yu, chittigul, Hay-yu. chittigul.
Gul yaxshi-yu gul yaxshi.
Gulning popugi yaxshi. Hay-yu, chittigul, Hay-yu, chittigul.