Muallif: D. Haydarova 6-“ ” sinflar uchunadabiyot fani ” 201

III. YANGI MAVZU BAYONI.
Muhammadsharif Gulxaniy XVIII asr oxiri - XIX asming 20-yiIlarida Qo'qonda yashab ijod qilgan mashhur masalnavis adib va hassos shoirdir. Jo'shqin fe'lligi va olovqalbligi tufayli o'ziga Gulxaniy taxallusini tan- lagan. Keyinehalik she'rlarida Jur'at taxallusini ham qo'llagan. Bizgacha uning o'zbek va tojik tillaridagi 12 g'azali, Qo'qon xoni Amir Umarxonga bag'ishlangan 1 qasidasi va «ZarbuImasal» asari yetib kelgan.
Gulxaniyning hayoti, asosan, Qo'qon va Namanganda kechgan. U tirikchilik vajidan hammomda o't yoquvchi ham bo'Igan, Qo'qon xoni Amir Olimxon navkarlari safida xizmat ham qilgan (1801—1810-> illar). Mustaqil mutolaa yo'l bilan mumtoz adabiyotni o'qib o'rgangan. Ol.mxon vafondan keyin taxtga o'tirgan Amir Umarxon (shoii Amiriy) Gulxa- niyni saroy shoirlari davrasiga jalb etgan. U ko'proq oddiy insonlarga manzur bo'ladigan she'rlar. hajviy asarlar bitgan.
Gulxaniy o'zbek va tojik t llarida varatgan «Barmog'im», «Ey, to"ti», «Lola ko'ksidek bag"rim...» singari g'azallarida link qahramonnn ig mhiy keehinmalan ta'snli ifoda etilgan. Uning «Bideh» (bergil, ber menga) radifli g'azalida o'zining navkarlik davridagi og'ir hayoti tasvirlanadi. Mazkur asarda muallif katta ijtimoiy masalalarni — o'z davrining harbiy tartibi, rasm-nisumlari. navkarlar hayotini ta'sirli misralarda bayon etgan. G'azalning lirik qahramoni obrazi umumlashma obraz darajasiga ko'tarilgan.
Gulxaniy o'zining noyob iste'dodi, xalq havotini kuzatish orqali orttirgan tajribasi, turmushga haqqoniy qaray bdishi tufayli xalqchil ijodkor sifatida adaHyotimiz tarixidan munosib o'rin egallagan. Uning ijodiy merosi hajman katta bo'lmasa-da. XIX asr o'zbek milliy adabiyoti rivojiga samarali ta'sir ko'rsatgan


IV.MUSTAHKAMLASH


1.Gulxaniy haqida bilganlaringizni gapirib bering.
2.«Kabutar bilan Zog'» hikoyatidan qanday ma'no uqdingiz.
3.Qo'lidan kelmagan ishga uringan kishi- albatta. sharmanda bo'ladi. degan fikr qays. masalda aks etgan?