19
– Bilasizmi...Oldindan biror narsa deb boʻlmaydi, — dedim kalovlanib.
Morri koʻzlarini yumdi.
– Men bilaman, Mich. Lekin sen qoʻrqma. Yaxshi umr kechirdim, oʻlim haqligini esa
hammamiz bilamiz. Yana toʻrt-besh oycha vaqtim qolgan boʻlsa kerak.
– Qoʻysangiz-chi, — dedim asabiylashib, — Hech kim anigʻini bilmaydi…
– Men bilaman, – mayin ovozda javob qaytardi Morri. — Buni aniqlash mumkin boʻlgan kichik
test ham bor. Menga shifokor koʻrsatgandi.
– Test?
– Bir necha marta nafas ol.
Uning aytganini bajardim.
– Yana bir marta nafas ol, faqat bu safar nafas chiqarayotganingda yana nafas olishdan oldin
ulgurganingcha sana.
Nafas
chiqarar ekanman, tez sanay boshladim.
– Bir, ikki, uch, toʻrt, besh, olti, yetti, sakkiz…
Nafasim tugashidan avval yetmishgacha sanashga ulgurdim.
– Yaxshi, — dedi Morri. — Oʻpkang sogʻlom. Endi meni kuzat.
U
nafas oldi va past, qaltiroq ovozda sanay boshladi.
– Bir, ikki, uch, toʻrt, besh, olti, yetti, sakkiz, toʻqqiz, oʻn, oʻn bir, oʻn ikki, oʻn uch, oʻn toʻrt, oʻn
besh, oʻn olti, oʻn yetti, oʻn sakkiz…
Shundan soʻng toʻxtab, yutoqib nafas oldi.
– Shifokor birinchi marta bu mashqni qilishimni soʻraganida, yigirma uchgacha sanagan
edim. Hozir esa oʻn sakkizgacha.
U koʻzini yumdi va bosh chayqadi:
– Yonilgʻi bakim deyarli boʻshab qolgan.
Asablarim taranglashganidan sonimga mushtladim. Koʻrganlarim bir kun uchun yetarli edi.
Morri bilan quchoqlashib xayrlashdim.
– Keksa professoringni yana koʻrgani kel.
20
Oxirgi xayrlashuvimizda bergan shu kabi vaʼdamni eslamaslikka harakat qilib, undan yana
xabar olgani kelishga soʻz berdim.
Morri bizga oʻqishni buyurgan kitoblarni universitetdagi kitob doʻkonidan xarid qilaman.
Avvallari men mavjudligini ham bilmagan kitoblarni sotib olaman: “Yoshlik: shaxsiyat va
inqiroz”, “Men va sen”, “Shaxsning ikkilanishi”.
Universitetga kirishdan oldin inson munosabatlarini oʻrganish alohida fan hisoblanishi
mumkinligini tasavvurimga ham sigʻdira olmasdim. Morrini uchratgunimcha, bunday
narsalarga ishonmasdim.
Uning kitoblarga boʻlgan ishtiyoqi shu qadar cheksizki, yuqtirib olmaslikni iloji yoʻq. Baʼzan
darsdan keyin, sinfxona boʻshagach, jiddiy suhbatga kirishamiz. U menga hayotim toʻgʻrisida
savollar beradi, keyin esa Erix Fromm, Martin Buber, Erik Eriksondan iqtiboslar keltiradi.
Maslahat berar ekan, oʻzi ham aynan shunday fikrdaligi aniq boʻlsa-da, koʻp hollarda ularning
fikrlarini keltirib oʻtadi. Aynan shu lahzalarda men uning shunchaki “amaki” emas, haqiqiy
professor ekanligini tushunib yetganman. Kunlarning birida mening yoshimda jamiyat
mendan nimalarni kutishi v
a oʻzim nimani xohlashimni aniq farqlab olish qiyinligidan shikoyat
qildim.
– Senga qarama-qarshiliklar tortishuvi haqida aytganmanmi? — soʻradi u.
– Qarama-qarshiliklar tortishuvi?
– Hayot tortishuvlar ketma-ketligidan iborat: goh oldinga, goh orqaga. Sen nimanidir qilishni
xohlaysan, lekin butunlay boshqa narsani qilishga toʻgʻri keladi. Oʻzing uchun mutlaqo
bezarar deb oʻylagan narsang seni jarohatlaydi. Hech narsa oʻz-oʻzidan boʻlmasligini bilsang
ham maʼlum narsalarga ular bor boʻlishi shartdek qaraysan. Qarama-qarshiliklar tortishuvi
rezina bogʻichni tarang tortganingdagi holatga oʻxshaydi. Koʻpchiligimiz esa shu bogʻichning
oʻrtasida yashaymiz.
– Kurash musobaqasini eslatarkan, — deyman men.
– Kurash musobaqasi, — kuladi u. — Ha, hayotni shunday tasvirlasa ham boʻladi.
– Xoʻsh, bu kurashda kim gʻolib chiqadi? — soʻrayman men.
– Kim gʻolib chiqadi? — jilmayadi u egri tishlarini koʻrsatib. Koʻzlari atrofidagi ajinlar yigʻiladi.
— Muhabbat gʻolib chiqadi. Har doim muhabbat gʻalaba qozonadi.
Do'stlaringiz bilan baham: