Morfemika

CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI PEDAGOGIKA FAKULTETI MAXSUS PEDAGOGIKA KAFEDRASI

• MORFEMIKA

• CHIRCHIQ - 2022

Reja

• 1. Morfemika tushunchasi.
• 2. Morfemikaning asosi va vazifalari.
• 3. Qo‘shimchalarning shakl va grammatik ma’no jihatdan turlari.

• (So‘zning tarkibiy qismlari)

• Asos

• Qo‘shimcha

• (affiks,
• ko‘makchi morfema)

• Asos – o‘zi mustaqil qo‘llana oladigan, boshqa mayda bo‘lakka bo‘linmaydigan so‘zning eng kichik ma’noli qismi

• Qo‘shimcha – o‘zi mustaqil qo‘llana olmaydigan, doim asosga qo‘shilib keladigan va o‘sha asosga turli xil ma’no va vazifalar yuklaydigan so‘z qismi

• (kitob, qalam, daftar, ruchka)

• (-a, -chi, -ga, -siz, -gina, -ma)

• (o‘zak,
• yetakchi morfema)

• ASOS

• So‘z asosini topishda quyidagi jihatlar
• doim yodda turishi lozim:

• 1

• So‘zning asos qismi boshqa kichik
• ma’noli qismga ajralmasligi kerak.

• 2

• So‘z asosi bilan o‘sha so‘zdan hosil bo‘lgan so‘z o‘rtasida ma’no jihatdan bog‘liqlik bo‘lishi kerak.

• 3

• So‘z asosini topishda tovush o‘zgarishlari sodir bo‘lishi mumkunligini yoddan chiqarmaslik kerak.

• M: Kitobxonlarning – kitobxonlar – kitobxon – kitob (asos)

• M: Qalam – qalamdon (bog‘liqlik bor) // qala – qalamdon (bog‘liqlik yo‘q)

• M: Ulug‘+ay=ulg‘ay+moq=ulg‘aymoq – asos «ulug‘»

•