Монография / (ТИҚхмми илмий Кенгаши томонидан чоп этишга тавсия қилинган) Тошкент-2019

Биринчи боб бўйича хулосалар

Адабиётлар шархида Республикамизда сув танқислиги шароитида мамлакатимиз қишлоқ хўжалигидаги асосий экинлардан бири - ғўзанинг илмий асосланган суғориш тартиби, ер устидан суғоришнинг тежамкор технологиялари, уларнинг дарё сувларини иқтисод қилишларига ҳамда ғўзанинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига таъсири бўйича олимларнинг ишлари тахлил қилинди. Тахлиллар шуни кўрсатдики:

-ўсимликни ривожланиш жараёнида сув узлуксиз сарфланади ва тупроқдаги намлик орқали қайта қопланади. Агар берилаётган сув миқдори бўлаётган сарфни қопламаса ўсимлик сўлий бошлайди ва бўйининг ўсиши, ривожланиши сусайиб, ҳосилдорлиги камаяди. Шу билан бирга ортиқча намлик тупроқ таркибидаги кислородни сиқиб чиқариб, унинг миқдорини кескин камайтиради, бунинг оқибатида эса илдизларни нафас олиши қийинлашиб, нормал ривожланиши

бузилади;

• 
  турли тупроқ иқлим шароитларда ғўзадан юқори хосил олишда суғориш тартиби ва сув тежовчи суғориш технологияларни қўллаш хамда шу орқали ғўзадан юқори ва сифатли пахта хом-ашёси олиш устувор эканлигидан, Хоразм воҳасида мустақиллик йиллари даврида сувдан фойдаланиш тизимининг ўзгариши натижасида асосий қишлоқ хўжалиги экини бўлган ғўзанинг илмий асосланган суғориш тартиби ҳамда уни экин даласида амалга оширувчи тежамкор суғориш технологиялари ва суғориш техникаси элементларини аниқлаш бўйича илмий изланишлар етарли эмас;
  
• 
  Хоразм вохасида ғўзанинг суғориш тартибини халқаро FAO услубиёти бўйича аниқлаш йўналишидаги илмий-тадқиқот ишлари бажарилмаган;
  
• 
  ғўзанинг суғориш тартибини, экин даласининг умумий сув истеъмолини ўрганишда турли услубиётларни ўзаро мутаносиблигини аниқлаш бўйича илмий-тадқиқот ишлари етарли эмас.
  

Юқоридагилардан келиб чиқиб, иқлим ўзгариши, сув танқислигини ошиб бориши, Республикамизда, жумладан Хоразм воҳасида сувдан фойдаланиш тизимининг ўзгариши шароитида сув ресурсларидан самарали фойдаланиш, ғўзадан юқори хосил олишда унинг суғориш тартибини аниқлаш услубиётларини тахлил қилиш ва ўзаро мутаносиблигини аниқлаш, илмий асосланган суғориш тартиблари ва уларни амалга оширувчи суғориш технологияларини ҳамда суғориш техникаси элементларини аниқлаш долзарб ҳисобланади.