Moluch 297 c indd

Ұңғымаларды параллель орналастыру: 1–ұңғымалар; 2–бұрғылау қазбалары;
W–ең қысқа кедергі сызығы; h–бұрғылау қазбасының биіктігі
Сурет 2. 
Ұңғымаларды тарамды орналастыру: 1–ұңғымалар; 2–бұрғылау қазбалары; W–ең қысқа кедергі сызығы

---

“Young Scientist” .  # 7 (297) .  February 2020
335
Young scientist Kazakhstan
да аз бұрғыланады. Бұл тәсілдің кемшілігі уатылатын массив 
көлемінде ЖЗ біркелкі орналаспайды. Бұрғылау қазбаның ал-
дында ұңғымалар тығыз орналасқандықтан, кейбір ондай 
ұңғымаларды толық оқтамайды(бұл уатуға арналған ұңғы-
малар шығынын көбейтеді), және ұңғымалар шеті арасындағы 
қашықтық шамамен 1,5 ЕҚКС-на жетеді, сондықтан бұл жерде 
уату сапасы біршама нашар болады(ірі кесектердің шығу қаупі 
жоғары).
Ұңғымаларды шоғырлы орналастыру тәсімі төмендегі 3-су-
ретте көрсетілген.
Сурет 3. Ұңғымаларды шоғырлы орналастыру: 1–бұрғылау өрлеме қазбасы; 2–бұрғылау камерасы; 3–ұңғымалар;
4–теңгерісті кеңістік
Ұңғымаларды шоғырлы орналастыру тәсімінің тарамды ор-
наластырудан ерекшелігі — бір бұрғылау камерасынан, бұрғы 
білдектің бір тұрақты позициясынан бірнеше тарамды ұңғы-
малар кешені бұрғыланады, олар әртүрлі жазықтықтарда: 
біріншісі 5–8 ° еңісте, екіншісі 10–15 °, үшіншісі 50–60 ° т. с.с ор-
наласады. Бұл, бір камерадан бұрғыланған ұңғымалар көме-
гімен қалыңдығы 6–8 м кен қабатын уатуға мүмкіндік береді, 
сонымен қатар бұрғы камераларының санын азайтады. Ұңғы-
маларды шоғырлы орналастыру негізінен жабынды отырғызу 
және кентіректерді бұзу кезінде қолданылады. Мұндай ұңғыма-
ларды бір мезетте немесе әр тарам бойынша қысқа кідіртіп ат-
тырады. Өндіру камераларында шоғырлы ұңғымалармен уату 
өте санаулы кездеседі(мысалы, Төменгі Тагил тау-кен метал-
лургиялық комбинатында).
Сонымен, ұңғымалық уату кезіндегі ұңғымалардың негізгі 
орналасу тәсімдері: параллель, тарамды және шоғырлы. Ұңғы-
малық уату тәсімін таңдау, кеніштегі нақты өндіріс шартта-
рына қарай, техника–экономикалық есептеулер негізінде жүр-
гізіледі.
Әдебиет:
1. Кузьмин Е.В, Хайрутдинов М.М, Зенько Д. К. Основы горного дела. — М.: ООО «АртПРИНТ+», 2007. — 472 с.