Mahsulot ishlab chiqarish hajmini indeksi
q1 2545500
ig = = =1,15
q0 2203880
Ish haqi fondini mutlaq farqi
DIHFmut =361400-343340=+18060 ming so‘m
Ish haqi fondini nisbiy farqi
DIHFnisb =361400-(257505.1,15+85835)=361400-181965=-20565 ming so‘m.
Ish haqi fondida ishchilarning ish haqi yuqori salmoqqa ega. Uning o‘zgarishiga quyidagi omillar ta’sir etadi.
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi ( ig )
Ishchilar (nisbiy) soni ( ISnisb )
Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqi (I H- ) Ishchilarni ish haqi fondini bazis davridan farqi
DIHF = IHFis¢ - IHFisо .
Mahsulot ishlab chiqarish hajmini ta’siri DIHF(N ) = IHFо ig - IHFо
Ishchilar (nisbiy) sonini ta’siri
DIHF(is) = IHFо о Isnisb Is Bir ishchining o‘rtacha yillik ish haqini ta’siri
D IHF(yx) = IHF¢ - IHFо о Is¢
Ł Is¢ Is ł
Ishchilar sonini nisbiy farqi quyidagicha aniqlanadi.
Isnisb = Is¢-(Isо ig)
Xizmatchilarning ish haqi fondiga quyidagi ikki omil ta’sir etadi.
Xizmatchilar sonini o‘zgarishi (Xs)
Bir xizmatchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha ish haqi (Ix)
Xizmatchilarning ish haqi fondini bazis davridan farqi formula asosida quyidagicha aniqlanadi.
DIHF( )х = IHFх¢- IHFхо Shu jumladan:
Xizmatchilar sonining o‘zgarishini ta’siri DIHF(хс) = IHFохо (х хс1 - со) Хс
Bir xizmatchining o‘rtacha ish haqining o‘zgarishini ta’siri
DIHF - = Х s1 IHF1х1 - IHFох1
(ix) Ł Х s Х s ł
8.7. Ishchilarning ish haqi fondiga ta’sir etuvchi omillar tahlili Sanoat ishlab chiqarish xodimlari ish haqi fondi tarkibida ishchilarning ish haqi yuqori salmoqqa ega. Shu bois ishchilarning ish haqidan qay darajada foydalanganligini nazorat qilish, unumsiz xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik tannarxni pasaytirish imkoniyatini beradi. Tahlil etishda ishchilarni hisobot davridagi haqiqiy sarflangan ish haqini rejadagi, o‘tgan yildagi ish haqi fondi bilan taqqoslanadi, uning farqi aniqlanadi va unga ta’sir etuvchi quyidagi omillar miqdor jihatdan hisoblanadi.
Mahsulot hajmini o‘zgarishi.
Ishchilar (nisbiy) sonini o‘zgarishi.
Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqining o‘zgarishi.
Mahsulot hajmi o‘zgarishini ishchilarning ish haqi fondiga bo‘lgan ta’sirini aniqlash uchun rejadagi ish haqi fondini mahsulot ishlab chiqarish hajmini rejaga nisbatan o‘sish darajasiga ko‘paytirish lozim.
Ikkinchi omil ta’sirini aniqlash uchun ishchilarni nisbiy farqi rejadagi bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqiga ko‘paytirish kerak. Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha yillik ish haqini o‘zgarishini ish haqi fondiga bo‘lgan ta’sirini aniqlash uchun shu ko‘rsatkichning rejadan farqi hisobot davridagi ishchilarning haqiqiy soniga ko‘paytirish lozim (75-jadval).
75-jadval Ishchilarning ish haqi fondiga ta’sir etuvchi omillar tahlili