|
T
№
|
Ko‘rsatkichlar
|
Shartli belgi
|
Hisobot yili
|
Biznes-rejadan farqi (+,-)
|
biznes-reja
|
haqiqatda
|
1
|
Sotishdan ko‘rilgan foyda
|
F
|
75200
|
87640
|
+12440
|
2
|
Sotishdan kelgan tushum
|
SТ
|
200500
|
280300
|
+79800
|
3
|
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi
|
VQМ
|
220388
|
254550
|
+34162
|
4
|
Material xarajatlari
|
МХ
|
143252
|
166730
|
+23478
|
5
|
Sotishdan ko‘rilgan rentabellik darajasi, % (1q:2q)x100
|
RC
|
37,50
|
31,26
|
-6,24
|
6
|
Jami ishlab chiqarishda sotishdan kelgan tushum hissasi, % (2q:3q)x100
|
SС
|
0,909
|
1,101
|
+0,192
|
7
|
Material qaytimi, so‘m (3q:4q)
|
МК
|
1,54
|
1,52
|
-0,02
|
8
|
1 so‘m material xarajatiga to‘g‘ri keladigan foyda, tiyin (5q:6qx7q)
|
|
52,49
|
52,31
|
-0,18
|
Jadval ma’lumotlari shuni ko‘rsatadiki korxonada hisobot yilida material xarajatlarini har so‘miga to‘g‘ri keladigan foyda 52,31 tiyinni tashkil etib biznes-reja ko‘rsatkichiga nisbatan quyidagi omillar o‘zgarishining ta’sirida 0,18 tiyinga pasaygan.
sotishdan ko‘rilgan rentabellik (Р РS1 - S0 )*UС0 *МК0
(-6,24)*0,909*1,54=-8,73
jami ishlab chiqarishda sotuvdan kelgan tushum hissasi RS1 *(US1 -US0 )*МК0
31,26*(0,192)*1,54=+9,24 v) material qaytimi
RS1 *US1 *(МQ1 - МQ0 ) 31,26*0,101*(-0,02)=-0,69 tekshirish: -0,18=-8,73+9,24-0,69
-0,18=-0,18
Umumiy material sig‘imini pasaytirish imkoniyatlarini aniqlash maqsadida sarf etilayotgan materiallarning turlari bo‘yicha ham sig‘imini aniqlash lozim.
66-jadval Material turlari sig‘imi tahlili
Ko‘rsatkichlar
|
Reja
|
Haqiqatda
|
Rejadan farqi
(+,-)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Mahsulot hajmi solishtirma ulgurji bahoda, ming so‘m
|
220388
|
254550
|
+34162
|
Materiallar xarajati, ming so‘m
|
143252
|
166730
|
+23478
|
Shu jumladan: xomashyo va materiallar
|
45179
|
52946
|
+7767
|
Yarimfabrikatlar
|
84629
|
96474
|
+11845
|
Yoqilg‘i
|
7934
|
8909
|
+975
|
Energiya
|
2865
|
5092
|
+2227
|
1
|
2
|
3
|
4
|
boshqa materiallar
|
2645
|
3309
|
+464
|
Umumiy material sig‘imi, tiyin
|
65,0
|
65,5
|
+0,5
|
Shu jumladan: xomashyo sig‘im
|
20,5
|
20,8
|
+0,3
|
yarimfabrikat sig‘imi
|
38,4
|
37,9
|
-0,5
|
yoqilg‘i sig‘imi
|
3,6
|
3,5
|
-0,1
|
energiya sig‘imi
|
1,3
|
2,0
|
+0,7
|
boshqa materiallar sig‘imi
|
1,2
|
1,3
|
+0,1
|
Umumiy material sig‘imi rejaga nisbatan 0,5 tiyinga xomashyo, energiya va boshqa materiallar sig‘imini 0,3; 0,7; 0,1 tiyinga ortishi tufayli ro‘y bergan. Bu turdagi materiallar sig‘imini pasaytirish evaziga umumiy material sig‘imi 1,1 tiyinga (0,3+0,7+0,1) qisqarishi mumkin. Yarimfabrikat, yoqilg‘ilar bo‘yicha sig‘im rejaga nisbatan 0,6 tiyinga pasaygan.
Mahsulot tannarxidagi material xarajatlarini ulushini aniqlash uchun ma’lumotlar mahsulot kalkulatsiyasidan olinadi. A-400 mahsulot turi bo‘yicha ulush sig‘imini dinamikasi va rejasining bajarilishini quyidagi ma’lumotlar asosida tahlil etamiz.
67-jadval
Mahsulot ulushi sig‘imi tahlili
Ko‘rsatkichlar
|
O‘tgan yili
|
Hisobot yili
|
Hisobot yilining haqiqiysi
|
Reja
|
Haqiqatda
|
O‘tgan yilga nisbatan,%
|
Rejaga nisbatan,
%
|
Xomashyo va
asosiy materiallar
|
4790
|
4730
|
4700
|
X
|
X
|
Chetdan
keltirilgan yarimfabrikatlar
|
10500
|
10500
|
10900
|
X
|
X
|
Mahsulot bahosi
|
44319
|
44532
|
44706
|
X
|
X
|
Mahsulotning
ulush sig‘imi, so‘m
|
0,345
|
0,342
|
0,349
|
101,0
|
102,0
|
4700+10900
A-400 mahsulot turining ulush sig‘imi 0,349 ( ) so‘mni
44706
tashkil etib o‘tgan yilga nisbatan 1,1; hisobot yilining rejasiga nisbatan esa 2,0 foizga ortgan.
Mavzu bo‘yicha tayanch iboralar:
moddiy resurslar to‘g‘risida tushuncha va tahlil etish vazifalari;
moddiy resurslar bilan ta’minlanish manbalari;
ichki manba;
tashqi manba;
zaxira holatini tahlili;
joriy zaxira, muhofaza zaxiralari;
ABC – analiz, XVZ – analiz mohiyati;
ta’minot rejasining realligini tekshirish uslublari;
moddiy resurslar holatini tahlil etish uslublari;
ishlab chiqarishda moddiy resurslardan samarali foydalanish
tahlilini uslublari;
material sig‘imi va uni mahsulot hajmiga ta’siri;
material sig‘imi va uni tannarxiga ta’siri; • material sig‘imi va uni pasaytirish rezervlari.
Takrorlash uchun savollar:
Korxonaning moddiy resurslari nima maqsadda tahlil etiladi?
Moddiy resurslarni tahlil qilishda tahlilning asosiy vazifalari nimalardan iborat bo‘ladi?
Qaysi axborot manbalariga asoslanib korxonaning moddiy resurslari tahlil qilinadi?
Moddiy resurslar tarkibi va uning dinamik o‘zgarishlari qanday tahlil etiladi?
Zaxira holatini tahlil etish usullarini ayting.
Tovarlarni omborlarda saqlash xarajati qanday aniqlanadi?
ABC – analiz, XVZ – analiz, logistika nimani anglatadi?
Materiallardan samarali foydalanish ko‘rsatkichlari qanday aniqlanadi?
Material qaytimi va material sig‘imi qanday aniqlanadi?
Material qaytimining mahsulot hajmiga ta’siri qanday tahlil etiladi?
Material sig‘imini pasaytirish imkoniyatlarini ko‘rsatib bering.
Mustaqil o‘rganish uchun topshiriqlar:
1-topshiriq.
Berilgan ma’lumotlar asosida mahsulotni material sig‘imini tahlil qiling va xulosa yozing?
Asosiy faoliyat turi bo‘yicha (ming so‘m)
Ko‘rsatkichlar nomi
|
Satr xos raqami
|
Hisobot davrida
|
Chorak
|
Yil boshidan
|
Ishlab chiqarilgan mahsulotning (ishlar, xizmatlar) amaldagi narxi (qo‘shimcha qiymat va aktsiz solig‘isiz)
|
011
|
131408
|
453781
|
Xarajatlar – jami (satrlar yig‘indisi 013, 040, 061, 070)
|
012
|
125304
|
437297
|
1. Ishlab chiqarilgan mahsulotning (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish tannarxi (satrlar yig‘indisi 014, 024, 025, 026, 028)
|
013
|
105797
|
369696
|
Shu jumladan:
Ishlab chiqarilgan moddiy xarajatlar (qaytadan chiqindilarni chegirgan holda) (satrlar yig‘indisi 015, 017, 018, 021, 022, 023)
|
014
|
98062
|
340452
|
Ulardan:
Xomashyo va materiallar (xarid qilinadigan)
|
015
|
94522
|
329069
|
Ulardan: materiallar
|
016
|
|
|
Chet tashkilotlar bajargan ishlab chiqarish tarzidagi ishlar va xizmatlar
|
017
|
196
|
645
|
Tabiiy xomashyo
|
018
|
221
|
412
|
Shu jumladan:
Korxonalarning suv xo‘jaligi tizimidan oladigan suvga to‘laydigan haq (me’yor doirasida va undan ortiq)
|
019
|
221
|
412
|
Yerlarni rekultivatsiya qilish uchun ajratmalar
|
020
|
|
|
Chetdan olinadigan barcha turdagi yoqilg‘i
|
021
|
1418
|
5039
|
Xarid qilinadigan barcha turdagi energiya
|
022
|
1705
|
5287
|
Boshqa ishlab chiqarish moddiy xarajatlari
|
023
|
|
|
Ishlab chiqarish tarzidagi ish haqi to‘lash xarajatlari (sutkaliksiz)
|
024
|
5292
|
20235
|
Ishlab chiqarish ijtimoiy sug‘urta ajratmalari
|
025
|
1965
|
7697
|
Asosiy vositalar va ishlab chiqarish nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi
|
026
|
267
|
1101
|
Ulardan:
Nomoddiy aktivlar
|
027
|
|
|
Ishlab chiqarishning boshqa turdagi xarajatlari (satrlar yig‘indisi 029, 030, 032 dan 037 gacha)
|
028
|
211
|
211
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
