Moliyaviy hisob va hisobat

8.10-jadval
Xo‘jalik operatsiyalarini aks ettirish

T/r	Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni	Summa, ming so‘m	Debet	Kredit
1	Xaridordan bo‘nak olindi	240	5110	6310
2	Tovarni sotishdan olingan daromad aks ettirildi	1 200	4010	9020
3	Sotilgan tovarning tannarxi hisobdan chiqarildi	820	9120	2910
4	Tovar uchun to‘lov kelib tushdi	960	5110	4010
5	Oldin olingan bo‘nakni hisobga olish aks ettirildi	240	6310	4010
6	To‘lov kechiktirilganligi uchun foizlar aks ettirildi	48	4830	9530

Tovarlar bepul topshirilganda qo‘shilgan qiymat solig‘i solish maqsadlari uchun kiritiladigan aylanma tovarlarning tannarxi yoki tovarlar olingan baho asosida (tovarni olish bilan bog‘liq xarajatlarni hisobga olgan holda) aniqlanadi (Soliq kodeksining 130-moddasi).

Soliq solish maqsadida tovarlarni beggul topshirishdan ko‘rilgan zararlar foyda solig‘i hisob-kitobida chegirilmaydigan xarajatlar deb e’tirof etiladi, O‘zbekis-ton Respublikasi Prezidenti yoki O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi-ning qaroriga ko‘ra toshiiriladigan tovarlar bundan mustasno.
8.11-jadval
Tovarlarni tekinga berish

Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni	Debet	Kredit
Hadya shartnomasi bo‘yicha berilgan tovarlarning tannarxi hisobdan chiqarildi	9120	2900
Tovarlerni hadya shartnomasi bo‘yicha berish aks ettiriladi	4010	9020
Tovarlarni tekinga berishdan ko‘rilgan zarar aks ettiriladi	9430	4010

Misol. Chakana savdo korxonasi 850ming so‘mlik bolalar assortimentidagi tovarlarni maktab-internatga tekinga beradi. Tovarlarning xarid kiymati — 850 ming so‘m.

8.12-jadval
Tovarlarni tekinga berishoperatsiyalarini aks ettirish

T/R	Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni	Summa, ming so‘m	Debet	Kredit
1	Berilgan tovarlarning tannarxi hisobdan chiqarildi	850	9120	2910
2	Tovarlarni hadya shartnomasi bo‘yicha berish aks ettiriladi	850	4010	9020
3	Tovarlarni tekinga berishdan ko‘rilgan zarar aks ettiriladi	850	9430	4010

Tovarlarni boshqa tashkilot ustav kagaggaliga ulush hisobiga berishda ta’sischi korxona (ishtirokchi) tovarlarning chiqib ketishini ularning balans qiymati bo‘yicha 2900-“Tovarlar” guruhi schyotlari kreditida aks ettiradi.

Qo‘shilgan qiymat solig‘i solish maqsadida tovarlarni ustav kapitaliga qo‘shilgan hissa sifatida berish realizatsiya qilish oboroti deb e’tirof etiladi va QQS solinadigan aylanmalarga kiritiladi (Soliq kodeksining 199-moddasi).
8.13-jadval
Tovarlarning boshqa tashkilotlar ustav kapitaliga ulush hisobiga berilishi

Xo‘jalik operatsiyalarining mazmuni	Debet	Kredit
Tovarlarni ustav kapitaliga berishda ularning haqiqiy qiymati hisobdan chiqarildi	9120	2900
Ustav kapitaliga muassislar o‘rtasida kelishilgan (baholangan) qiymati bo‘yicha tovarlar bilan kiritilgan ulush aks ettirildi	0600	9020

Tovarlarni oluvchi tashkilot ustav kapitaliga qo‘yilma sifatida olingan tovarlar bo‘yicha etkazib beruvchi tomonidan to‘langan qo‘shilgan qiymat solig‘i summasini quyidagi shartlarga rioya qilgan holda hisobga oladi (Soliq kodeksining 218-moddasi);

• 
  tashkilot qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchi bo‘lsa;
  
• 
  hisobvaraq-faktura yoki qo‘shilgan qiymat solig‘i alohida ajratib ko‘rsatilgan boshqa hujjat mavjud bo‘lsa.
  

Agar tovar xarid qiymatidan past narxda hissa sifatida berilsa, QQS xarid qiymati summasidan hisoblanadi.
Tovarlar o‘z ehtiyojlariga berilganda savdo ustamasi summasi teskari o‘tkazma bilan hisobdan chiqariladi (tovarlar sotish narxlarida hisobga olinganda).