Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари (мҳхс) талабларига мувофиқ товар-моддий захираларни ҳисобга олиш

молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари (мҳхс) талабларига мувофиқ товар-моддий захираларни ҳисобга олиш

Ism-familiya

МҲХС асосида молиявий ҳисобот тузиш
2020 йил якунлари бўйича ихтиёрий
Раҳбарлар ва бош бухгалтерлар тайёрми?
2021 йил якунлари бўйича мажбурий
МҲХС томони биринчи қадам 2016 йилда қўйилган
“Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига босқичма-босқич ўтишга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори лойиҳаси муҳокама қилинди
ҳужжатга кўра, акциядорлик жамиятлари, банклар ва бошқа кредит ташкилотлари, суғуртачилар, давлат улушига эга компаниялар, ДУКлар, фонд ва товар биржалари 2021 йил якунлари бўйича молиявий ҳисоботни МҲХС асосида тузишлари лозим
уларга ва бошқа тадбиркорлик субъектларига буни 2020 йил якунлари бўйича ихтиёрий равишда амалга ошириш таклиф қилинмоқда
Корхоналар бунга тайёрми?
2019-йил июль
Ишлаб чиқариш жараёни таъминоти
Товар-моддий захиралар
Ишчи кучи
Меҳнат воситалари
ТМЗ
Товарлар ҳамда сотиладиган хом-ашё ва материаллар, тайёр маҳсулотлар ҳамда ортиқча хом-ашё ва материаллар
Хом-ашёлар -рудалар, пахта, калава, ип, чўян, нефт ва ҳоказолар
Идишлар - картон, ёғоч, пластмасса ва металл идишлар
Эҳтиёт қисмлар - машина ва ускуналарнинг айрим буюмлари
Сотиб олинган ярим фабрикатлар - моторлар, қисмлар, бўёқлар ва ҳ.к.
Асосий материаллар, ёғоч, темир, калава ва ҳ.к.
Инвентар ва хўжалик буюмлари
Чиқиндилар - қириндилар, латталар, урвоқлар ва ҳ.к.
Ёқилғилар, қаттиқ ёғоч, кўмир, суюқ газ, мазут
Сўнгги йилларда мамлакатимиз қишлоқ хўжалик корхоналарининг айланма активлари таркибида товар моддий захиралар улуши камайиб, дебитор қарзлар улуши эса ошиб бориши кузатилмоқда.
ТМЗ турлари
Тизимнинг бир тармоғидан бошқасига ҳаракатланадиган технологик (ўтувчи) заҳиралар
Ўрта статистик ишлаб чиқариш даври давомида яратиладиган жорий (цикли) захиралар, ёки бир партиядаги товарлар ҳажмидаги захиралар
Резервли (суғуртали ёки «буферли») захиралар
Ишлаб чиқариш ускуналарининг таннархини аниқлаш
Доналаб баҳолаш
ФИФО
ЛИФО
Ўртача қиймат усули
Автомобил, тасвирий санъатнинг ноёб намуналари, қимматбаҳо заргарлик буюмлари
Ўта эскирган ТМЗлар дастлаб сотилиши, кейинроқ қабул қилинганлари давр охирига захира бўлиб қолиши
ФИФОга қарама-қарши
Сотишга яроқли ТМЗлар ўртача қиймати

МҲХСни биринчи қўллаш - IFRS 1 «Биринчи қўллаш» айниқса муҳим ҳисобланади. МҲХС бўйича ҳисобга ўтиш санаси белгиланади ва шу пайтга барча мавжуд активлар ва мажбуриятлар IFRS 1 талабларига мувофиқ баҳоланиши керак

ишлаб чиқариш жараёнида ёки товарларни етказиб бериш ва хизматлар тақдим этиш учун, ижарага беришда ёки маъмурий мақсадларда фойдаланиш учун мўлжалланган моддий активлар
бир даврдан ортиқ муддат мобайнида фойдаланилиши тахмин қилинган моддий активлар
IAS 16 «Асосий воситалар»га асосан – асосий воситалар
АВ объектининг бошланғич қиймати фақат қуйидаги ҳолларда актив сифатида тан олиниши лозим:
ташкилот келгусида мазкур объект билан боғлиқ иқтисодий фойда олиши эҳтимоли тан олинади;
мазкур объектнинг бошланғич қиймати ишончли баҳоланиши мумкин.
АВ объектини МҲХСга ўтиш санасида унинг ҳаққоний қиймати бўйича баҳолаш ва ундан шу санага шартли бошланғич қиймати сифатида фойдаланиш;
МҲХСни дастлабки қўллашда корхона асосий воситаларнинг шартли бошланғич қийматини аниқлаши лозим:
бухгалтерия ҳисобининг (БҲМС) олдинги қоидаларига асосан қайта баҳоланган АВ объекти қийматидан МҲХСга ўтиш санасида (ёки илгарироқ) қайта баҳолаш санасига шартли бошланғич қиймат сифатида фойдаланишни танлаш
башарти шу санага қайта баҳоланган қиймат умуман қуйидагилар билан таққослана оладиган бўлса:
-ҳаққоний қиймат билан;
-таннарх ёки масалан, нархларнинг умумий ёки махсус индексидаги ўзгартиришларни акс эттириш учун тузатиш киритилган, МҲХСга асосан амортизацияланган қиймат билан.

Товар-моддий захираларни соф сотиш қийматигача қуйидаги усуллар асосида қисман ҳисобдан чиқарилади:

Моддалар бўйича усул
Захираларнинг умумий даражаси усули
Асосий товар гуруҳларининг усули
Товар-моддий захираларининг ҳар бир тури баҳоланади
Товар-моддий захираларининг гуруҳ имтиёзи баҳоланади
Ҳамма товар-моддий захиралари баҳоланади
ҳаққоний қиймат
баҳолаш санасида активни сотишда олиниши мумкин
нарх
бозор иштирокчилари ўртасида оддий битим чоғида тўланиши мумкин
Зк+ЗR+ЗТ+ЗК1=Зр1
Сотилган ТМЗ таннархини ҳисоблаш формуласи
Инвентаризация якунланмагунча аниқлаб бўлмайди
Асосий воситалар ўзининг асосий қисмида ихтисослаштирилган актив ҳисобланишини инобатга олган ҳолда улар учун фаол бозор савдоси кузатилмайди. Бундай асосий воситалар ААХ “Алмаштириш учун амортизация харажатлари” услубида баҳоланади. Бироқ бу ерда IAS 36 «Активларнинг қадрсизланиши» кучга киради. Қопланадиган қиймат бу ҳолда қадрсизланиш тести орқали аниқланади.
Асосий воситалар алоҳида камдан-кам ҳолда мустақил равишда пул оқимини яратишини инобатга олган ҳолда уларни ҳар бир CGU – мустақил яратувчи бирлик учун алоҳида гуруҳлаб, аниқлашади. Шубҳасиз, бу харажат талаб қиладиган жараён. Бироқ, агар корхона халқаро молия ресурсларидан фойдаланиш имконияти учун МҲХСга ўтишга қарор қилган бўлса, буни амалга оширса арзийди.
АВни ҳаққоний баҳолаш компаниянинг аҳволини ишончли баҳолашга кўмак беради, амортизацияни анча аниқ ҳисоблаш воситасида ишлар ва хизматлар таннархини энг яхши тарзда баҳолаш, акциядорларнинг хусусий капиталини аниқроқ баҳолаш имконини беради.
Корхоналар бухгалтерия ҳисоби бўйича ўз дастурий маҳсулотларини модернизация қилишларига тўғри келади. Шубҳасиз, бу яна корхона учун харажатлар, бироқ улар МҲХСга тўлақонли ўтиш учун зарур.

Эътиборингиз учун ташаккур!