Молиявий ҳисоб

14.5. Шўъба корхоналарда консолидациялаштирилган молиявий 
ҳисобот тузишнинг хусусиятлари 
Ўз навбатида бошқа бир жамиятга қарашли бўлган ва бошқа жамият 
мулки ҳисобланган бош жамият агар ўзининг бош жамияти талаб қилмаса 
ва бунинг учун камчилик улуши эгаларининг розилиги бўлса, жамланган 
ҳисобот тақдим этмаслиги мумкин. 
Бундай бош жамият ўзининг алоҳида молиявий ҳисоботларида 
қуйидагиларни очиб бериши лозим: 
а) жамланган молиявий ҳисобот тақдим этилмагани сабабини; 
б) шўъба жамиятга инвестицияларни бухгалтерияда ҳисобга олишда 
фойдаланилаётган усулни; 
в) жамланган молиявий ҳисобот тақдим этадиган ўзининг бош 

---

жамияти номи ва унинг рўйхатга олинган жойини. 
Бош жамият ҳам ўзида қарам жамиятлар мавжуд бўлган тақдирда 
жамланган ҳисоботни тузмайди. 
Бундай ҳолларнинг ҳар бири бухгалтерия балансига ва бош жамият 
натижалари тўғрисидаги ҳисоботга изоҳларда очиб берилиши керак:
- Йирик шўъба жамиятлар рўйхати, улар жойлашган ёки рўйхатга 
олинган мамлакатлар, ўз мулки улуши ёки улар мулк улушига эгалик 
қилмаса, овоз бериш ҳуқуқига эга бўлган акциялар миқдори ҳам 
кўрсатилади; 
- Шўъба жамият ҳисоботи жамланган ҳисоботга киритилмагани 
сабаблари; 
- Бош ва шўъба жамият ўртасидаги бош жамиятга шўъба жамият 
устидан бош жамият бевосита ёки шўъба жамият орқали билвосита 
овозлар миқдорининг ярмидан кўпроғига эга бўлмаган ҳолларда уни 
назорат қилишга имкон берадиган ўзаро муносабатлар табиати; 
- Бевосита ёки шўъба жамиятлар орқали билвосита овозларнинг 
ярмидан кўпроғига эгалик қиладиган, лекин назорат йўқлиги сабабли 
шўъба жамият ҳисобланмайдиган жамиятларнинг номлари; 
- Жамиятни сотиб олиш (барпо этиш) ва сотиш (тугатиш)нинг 
ҳисобот йилидаги молиявий аҳволга, натижаларининг ҳисобот давридаги 
аҳволга ва олдинги даврга тегишли миқдорга таъсири; 
- Шўъба жамиятга йўналтирилган инвестицияларни бош жамият 
алоҳида молиявий ҳисоботида ҳисобга олиш учун фойдаланилган усул. 
Жамланган молиявий ҳисоботларни тайёрлаш чоғида бош жамият ва 
унга қарашли барча шўъба жамиятлар молиявий ҳисоботлари 
активларнинг бир хил моддаларини, мажбуриятларни, ўз маблағи, 
даромадлари ва харажатларини сатрма-сатр жамлаш йўли билан 
бирлаштирилади. 
Жамланган молиявий ҳисоботлар гуруҳ тўғрисида ягона жамият 
сифатида молиявий ахборотдан иборат бўлиши учун: 
Қуйидагилар чиқариб ташланиши керак: 
- ҳар бир шўъба жамиятга бош жамият инвестицияларининг баланс 
қиймати ва бош жамиятнинг ҳар бир шўъба жамиятнинг ўз сармоясидаги 
улуши; 
- бош ва шўъба жамиятлар ўртасида ўзаро ҳисоб-китоб қилиш 
счётлари бўйича салдо; 
- даромадлар, харажатлар, дивидендлар бўйича гуруҳ ичидаги 
операциялар, шунингдек шу операциялар натижасида вужудга келадиган 
амалга ошмаган фойда ва зарарлар, қопланиши мумкин бўлмаган зарарлар 
бундан мустасно; 
Шўъба жамият соф даромадида камчилик иштирокининг бош 
жамиятга тегишли соф даромад миқдорини аниқлаш чоғида гуруҳнинг 
даромадини камайтирадиган улушни аниқлайди. 
Шўъба жамият соф активларидаги камчилик улушини аниқлаш ва 
ҳисобот даври учун жамланган бухгалтерия балансида бош жамиятнинг 

---

мажбуриятлари ва ўз сармоясини алоҳида кўрсатиш: 
- дастлаб харид қилинган пайтда ҳисобланган миқдор; 
- харид қилинган пайтдан бошлаб ўз сармояси ҳаракатида камчилик 
улушининг салмоғи. 
Бош жамиятнинг, шўъба жамиятларнинг бир ҳисобот даври учун 
бир ҳисобот вақтида тузилган молиявий ҳисоботлари ҳамда камчиликнинг 
улушлари жамланган молиявий ҳисоботда бирлаштирилади. 
Агар бирор шўъба жамиятнинг молиявий ҳисоботи (масалан, 
Ўзбекистондан ташқарида жойлашган шўъба жамиятнинг молиявий 
ҳисоботи) жамланган молиявий ҳисобот тузилган ҳисобот даври учун, 
лекин жамланган молиявий ҳисоботнинг ҳисобот вақтидан фарқ қиладиган 
ҳисобот санасида тузилган бўлса, бундай шўъба жамият ўша ҳисобот вақти 
учун оралиқ молиявий ҳисобот тузади. 
Шўъба жамият оралиқ молиявий ҳисобот тузиш имкониятига эга 
бўлмаса, жамланган молиявий ҳисоботга шўъба жамиятнинг бошқа 
ҳисобот даври учун тузилган молиявий ҳисоботи маълумотлари, бу 
ҳисоботларни тузиш ўртасида ўтган вақт уч ойдан ошмаган тақдирда, 
қўшилади. 
Турли 
ҳисобот 
даврида 
тузилган 
молиявий 
ҳисоботлар 
жамланаётганда шу саналар ўртасида юз берадиган муҳим операциялар 
ёки бошқа воқеалар натижаси ҳисобланган ўзгартишлар киритилади. 
Жамланган молиявий ҳисоботлар ўхшаш операциялар ва молиявий-
хўжалик фаолиятининг бошқа воқеалари учун ягона ҳисоб сиёсатидан 
фойдаланиш асосида тайёрланади. 
Гуруҳ иштирокчиларидан бири ўхшаш операциялар бўйича 
жамланган молиявий ҳисобот тузиш чоғида қабул қилинган ҳисоб 
сиёсатидан фарқ қиладиган ҳисоб сиёсатидан фойдаланган тақдирда, бу 
молиявий ҳисоботларга жамлаш чоғида тегишли ўзгартишлар киритилади. 
Агар жамланган молиявий ҳисоботларни тайёрлаш чоғида ягона ҳисоб 
сиёсатидан фойдаланишнинг имконияти бўлмаса, бу факт жамланган 
молиявий ҳисоботнинг турли ҳисоб сиёсати қўлланилган моддаси қисмида 
очиб берилиши керак. 
Шўъба жамиятлар хўжалик фаолиятининг натижалари уни харид 
қилган вақтдан бошлаб жамланган молиявий ҳисоботга қўшилади, харидор 
сотиб олган шўъба жамият устидан назорат қилишни ўз қўлига олган вақт 
харид қилинган вақт ҳисобланади, назорат қилиш топширилган вақт эса 
шўъба жамият бош жамиятдан чиқарилган вақт ҳисобланади. Шўъба 
жамият реализациясидан тушум билан унинг активлари баланс қиймати 
ўртасидаги тафовут реализация вақтидаги мажбуриятлар чиқариб 
ташланиб, молиявий натижаларнинг жамланган ҳисоботида шўъба жамият 
реализациясидан олинган фойда ва зарар сифатида акс эттирилади. 
Камчиликнинг 
улуши 
жамланган 
бухгалтерия 
балансида 
мажбуриятлар ва ўз сармоясидан алоҳида кўрсатилиши керак. Гуруҳлар 
даромадида камчилик улуши ҳам алоҳида кўрсатилиши лозим. 
Жамланган молиявий ҳисобот тузадиган бош жамият барча шўъба 

---

жамиятларни (хорижий ва маҳаллий) жипслаштириши лозим, қуйидаги 
ҳоллар бундан мустаснодир: 
o 
Шўъба корхона фақат яқин келажакда сотиш мақсадида ҳарид 
қилинган ва уни назорат қилиш вақтинча бўлган ҳоллар; 
o 
Шўъба жамият бош жамият томонидан белгилаб қўйилган узоқ 
муддатга мўлжалланган алоҳида шароитда фаолият кўрсатган ва бу 
шароит унинг маблағни бош жамиятга ўтказиш қобилиятини анча 
камайтирган ҳоллар. 
Жамиятдаги инвестициялар кичик шўъба қарам бўлмаган ва шўъба 
жамият таърифига мос келмайдиган пайтдан бошлаб “Молиявий 
инвестицияларни ҳисобга олиш” БҲМСига мувофиқ ҳисобга олиниши 
лозим. 
Шўъба 
жамиятларининг 
умумлаштирилган 
ҳисоботи 
умумлаштирилган балансни тузиш, молиявий натижалар тўғрисида 
умумлаштирилган ҳисобот ва пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот 
тузиш каби қисмларга бўлинади 
Олдинги режа саволларимизда кўриб чиқилганидек, иқтисодий
нуқтаи-назардан асосий жамият тўлиқ назорат қиладиган шўъба 
жамиятларини бош корхона овоз бериш ҳуқуқига эга акцияларнинг 50 
фоиз плюс бир ёки 100 фоизига эга бўлишидан қатъий назар концернга
тўлиқ тегишли сифатида кўриб чиқиш мумкин. Айнан мана шунинг
учун шўъба жамиятлари ҳисоботи маълумотлари консолидациялашган 
ҳисоботга тўлиқ жамлаш услуби ёрдамида киритилади, яъни, улардан 
тўлиқ 
ҳажмда 
фойдаланилади. 
Шўъба 
жамиятларининг
консолидациялашган ҳисоботини кўриб чиқишни консолидациялашган 
балансни тузиш, молиявй натижалар тўғрисида консолидациялашган 
ҳисобот ва пул маблағлари ҳаракати тўғрисида ҳисобот тузиш каби
қисмларга бўлиш мақсадга мувофиқ бўлар эди. Буларнинг барчаси 
қуйида батафсил кўриб чиқилади. 
Консолидациялашган баланснитузиш. Жамланаётган жамиятлар 
ҳисоботининг тегишли моддаларини жамлаш натижасида олинган баланс 
консолидациялашган балансни тузишнинг асоси ҳисобланади. Бироқ, 
ушбу жамланган баланс Бош ва шўъба корхоналари гуруҳининг мулкий
аҳволини аниқ акс эттирмайди.
Капиталниумумлаштириш. Жамланган балансда Бош корхонанинг
шўъба жамияти капиталидаги иштироки каби, шўъба жамиятининг 
устав капитали ҳам акс эттирилади, яъни у ўз ичига истисно қилиниши
лозим бўлган қайта ҳисоблашни олади. Бунинг учун капитални
умумлаштириш давомида бош корхона балансида у ёки бу жамиятда
иштирок этиш қиймати ва шўъба жамияти устав капиталидаги унга
тегишли улуш (ушбу нархда сотиб олинган) таққосланади. Улар бир-
бири билан қайта ҳисоблашади ва шу тарзда қайта ҳисоблаш истисно 
қилинади. Капитални умумлаштириш янги шўъба жамиятдаги улуш у 
ёки бу усулда сотиб олинган бўлса ёки у ёки бу жамият бошқа 
сабабларга кўра охиргисининг тавсифига жавоб берса амалга оширилади. 

---

Умумлаштириш назарияси бунга олиб келадиган ва бош корхонанинг 
шўъба жамиятидан улушни турли йўллар билан сотиб олишга
асосланган иккита асосий йўлни кўзда тутади. Улушни сотиб олиш
усулларидан қатъий назар капитални умумлаштириш икки услубдан 
бирида амалга оширилади:
1.Сотиб олиш услуби (акциялар пакетини сотиб олиш–пурчейс-
метҳод).
2.Бирлаштиришуслуби (манфаатларни бирлаштириш – поолинг-оф-
интересц-метод).
Биринчи услуб – сотиб олиш услуби фойдаланиш учун асосий услуб 
ҳисобланади. Чунки, одатда бош корхона шўъба жамиятини сотиб
олиш жараёни натижасида назорат қилиш имконига эга бўлади. 
Иккинчи услуб эса биринчисига муқобил ҳисобланмайди, у жуда 
кам ва фақат қатъий белгиланган ҳолдагина, яъни маълум бир қатъий 
шартлар ва чекланишларни бажаришда қўлланилади.
Бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартларига мувофиқ:
- бирлашаётган корхоналарнинг кўпчиликни ташкил қиладиган 
қисми ёки барча овоз бериш ҳуқуқига эга акциялари (улушлар) 
алмашинади ёки қўшилади;
- ҳар иккала жамиятнинг бозор қиймати бир-биридан фарқ 
қилади;
- ҳар икки жамият иштирокчилари бирлашганидан сўнг бир-бирига
нисбатан умумлаштирилаётган иқтисодий бирликдаги овозлар сони ёки
капитал улушига нисбатан тенгликни сақлаб қолади. Бунда шартлардан
бирортаси бажарилмаса, бирлаштириш услубини қўллашнинг имкони
бўлмайди ва сотиб олиш услубидан фойдаланилади. Айнан мана шунинг
учун кўпчилик ҳолларда сотиб олиш услубидан фойдаланилади. 
Харидқилиш(сотиболиш)услуби. Шўъба жамияти сотиб олинса, 
харид қилиш услубидан фойдаланилади. Бунинг натижасида Бош корхона
уни назорат қилиш имконига эга бўлади. Бунда капитални умумлаштириш
давомида ҳал қилиниши лозим бўлган бир қанча масалалар пайдо бўлади:
- сотиб олиш қийматини аниқлаш;
- фирма баҳосини аниқлаш ва акс эттириш;
- шўъба жамиятининг устав капиталидаги шу нархда сотиб 
олинган улушни аниқлаш;
- келгуси даврларда капитални умумлаштириш;
- озчилик улушини акс эттириш ва ҳоказо.
Харид қилиш қиймати у билан боғлиқ барча зарарлар суммасидан
жамланади, яъни бунга келишилган нарх, рўйхат қилинадиган тушумлар,
маслаҳат ва нотариал хизматлар, акциядорларни хабардор қилиш
харажатлари, янги жамиятни бош ва шўъба корхоналари гуруҳи
тузулмасига бирлаштириш, унинг мулкининг у ёки бу объектларини
бартараф этишлар ва ҳоказолар киради. Бироқ, жамият “қарзга” сотиб
олинса, яъни бош корхона сотиб олинаётган жамиятнинг барча
қарзларини ўз зиммасига олса қўшимча қийинчиликлар юзага келиши

---

мумкин. Бундай вазиятда одатда кредиторларга тўланиши лозим
бўлган пул маблағлари суммаси сотиб олиш қийматига айланади.
Улушни бошқа объект ёки қимматли нарсаларга алмаштириш йўли 
билан сотиб олинса, шўъба жамиятини сотиб олиш пайтидаги бозор
қиймати сотиб олиш қийматига айланади. Бунда ушбу бозор қиймати
ҳужжат асосида тасдиқланиши ва асосланиши керак. Фирма баҳоси
жамиятни сотиб олиш қиймати ва сотиб олинаётган мулкнинг уни
сотиб олиш пайтидаги бозор қиймати бўйича объектма-объект баҳоланган
қайта баҳоланган баҳоси ўртасидаги фарқни ифода этади. Бошқача
қилиб айтганда, ушбу нарх сотиб олинаётган мулкнинг қайта
баҳоланган баҳоси ва унинг сотиб олиш пайтидаги дастлабки қиймати
(сотиб олиш билан боғлиқ бошқа харажатлар ҳисобга олинган сотиб
олиш қиймати) ўртасида фарқ каби юзага келади.
Расмий жиҳатдан ушбу икки қиймат бир-бирига мос келиши 
керак. Жамиятнинг актив ва пассив моддалари фойдаланилмаган 
резервларни - балансда акс эттирилмайдиган қийматни ўз ичига олиши
мумкин. Уларнинг пайдо бўлиш сабаблари кўп бўлиши мумкин, шу
жумладан баланс моддаларини баҳолаш амалиёти ҳам бунга сабаб
бўлиши мумкин. 
Масалан, эҳтиёткорлик тартиблари у ёки бу зарарларни этарлича 
баҳоламаслик ва капиталлаштирмаслик, резервларнинг кўтарилган
суммаларининг вужудга келиши ва ҳоказолар айрим жамият ҳисоботида
уларнинг пайдо бўлишига олиб келиши мумкин. Умумлаштиришда
БҲХСга мувофиқ сотиб олинаётган жамият актив ва пассивларини
бозор қиймати бўйича қайта ҳисоблаш давомида ушбу резервларни 
“очиш” ёки улардан “фойдаланиш” мумкин ҳисобланади. Фақат 
ушбу қайта баҳолашдан сўнггина фирманинг ҳақиқий баҳоси 
аниқланиши мумкин. Ушбу нарх ижобий ва салбий бўлиши мумкин. 
Фирманинг ижобий баҳоси жамият бош корхона ёки концерн “ушбу
жамият учун ўз баҳосидан кўра катта пул тўлашга тайёр” эканлигига
олиб келадиган унинг бозордаги жуда яхши ўрни, ички ташкилий 
тизими, ходимларининг ишлаш қобилияти ва ҳоказо каби иқтисодий 
афзалликларга эга бўлсагина пайдо бўлади. Фирма баҳоси
умумлаштирилган баланснинг узоқ муддатли активлари бўлимида
“Номоддий активлар, фирманинг ижобий баҳоси” моддаси бўйича
алоҳида акс эттирилади ва БҲХС (IAS)га мувофиқ ундан фойдали
фойдаланишнинг ҳисоб юритиш сиёсати томонидан асослангани ҳамда
қўлланишидан қатъий назар беш йилдан йигирма йилгача бўлган
даври давомида ҳисобдан чиқарилиши керак. Фирманинг салбий баҳоси
жуда кам учрайди. Ушбу нарх кўпгина сабаблар билан, масалан, ёмон
молиявий аҳвол, бўлғуси зарарлар кутилиши ва ҳоказолар билан
боғлиқ бўлган “ўнгидан келган харид” пайтида юзага келиши
мумкин. Фирманинг ушбу баҳоси БҲХСга мувофиқ икки йўл билан акс 
эттирилиши мумкин: ё ҳисоботнинг пулсиз моддаларига мутаносиб 
равишда киритилиши ёки “Фирманинг салбий баҳоси бўлғуси даврлар 

---

сарф-ҳаражатлари” моддаси бўйича алоҳида акс эттирилиши керак. У 
беш йилдан йигирма йилгача бўлган муддат ичида даромадлар ва
зарарлар ҳисобида акс эттирилган ҳолда ҳисобдан чиқарилиши керак. 
Умумлаштиришнинг иккинчи ва келаси йилларида фирма баҳосини
акс эттиришнинг ўзига хос хусусиятлари шундан боратки, БҲХСга
мувофиқ ушбу нарх у келтираётган даромад ҳисобидан ўзини қоплашга
қодирлиги таҳлил қилиниши керак. Агарда қоплай олмаса у
“фавқулодда 
ҳисобдан 
чиқарилиши” 
(тўлиқ 
режадан 
ташқари 
амортизацияланиши) лозим.
Капитални бевосита умумлаштиришга келсак, ушбу услубнинг
иккита асосий тури мавжуд. Биринчи услуб – Манфаатлар назариясида
асосланган ва Американинг GAAP стандартларига мувофиқ фойдаланиш 
учун ягона бўлган - янги баҳолаш услуби.
Иккинчи услуб - Манфаатлар назариясида асосланган балансли
баҳолаш услуби янги баҳолаш услуби унга муқобил услубни ифода
этган бир пайтда ИАС халқаро стандартлари томонидан асосий услуб
сифатида кўриб чиқилади. Биринчи ва иккинчи услубдан 
фойдаланишда дастлабки ва кейинги умумлаштиришлар ўртасидаги 
фарқни ўтказиш лозим. 
Балансли баҳолаш услубига мувофиқ мулк ва мажбуриятлар 
қуйидагича баҳоланади:
– бош ва шўъба корхоналари гуруҳининг у ёки бу жамиятда 
иштирок этиш даражасига мутаносиб бўлган улуш “фойдаланилмаган 
заҳираларни очиш ёки улардан фойдаланиш” натижасида бозор қиймати 
бўйича баҳоланади;
– озчилик улуши эски баланс қиймати бўйича баҳоланади.
Бунинг натижасида фойдаланилмаган резервлардан фойдаланиш 
бош корхонанинг у ёки бу жамиятдаги иштироки даражасига боғлиқ 
бўлади. 
Фирма баҳоси жамиятнинг активлари ва пассивлари юқорида
келтирилган қоидаларга мувофиқ қайта баҳоланганидан сўнг аниқланади. 
Янги баҳолаш услуби олдинги услубдан шу билан фарқ қиладики, 
бунда барча активлар ва пассивлар бозор қиймати бўйича баҳоланади,
яъни ҳисобот моддаларидаги фойдаланилмаган резервлардан бош
корхонанинг иштирок этиш улушидан қатъий назар тўлиқ ҳажмда
фойдаланилади. Шундай қилиб, бир услубнинг иккинчи услубдан фарқи 
асосан бош корхона шўъба жамиятида 100 фоиздан камроқ улушга эга
бўлганда намоён бўлади. У ёки бу услубнинг техникаси ва уларни
батафсил таққослаш қуйида кўриб чиқилади. 
Аввал таъкидланганидек, биринчи йилги умумлаштириш - бирламчи
умумлаштириш ва кейинги даврларда умумлаштириш ўртасидаги фарқ
ўтказиш зарур. Шўъба жамиятини биринчи йилги умумлаштиришда
унинг мулк ва мажбуриятлари жорий бозор қиймати бўйича баҳоланади.
Кейинги даврларда ушбу жорий нарх уларнинг дастлабки баланс
қиймати ҳисобланади ва у ёки бу услуб томонидан амортизация қилинади 

---

(ҳисобдан чиқарилади). Капитални сотиб олиш услубининг ҳар икки 
туридан фойдаланган ҳолда умумлаштиришда бир-бири билан нимани
ва қайси пайтда қайта ҳисоблашишини аниқлаш зарурдир. Ушбу 
услубга мувофиқ, бош корхонага тегишли улуш қиймати шўъба 
жамиятининг хусусий капитали улушига тўғри келадиган миқдор 
билан ўзаро таққосланиб, қайта ҳисобланади. Шунинг учун капитални
умумлаштиришда хусусий капитал нимани англатишини аниқлаш зарур. 
Бунга қуйидагилар киради:
- устав капитали; 
- резерв капитали; 
- ташкил этилган резервлар; 
- даромаддан ташқари бошқа чегирмалар; 
- ўтган йиллар даромадлари ва зарарлари; 
- ҳисобот йили даромадлари ва зарарлари. 
Мажбуриятларни умумлаштириш умумлаштириш шундай жараёнки,
унинг давомида бош ва шўъба корхоналари гуруҳи жамиятларининг
бир-бирига нисбатан қарздорлик хусусиятига эга барча муносабатлар ва
уларнинг натижалари йўқотилиши лозим. Чунки унда бош ва шўъба
корхоналари гуруҳининг мулкий ҳолати нотўғри тасаввур қилинади. 
Мажбуриятларни умумлаштириш, биринчи навбатда, бош ва шўъба 
корхоналари гуруҳи жамиятларининг бир-бирига нисбатан дебиторлик,
кредиторлик ва қарзлари, бир-бирига берилган қарз ва кредитлар,
аванс тўловлари; қимматли қоғозларга қуйилмалар; келгуси даврлар 
харажат ва даромад моддалари ҳамда бош ва шўъба корхоналари гуруҳи 
ичидаги муносабатлар натижасида яратилган резервларга алоқадор. 
Мазкур барча кўрсаткичлар мажбуриятларни умумлаштириш жарённида
бир-бири билан қайта ҳисобланади ва умумлаштирилган ҳисоботга 
киритилмайди.
Мисол тариқасида маблағлар умумлаштирилганда тўғриланиши
мумкин бўлган баланснинг бир неча моддаларини кўриб чиқамиз:
Дебиторлик 
ва кредиторлик қарзлари. Шўъба ва қарам 
жамиятларнинг дебиторлик қарзлари умумлаштирилган балансда 
тегишли жамиятнинг кредиторлик қарзлари суммаси билан биргаликда
қайта ҳисобланади. Одатда бу кўрсаткичлар тенг, шу боис улар
чиқариб ташланганда Бош ва шўъба корхоналари гуруҳининг даромадлари 
ёки зарарлари тўғрисидаги ҳисоботга таъсир кўрсатилмайди. Масалан,
бош компания ўз ҳисоботида шўъба жамиятининг 10,0 млн. сўм 
миқдоридаги қарздорлигини акс эттиради, айни пайтда шўъба жамияти
бош компанияга нисбатан кредиторлик қарзларини акс эттиради. Бу
ҳолатда кўрсаткичлар ўзаро ўчирилади. Муаммо шундан иборат
бўлиши мумкинки, ўзаро қайта ҳисобланаётган кўрсаткичлар миқдор 
жиҳатдан тенг бўлмайди. Масалан, агар бош компания шўъба 
корхонасининг дебиторлик қарзларидан кечган бўлса. Бу ҳолатда
мавжуд фарқ бош ва шўъба корхоналари гуруҳининг молиявий
натижалари тўғрисидаги ҳисоботда акс эттирилади.

---