Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

16 –топшириқ. Соф сотиш қиймати

1. 
   Телевизор сотувчиси 2001 йил 31 декабр ҳолатига кўра қуйидаги ТМЗ турларига эга эди.
   

Т.р.	Гуруҳ	Тарихий қиймат	Соф сотиш қиймати	Моддалар усули	Асосий гуруҳлар усули	ТМЗларнинг умумий миқдори
1	А	5,000	5,000
2	А	6,000	5,000
3	А	5,500	5,000
4	А	8,000	5,000
5	Б	9,500	9,000
6	Б	7,500	9,000
7	Б	7,000	9,000
8	В	6,000	10,000
9	В	7,000	10,000
10	В	6,500	10,000
11	В	7,500	10,000
12	В	8,000	10,000

Захиралар учта ҳар хил турдаги 12та телевизордан иборат. “А” турини сотиш қийинлашди, чунки янги технология телевизорларнинг бу тури эскилигини кўрсатмоқда. Қуйидаги қийматлар ва соф сотиш қийматига асосланиб, қуйидаги усуллар асосида балансда акс эттирилган ТМЗ қолдиқларини аниқланг:

1. Моддалар усули бўйича
2. ТМЗларнинг асосий гуруҳлари усули бўйича
3. ТМЗларнинг умумий миқдори усули бўйича
4. ТМЗларнинг қандай суммаси ҳар бир усул бўйича ҳисобдан чиқарилиши керак?
5. Усулларнинг қайси бири энг консерватив? Уларнинг қайси бири кўпроқ мос келади?
6. Агар сотувчи 1200та телевизор ТМЗга эга бўлса ва автоматлаштирилган ҳисоб тизимига эга бўлмаса, бу сизнинг жавобингизга таъсир қиладими ва агар таъсир қилса, қандай ва нега таъсир қилади ?
17 –топшириқ. ТМЗларни узлуксиз ҳисобга олиш тизими
2001 йил 1 январда "Оқ-Марал" компанияси қуйидаги қолдиқларга эга эди:
«Пул маблағлари» ҳисобварағидаги қолдиқ – 500 ш.б.
«Товарлар» ҳисобварағидаги қолдиқ – 800 ш.б.
шу жумладан: “А” товар - 10 дона х 20 = 200 ш.б.
”Б” товар - 3 дона х 100 = 300 ш.б.
”В” товар - 6 дона х 50 = 300 ш.б.
”Оддий акциялар” ҳисобварағининг қолдиғи - 1300 ш.б.
Операцияларни заҳираларни узлуксиз ҳисобга олиш тизимини қўллаган ҳолда акс эттиринг:
1. 15 январда “А” товарнинг 10 донаси ҳар бири учун 20 ш.б.дан нақд пулга сотиб олинган
2. 18 мартда “Б” товарнинг 1 донаси донаси учун 100 ш.б.дан кредитга сотиб олинган.
3. 20 майда “В” товарнинг 6 донаси ҳар бири учун 50 ш.б.дан кредитга сотиб олинган.
4. 25 июнда “А” товарнинг 5 донаси ҳар бири учун 45 ш.б.дан кредитга сотилган.
5. 27 августда “Б” товарнинг 3 донаси ҳар бири учун 225 ш.б.дан нақд пулга сотилган.
6. 29 декабрда “В” товарнинг 8 донаси ҳар бири учун 125 ш.б.дан кредитга сотилган.
7. 31 декабрда вақтинча ҳисобварақларни ёпиш ва 2001 йил хўжалик фаолиятининг якуний молиявий натижаларини аниқлаш бўйича тузатишлар қилинди.
(а) даромадлар ҳисобварақларининг ёпилиши
б) харажатлар ҳисобварақларининг ёпилиши
в) охирги молиявий натижани аниқлаш

Пул маблағлари			Олинадиган ҳисобварақлар			Товарлар
Тўланадиган ҳисобварақлар			Оддий акциялар			Тақсимланмаган фойда
Сотишдан олинган даромад			Сотилган товарнинг таннархи			Якуний даромад (зарар)

ФОЙДА ВА ЗАРАРЛАР ТЎҒРИСИДАГИ ҲИСОБОТ
2001 йил 1 январдан 31 декабрдагача бўлган давр учун
Сотишдан олинган даромад
Сотилган товарлар таннархи
Ялпи фойда
БАЛАНС
2001 йил 31 декабрга
АКТИВЛАР	МАЖБУРИЯТЛАР
Пул маблағлари	Тўланадиган ҳисобварақлар
	Жами мажбуриятлар
Олинадиган ҳисобварақлар	КАПИТАЛ
	Оддий акциялар
Товарлар	Тақсимланмаган фойда
	Жами капитал
ЖАМИ АКТИВЛАР	ЖАМИ МАЖБУРИЯТЛАР ВА КАПИТАЛ

18 –топшириқ. ТМЗларни даврий ҳисобга олиш тизими
2001 йил 1 январда "Оқ-марал" компанияси қуйидаги қолдиқларга эга эди:
«Пул маблағлари» ҳисобварағидаги қолдиқ – 500 ш.б.
«Товарлар» ҳисобварағидаги қолдиқ – 800 ш.б.
шу жумладан:
“А” товар - 10 дона х 20 = 200 ш.б.
“Б” товар - 3 дона х 100 = 300 ш.б.
“В” товар - 6 дона х 50 = 300 ш.б.
«Оддий акциялар» ҳисобварағининг қолдиғи - 1300 ш.б.
Операцияларни заҳираларни даврий ҳисобга олиш тизимини қўллаган ҳолда акс этинг:
1. 15 январда “А” товарнинг 10 донаси ҳар бири учун 20 ш.б.дан нақд пулга сотиб олинган
2. 18 мартда “Б” товарнинг 1 донаси биттаси учун 100 ш.б.дан кредитга сотиб олинган
3. 20 майда “В” товарнинг 6 донаси ҳар бири учун 50 ш.б.дан кредитга сотиб олинган
4. 25 июнда “А” товарнинг 5 донаси ҳар бири учун 45 ш.б.дан кредитга сотилган.
5. 27 августда “Б” товарнинг 3 донаси ҳар бири учун 225 ш.б.дан нақд пулга сотилган.
6. 29 декабрда “В” товарнинг 8 донаси ҳар бири учун 125 ш.б.дан кредитга сотилган.
7. 31 декабрда вақтинчалик ҳисобварақларни ёпиш ва 2001 йил хўжалик фаолиятининг якуний молиявий натижаларини аниқлаш бўйича тузатишлар килинди. 2001 йил 31 декабр ҳолатига ТМЗ- ларнинг ҳақикий ҳолати қуйидагича бўлди:
“А” Товар 15 дона 20 ш.б.дан = 300 ш.б.
“Б” Товар 1 дона 100 ш.б.дан = 100 ш.б.
“В” Товар 4 дона 50 ш.б.дан = 200 ш.б
Жами 600 ш.б
8. 2001 йилнинг 31 декабрида вақтинчалик ҳисобварақлар ёпилди ва якуний молиявий натижа аниқланди.
(а) даромадлар ҳисобварақларининг ёпилиши
(б) харажатлар ҳисобварақларининг ёпилиши
(в) якуний молиявий натижа аниқланди

Пул маблағлари			Олинадиган ҳисобварақлар			Товарлар
Тўланадиган ҳисобварақлар			Оддий акциялар			Тақсимланмаган фойда
Сотишдан олинган даромад			Товарларни хариди			ТМЗлар бўйича тузатишлар
Якуний даромад (зарар)

ФОЙДА ВА ЗАРАРЛАР ТЎҒРИСИДАГИ ҲИСОБОТ
2001 йилнинг1 январдан 31 декабргача бўлган давр учун
Сотишдан олинган даромад
Сотилган товарлар таннархи
Давр бошига ТМЗ
+ Сотиб олиш
= Сотишга тайёр товарлар
- Давр охирига қолдиқ
= Сотилган товарлар таннархи
Ялпи фойда

БАЛАНС
2001 йил 31 декабрга
АКТИВЛАР	МАЖБУРИЯТЛАР
	Тўланадиган ҳисобварақлар
Пул маблаглар	Жами мажбуриятлар
	КАПИТАЛ
Олинадиган ҳисобварақлар	Оддий акциялар
	Тақсимланмаган фойда
ТМЗ	Жами капитал
ЖАМИ АКТИВЛАР	ЖАМИ КАПИТАЛ ВА МАЖБУРИЯТЛАР

19 –топшириқ. ТМЗларни ёритиш
2001 йил 31 декабрда «Виндоу» компаниясининг бухгалтерия баланслари қуйидагиларни ўз ичига олган эди:
ТМЗ 704,500
«Виндоу» компанияси ТМЗ қийматини аниқлаш учун FIFO усулини, шунингдек узлуксиз ҳисоб тизимини қўллайди. «Виндоу» компанияси ойна ишлаб чиқаради. ТМЗ қолдиқлари қуйидагиларни ўз ичига олади:
Еғоч 120,000
Ойна 240,000
Бўёк 73,000
Мих 15,000
Тайёр деразалар 1,140 дона, ҳар бирининг ишлаб чиқариш таннархи 225. 2001 йилда ТМЗ қолдиқларининг соф сотиш қийматигача камайтириш учун тузатишлар ўтказишнинг ҳожати йўқ эди. Бироқ, амалдаги инвентарлаш натижалари бухгалтерия ёзувларига мос келмаганда, ТМЗ қолдиқлари бир неча марта камайтирилган. Бу тузатиш ёзувлари қуйидагилар эди:
2001 йил 31 март 560
2001 йил 30 июн 3,200
2001 йил 30 сентябр 1,750
Компания раҳбарияти компаниянинг бир неча ходимлари материалларни ўғрилаш билан шуғулланган ва шунинг учун камомад мавжуд деб шубҳаланаяпти. 2001 йил 31 декабрга ТМЗнинг ҳеч қандай тури қандайдир мажбуриятлар учун гаровда турган эмас. ТМЗ бўйича молиявий ҳисоботга керакли ёритишларни ёзинг.