Moliya va kredit

15.3. Nomoddiy aktivlar tarkibida “gudvill” va uni baholash.
Butun dunyoda korxonalarni bir biriga qo’shilish jarayonlari keng tarqalgan bo’lib, ayrimlari boshqalarini sotib oladi. Har qanday korxona yoki firmaning jami mulkiy xo’jalik uning aktiv va majburiyatlari o’rtasida tafovut mavjud. Ingliz iqtisodiy adabiyotida ushbu farq goodwill deb nomlanadi. Milliy hisob iqtisod adabiyotlarida “gudvill” korxona narxi, korxonaning taniqli nomi (obro’-e’tibor), o’rnatilgan ishchan aloqalar, korxona sheriklar tushunchalari bilan bir qatorda ishlatiladi.

Gudvill - bu xaridor tomondan faoliyat yuritayotgan kompaniya (firma, korxona, biznes)ni sotib olishda, uning yangidan tashkil etishga nisbatan qo’lga kiritilgan afzalliklaridir. Gudvillni baholashning ikki usuli bor:

1

GUDVILL = investitsiya – sof aktivlar qiymati * egalik ulushi (1)

summasi (sho’ba korxonaning)
) proportsional baholash usuli⁷⁶; 2) to’liq baholash usul.⁷⁷

B

GUDVILL = (aksiyanerlar nazoratidagi + aksiyanerlar nazoratida) – sho’ba korxonaning (2)

investitsiyalar bo’lmagan ulush sof aktivlari

u usul orqali baholashda birgina aktsionerlar ulushigina o’rganilmasdan, balki sho’ba korxonaning xaqiqiy narxining barcha aktivlariga nisbatini olish bilan o’rganiladi.

Gudvill ijobiy yoki salbiy bo’lish mumkin. Korxonaning taniqli nomi bo’lsa, korxona qiymati uning aktiv va majburiyatlari jami qiymatidan yuqori ekanligidan dalolat beradi. Bunda ushbu korxona faoliyatida sezib bo’lmaydigan, uning aktiv va majburiyatlari qiymatida o’z aksini topmagan narsa sifatida korxonaning barqaror xaridorlari, geografik jihatidan qulay joylashuvi, sifat jihatidan qozongan obro’-e’tibori, marketing va mahsulot sotish ko’nikmalari, texnik nou-xau, o’rnatilgan aloqalar, boshqarish tajribasi, korxona personallarini malaka darajasi va h.k. bo’lishi mumkin bo’lgan daromaddan yuqorirroq daromad darajasini ta’minlaydi.