|
Yillik amortizatsiya summasi = (10000-1000)/5= 180 ming sum.
Amortizatsiyani to‘g‘ri chizikdi usulda hisoblash jadvali
Yillar
|
Balans qiymati
|
Yillik amortizatsiya summasi
|
Jamgarilgan amortizatsiya
|
Qoldiq qiymati
|
1-yil
|
1000
|
180
|
180
|
820
|
2-yil
|
1000
|
180
|
360
|
640
|
3-yil
|
1000
|
180
|
540
|
460
|
4-yil
|
1000
|
180
|
720
|
280
|
5-yil
|
1000
|
180
|
900
|
100
|
Bajarilgan ish hajmiga ko‘ra amortizatsiya hisoblash.
Korxonada shu davr mobaynida 90000 sumlik mahsulot ishlab chiqarildi. 1-yilda 20000, 2-yilda - 30000, 3-yilda - 10000, 4-yilda - 20000, 5-yilda - 10000 ming sumln mahsulot ishlab chiqarildi.
Mahsulot birligiga taksimlanadigan amortizatsiya harajatlari quyidagiga teng: (10000-1000)/90000=0,1 har bir sumlik mahsulot uchun
Bajarilgan ish
|
hajmiga ko‘ra
|
amortizatsiya hisoblash jadvali
|
|
Yillar
|
Balans qiymati
|
Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi
|
Yillik amortizatsi ya summasi
|
Jamgarilgan amortizatsiya
|
qoldik qiymati
|
1-yil
|
1000
|
2000
|
200
|
200
|
800
|
2-yil
|
1000
|
3000
|
300
|
500
|
500
|
3-yil
|
1000
|
1000
|
100
|
600
|
400
|
4-yil
|
1000
|
2000
|
200
|
800
|
200
|
5-yil
|
1000
|
1000
|
100
|
900
|
100
|
sof Qoldiqli kamayish usulida amortizatsiya hisoblash. Bu usulda amortizatsiya Hisoblashishda amortizatsiya me’yori 2 xissaga orttiriladi va amortizatsiya me’yor 40%(2*20%)ga teng bo‘ladi.
Qoldiqli kamayish usulida amortizatsiya hisoblash jadvali
Iillar
|
Balans qiymati
|
Yillik amortizatsiya summasi
|
Jamgarilgan amortizatsiya
|
Qoldik qiymati
|
1 -yil
|
1000
|
(40%*1000)=400
|
400
|
600
|
2-yil
|
1000
|
(40%*600)=240
|
640
|
360
|
3-yil
|
1000
|
(40%*360)=144
|
784
|
216
|
4-yil
|
1000
|
(40%*2160)=864
|
8704
|
1296
|
5-yil
|
1000
|
296
|
9000
|
100
|
Xulosa
Eskirish buxgalteriya hodisasining bir turi hisoblanadi. Bu hodisa har yili xisob davriningoxirida qayd etilishi shart. Bu tushunchani gavdalantirish uchun, keling xisob yili korxona uchun 1- yanvarda boshlanadi deb hisoblaylik shuningdek xisob yilining oxiri 31-dekabr. Shunday qilib eskirish uchun hodisa har yili 31-dekabrda amalga oshirilishi mumkin. Biroq, korxona aktivni yilning o’rtasidan foydalana boshlasa, shuningdek ular oylik eskirishni hisoblashlari lozim.
Hujjatlar bir necha хususiyatlarga kura turkumlarga ajratiladi, bunday
guruhlashga sabab, hujjatlashtirish ishlarini, ulardan hisob ishlarida foydalanishni hamda ular aylanishini, saqlashini osonlashtirishdir.
Hujjatlar tuzilishi tartibiga, vazifasiga, хo’jalik jarayonini aks ettirishiga qayerda tuzilishi хususiyatlariga ko’ra turkumlarga ajratiladi.
Hujjat aylanishi birlamchi hujjatlarni tuzilib, ularni qayta ishlab va umumlashtirib, guruhlashdan so’ng, arхivga topshirilguncha хarakatidir.
Buхgalteriyaga kelib tushgan hujjatlar majburiy tekshiruvdan o’tishi kerak.
Korхona bo’yicha hujjat aylanishi ro’yхati bo’yicha ishlar o’z vaqtida bajarilishini bosh buхgalter nazorat etib boradi.
Korхonada mavjud bo’lgan mulkliklar saqlanishini ta’minlash, ular nazoratini yaхshilash maqsadida, yuritilayotgan hisob ma’lumotlari nechoғlik хaqiqiyligi, to’g'riligini tekshirish maqsadida inventarizatsiya o’tkaziladi.
Inventarizatsiya - korхona mablaғini tekshirib, ro’yхatga olish va olingan
ma’lumotlarni hisob ma’lumotlari bilan solishtirish demakdir.
Inventarizatsiya o’tkazish muddati va ob’ekti ko’rsatilgan ro’yхat ham, korхona rahbariyati tomonidan mustaqil ravishda yil boshiga tuziladi.
Asosiy vositalarning ayrim obyekt bo‘yicha ajratmalar tegishli summalarni jamgarish yuli bilan yoki obyektlarga dastlabki qiymatini kamaytirish yuli buxgalteriya hisobida aks ettiriladi
Foydalanilgan adabiyotlar
“Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi qonuni, “Xalq so’zi” 1996 y. 16 sentyabr.
Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida. Toshkent 1998 y.
«Yangi hisobvaraqlar rejasi» (loyixa) 1999 yil 2 aprel O’z. R. Moliya vazirligining 84- sonli buyrug’i.
«Yillik (chorak) hisobot shakllarini to’ldirish tartibi to’g’risida» gi O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligining 1997 yil 15 fevral 5-sonli Yo’riqnomasi.
“Yuridik shaxslarda kassa va kassa muomalalarini yuritish qoidasi” O’zbekiston Markaziy banki (1998 yil 24 yanvar 46- son).
Umarova M. Eshboev O’. Axmadjonov K. “Buxgalteriya hisobi” Toshkent “Mehnat” 1999 yil.
Itkin Yu.M. Sotivoldiev A.S. “Buxgalterskiy uchet v usloviyax ro’nochnoy ekonomiki Respubliki Uzbekistan” Assotsiatsiya Buxgalterov i auditorov, T. 2000 g. 1-2 tom.
A.S. Sotivoldiev, Yu.M. Itkin. Zamonaviy buxgalteriya hisobi. O’zbekiston buxgalterlar va auditorlar Milliy Assotsiatsiyasi, T.:2002, 1-2 tomlar.
Zarabotnaya plata na predpriyatii / Xasanov N.A., Xaydarov Sh.U., Yugay L.P. - T.:Izdatelskiy dom «Mir ekonomiki imtiyoz prava», 2003. - 288s.
A.Ibroximov, A.Karimov "Xorij sarmoyalari buxgalteriya hisobi". Toshkent "Uzbekiston" 1999 yil.
M.Umarova, U. Eshboev, K Axmadjonov "Buxgalteriya hisobi" Toshkent "Mexnat"-1999 yil.
Qodirxonov S.B. "Chet el firmalari boshqaruv hisobini yuritish asoslari" TDIU (o’quv-uslubiy qo’llanma - 1995 yil).
F.A.G’ulomova. Buxgalteriya hisobi bo’yicha mustaqil o’rganish uchun qo’llanma /«Iqtisodiyot va huquq dunyosi» nashriyot uyi, 2000. - 368b.
Pardaev A.X. Boshqaruv hisobi. T.: «Akademiya nashriyoti», 2002, 176 b.
O’zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobi Buxgalteriya hisobining milliy standartlari. O’zbekiston Respublikasi buxgalterlar va auditorlar Milliy Assotsiatsiyasining to’plamlari. T.: -2002 -190 b.
E.Gadoev, L.Yugay. Buxgalteriya hisobi: Savollar va javoblar. (kapital, asosiy vositalar, mehnatga haq to’lash, ishlab chiqarish zahiralari BK/5) -T.: «Iqtisodiyot va huquq dunyosi» nashriyot uyi, 1996. -304 b.
E.Gadoev va boshqalar. Buxgalteriya hisobi. (Ta’sis hujjatlari hisob shakllari, hujjatlar aylanishi BK/4) savol va javoblar. -T.: «Iqtisod va huquq dunyosi, 1996. - 256 b.
I.A.Zavalishina. «Prakticheskoe nalogooblojenie», Izdatelskiy dom «Mir ekonomiki imtiyoz prava». -T.: -2003 -430 s.
Internet saytlari
1.www.bankir.ru
2.www.state.us
3.www.cer.uz.
4.www.nbu.com
5.www.bir.uz
6.www.cbi.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
