Moliya va boshqaruv hisobi

Xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar
19.	Ombor mudiri	1,596 — 1,881
20.	Yengil avtomobil haydovchisi	1,316
21.	Qorovul, binolar farroshi	1,0 — 1,053

Lavozimlar va kasblar (mutaxassisliklar) ro‘yxati, shuningdek ishchilarning talab qilinadigan malaka razryadlari tumanlar obodonlashtirish boshqarmalari va Fuqarolarga xizmat ko‘rsatish boshqarmasi faoliyati xususiyatlaridan kelib chiqqan holda Toshkent shahar hududiy moliya organlari bilan kelishilgan holda shtatlar jadvalida belgilanadi. Tarif stavkasi miqdorini (lavozim maoshini) belgilash uchun tarif koeffitsiyenti mehnatga haq to‘lashning qonun hujjatlarida belgilangan eng kam miqdoriga ko‘paytiriladi”.
Xulosa
Ish haqi aholining asosiy daromad manbalaridan biri bo'lib qolayot- 
gan hozirgi sharoitda mehnatga haq to'lashni huquqiy tartibga solishni 
takomillashtirish, uning mehnat unumdorligi, mahsulot sifatini, xodim 
moddiy ahvolini yaxshilashdagi ahamiyatini oshira borish muhim 
ahamiyatga ega. Ish haqi xodim mehnatiga haq to'lash shaklidir. Iqtisodiy 
toifa sifatida ish haqi milliy daromadning xodimlarga berilishi kerak 
bo'Igan, qayd etilgan qismidan iborat. Ishlab chiqarish korxonalarida 
olingan sof daromad, davlat muassasalarida esa davlat byudjeti hisobidan 
ajratiigan mablag'lar ish haqining manbai hisoblanadi.
Huquqiy nuqtai nazardan ish haqi mehnat shartnomasi tomonlaming 
o'zaro huquqlari va majburiyatlarini ifodalaydi. Ish haqi xodim bajargan 
ishning miqdori va sifatiga, ishning yakuniy natijasiga ko'ra belgilanadi va 
uning eng ko'p miqdori cheklanmagan. Xodimlar va ulaming oila a'zolari 
huquqlarini himoya qilish maqsadida ish haqining eng kam miqdori 
belgilab qo'yiladi va bu miqdor narx-navoning oshib borishiga mutanosib 
ravishda indeksasiyalanib, oshirib boriladi.
Bozor munosabatlariga o'tish davrida ish haqi yollanma mehnat- 
kashlarga hech bir kamsitishlarsiz, belgilangan eng kam oylik ish haqidan 
kam bo'lmagan miqdorda to'lanadigan haqdan iborat. Ish haqi to'lashning 
xalqaro-huquqiy, umumdemokratik va umuminsoniy prinsiplari BMTning 
«Iqtisodiy, ijtimoiy va ma'daniy huquqlar to'g'risida»gi Paktida (7-mod- 
da), Xalqaro Mehnat Tashkilotining 95-sonli «Mehnatga haq to'lashlikni 
muhofazalash haqida»gi, 100-sonli «Erkak va ayollarga teng mehnat 
uchun teng ish haqi to'lash to'g'risida»gi (1951-y.) Konvensiyalari, bir 
qator tavsiyalari bilan belgilab qo'yilgan.
Ish haqi tarkibi asosiy va qo'shimcha qismlardan tashkil topadi. 
Ta'rif razryadi yoki mansab maoshi ish haqining asosiy qismini, ishning 
natijalari bo'yicha to'lanadigan mukofotlar va boshqa ustama to'lovlar esa 
qo'shimcha qismini tashkil etadi.
Mehnat to'g'risidagi qonun hujjatlarida belgilangan eng kam oylik 
chegarasidan pastga tushmagan holda ish haqi miqdorini belgilashni qonun 
xodim va ish beruvchilaming bevosita o'zlariga havola etib qo'ygan 
bo'lib, ish haqi to'lash shartlarini belgilash, usullarini aniqlash, ishbay 
yoki vaqtbay ish haqi to'lash shaklini tanlash xodimlar vakillik organlari
bilan ish beravchilaming o'zaro kelishuviga ko'ra, jamoa shartnomalari, 
jamoa kelishuvlarida belgilab qo'yish yo'li bilan aniqlanadi.
Jumladan, Mehnat Kodeksining 153-moddasida aytilishicha:
«Mehnat haqining miqdori ish beravchi bilan xodim o'rtasidagi 
kelishuvga binoan belgilanadi. Mehnat haqi qonun hujjatlari bilan 
belgilangan eng kam miqdordan oz bo'lishi mumkin emas va uning eng 
ko'p miqdori biron bir tarzda cheklanmaydi».
Mehnat haqi shakli va tizimlari, mukofotlari, qo'shimcha to'lovlar, 
ustamalar, rag'batlantirish tarzidagi to'lovlar jamoa shartnomalarida, 
shuningdek, ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo"mitasi yoki 
xodimlaming boshqa vakillik organi bilan kelishib qabul qilinadigan 
boshqa lokal hujjatlarda belgilanadi.
Byudjet hisobidan moliyaviy jihatdan ta'minlanadigan muassasalar 
va tashkilotlaming, shuningdek, davlat korxonalarining xodimlari mehna- 
tiga haq to'lash shartlarining eng kam darajasi qonun hujjatlari bilan 
belgilanadi. Tabiiy iqlim va turmush sharoitlari noqulay bo'lgan joylarda 
mehnat haqiga rayon koeffitsientlari va ustamalar belgilanadi. Rayon 
koeffitsientlari va ustamalar joriy qilinadigan joylaming ro'yxati, shuning­
dek, ulami qo'llanish tartibi va miqdori O'zbekiston Respublikasi huku- 
mati tomonidan belgilanadi.
Mehnatga haq to'lashda hozirgi paytda amalda bo'lgan yagona ta'rif 
jadvalining ahamiyati katta bo'lib, uning vositasida bir xil miqdorda va 
sifatga ega bo'lgan mehnat uchun bir xil haq to'lash, ish haqi sohasida 
yagona siyosatni amalga oshirish, ijtimoiy adolatni ta'minlashga erishiladi. 
Xalq xo'jaligining turli tarmoqlarida mehnatga haq to'lashdagi asoslan- 
magan tegsizliklarning oldini oladi.