O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI “MOLIYA VA BOSHQARUV HISOBI” FANIDAN KURS ISHI
Mavzu:Mehnatga haq tolashning sintetik va analitik hisobi Tayyorladi: 3-kurs KBIS-61 guruh talabasi Mirsaidova (Tolipova) Barno Ilmiy rahbar:__ Dots. Ochilov I
Kurs ishi taqriziga Topshirilgan sana “___” _____2021 y.
Kurs ishi himoya Qilingan sana “___” ______2021 y. Baho:________
(imzo)
(imzo)
Komissiya a’zolari:
_____________________
Kurs ishi taqrizdan Qatrarilgan sana “___” ______2021 y.
Toshkent 2021 Mehnatga haq tolashning sintetik va analitik hisobi
REJA: Kirish Asosiy qism 1.Mehnat va ish haqi tushunchasi,mehnatga haq to‘lash shakllari, tizimlari, fondi va uning tarkibi 2.Mehnatga haq to‘lashning sintetik va analitik hisobi 3. “Mehnatga haq to’lash yagona tarif setkasini yanada takomillashtirish” to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarori
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish Kurs ishining dolzarbligi Korxonalarda mehnat va unga haq to’lashni tashkil etishda sarflangan
mehnatni, hisoblangan mehnat haqini o’zida aks ettirishni ta’minlaydigan dastlabki
hujjatlarni ahamiyati katta va qishloq xo’jalik korxonalarida ularni asosiylari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
1. Ish vaqtini hisobga olish tabeli (64 shakl) – vaqtbay haq to’lashda –
bajarilgan kun va soatlarni hisobi bilan.
2. Mehnat va bajarilgan ishlarni hisobga olish varaqasi (66 shakl) – unda
hodimlar bajargan ish hajmi, ishlagan soati, kuni, razryadi, ish normasi va
boshqalar ko’rsatiladi.
Mehnat va ish haqini hisobga olishda xo’jalik yurituvchi sub’ektning shaxsiy tarkibi va turkumlanishi bu borada respublikamizda amalga oshirilayotgan islohotlar.
Respublikamizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning tub negizida aholini ijtimoiy himoya qilish, qilingan mehnatiga yarasha taqdirlash hamda turmush farovonligini oshirish masalasi yotadi.
Ushbu masalalarni hal etish borasida bugalteriya sohasida ham ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda, xususan inson mehnat qilar ekan uning hisobini to’g’ri tashkil etish va yuritish, to’lovlarni hamda ajratmalarni o’z vaqtida olib borishni taqozo etadi. Fuqarolarni mehnat qilishi uchun har qanday sharoitlar yaratilib ularning mehnatga bo’lgan munosabatini, mulkiy xissiyotini uyg’otishga oid qator tadbirlar qilinmoqda. Xususan Prezidentimiz o’zining bir qator qaror va qonunlarida bu kabi yuqoridagi masalalarga ijobiy yondashmoqda. Ma’lumki, mashhur besh tamoyillaridan biri»bo’lmish ijtimoiy himoya qilish dasturi buning yaqqol asosidir.
Hozirgi paytda xalqimiz oldida turgan mamlakat iktisodiy va ijtimoiy- siyosiy turmushini barqarorlashtirish tadbirlari, yaqin vaqt ichida iste’mol bozoridagi taqchillikni bartaraf qilish borasidagi vazifalarini bajarish uchun, birinchi navbatda, mehnat unumdorligini o’stirish talab etiladi.
Keyingi paytda tarif tizimi va mehnatni muvofiqlashtirish, xo’jalik yurituvchi sub’ekt jamoasiga beriladigan mukofotlari ularning mehnat hissalariga qarab belgilash borasida muhim tadbirlar amalga oshirilmoqda. Xodimlarning mehnatiga haq to’lash shakllari, tartibi va miqdori hamda daromadlarining boshqa turlari xo’jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi. Bunda xo’jalik yurituvchi sub’ektlar tomonidan bajarilayotgan ishlarning murakkabligi va sharoitga qarab tabaqalash uchun davlat tarif stavkalari bo’yicha ish haqi, maoshlaridan mojl uchun foydalanishlari mumkin.
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt xodimlarining shaxsiy daromadi, ya’ni mehnatga haq to’lash mablag’lari mahsulot tannarxiga kiritiladigan to’lovlar hamda xo’jalik yurituvchi sub’ekt ixtiyorida qoldiriladigan foyda hisobidan beriladigan to’lovlardan iborat. Mahsulot tannarxiga kiritiladigan to’lovlar tarkibiga ishbay ish haqi (rastsenkasi), tarif stavkasi, lavozimlik maoshlari (okladlari), rag’batlantirish va tovon (kompensatsiya) to’lovlari, ishchi va xizmatchilarni ularning ishlab chiqarish faoliyatidagi aniq ko’rsatkichlari uchun belgilangan mukofotlash tartiblariga qarab hisoblangan ish haqi hamda amaldagi qonunlarda ko’zda tutilgan to’lovlar kiradi. Iste’molga yo’naltiradigan mablag’larni tartibga solish maqsadida soliq belgalangan.
Bundan tashqari eng kam ish xaqqi to’lash bizda judaham kata o’zgarishlar bo’lib o’tmoqda. Masalan: yaqin 5 yillikni oladgan bo’lsak,
22.08.2016 yildagi 4822 PF (prezitent farmoni) asosida 01.10.2016 yili 149775 so’mni tashkil qilgan;
20.11.2017 yildagi 5245 PF (prezitent farmoni) asosida 01.12.2017 yili 172240 so’mni tashkil qilgan;
02.07.2018 yildagi 5469 PF (prezitent farmoni) asosida 01.10.2016 yili 202730 so’mni tashkil qilgan;
12.07.2019 yildagi 5765 PF (prezitent farmoni) asosida 01.08.2019 yili 223000 so’mni tashkil qilgan;
21.05.2019 yildagi 5723 PF (prezitent farmoni) asosida 01.09.2019 yili 634880 so’mni tashkil qilgan;
30.12.2019 yildagi 4555 PQ (prezitent qarori) asosida 01.02.2020 yili 679330 so’mni tashkil qilgan;
30.12.2020 yildagi 4938 PQ (prezitent qarori) asosida 01.02.2021 yili 747300 so’mni tashkil qilgan;
