“Moliya” kafedrasi

Hosilaviy  qimmatli  qog‘ozlar  deb,  bahosi  boshqa  aktivlar,  masalan, 
aksiyalar,  qayd  qilingan  daromadga  ega  qimmatli  qog‘ozlar,  xorijiy  valyuta  yoki 
qandaydir  mahsulotlar  bahosiga  bog‘liq  bo‘lgan  moliyaviy  vositalarga  aytiladi. 
Ularning asosiy funksiyasi ular hosila hisoblangan aktivlarga qo‘yilmalarning risk 
darajasini boshqarish uchun vosita sifatida xizmat qilishdan iborat. 
  
Hosilaviy  qimmatli  qog‘ozlarning  kengroq  tarqalgan  turlari  opsi-onlar  va 
forvard kontrakt
53
lari hisoblanadi. Sotib olishga opsion, yoki «koll» opsion (call 
option) – bu egasiga ma’lum bir miqdordagi aktivlarni belgilangan narxda opsion 
amal qilish muddatining o‘tib ketishi yoki tugaguniga qadar istalgan paytda  sotib 
olish  huquqini  beradigan  vositadir.  Sotishga  opsion,  yoki  «put»opsion  (put 
option) – bu, egasiga opsion amal qilish muddatining o‘tib ketishi yoki tugaguniga 
qadar  xohlagan  paytda  kontrakt  bo‘yicha  o‘rnatilgan  narxda  ma’lum  bir 
miqdordagi  aktivlarni  sotish  huquqini  beradigan  vositadir.  Aktiv  egasi  ushbu 
aktivni  sotish  uchun  opsion  sotib  olar  ekan,  o‘zini  uning  narxi  kontraktda 
ko‘rsatilganidan kamayib ketish xavfidan samarali sug‘urta qiladi.