“Moliya” kafedrasi

 
20.2-rasm. Aktiv S va Dning turli xil ulushlaridan tashkil topgan 
sarmoyalar uchun kutilgan qaytim va standart og’ish 
 
Amalga oshirish mumkin bo‘lgan va samarali investitsiyalar.  Amalga 
oshirish  mumkin  bo‘lgan  investitsiya  berilgan  aktivlar  orqali  investor  tuza 
olaydigan  investitsiyadir.  20.2-rasmda  berilgan  investitsiyalarni  hammasi 
amalga  oshirish  mumkin  bo‘lgan  investitsiyalardir.  Ushbu  investitsiyalar 
kollektsiyasi  amalga  oshirish  mumkin  bo‘lgan  investitsiyalar  kolleksiyasi 
deyiladi.  Faqatgina  ikkita  aktivdan  tashkil  topgan  investitsiyada  ham  amalga 
oshirish mumkin  bo‘lgan investitsiyalar tizimi grafigi egri chiziq ko‘rinishida 
bo‘ladi  va  u  turli  xil  kutilgan  qaytim  va  standart  og‘ish  kombinatsiyalarini 
ko‘rsatadi  ikkita  aktivlar  uchun.  20.2-rasmda  biz  aktiv  C  va  D  uchun  amalga 
oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar tizimini ko‘rsatdik. 
Amalga  oshirish  mumkin  bo‘lgan  investitsiyaga  solishtirganda,  samarali 
investitsiya bu o‘sha amalga oshirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar tizimidagi 
risk  ko‘rsatkichida  eng  katta  kutilgan  qaytilga  ega  investitsiyadir.  Samarali 
investitsiya  kam-tafovutli  investitsiya  ham  deyiladi.  Har  bir  risk  darajasida 
samarali  investitsiya  mavjud.  Samarali  investitsiyalar  kolleksiyasi  samarali 
tizim deyiladi. 

---

204 
 
 
20.3-rasm. Investitsiya samarasi 
Yuqoridagi  rasmda  biz  amalga  oshirish  mumkin  bo‘lgan  investitsiyalar 
ichidan samaralilarini ko‘rsatdik.C va D aktivlarining kombinatsiyalaridan tashkil 
topgan risk-qaytim tizimidagi samarali investitsiya 3-5 qismlarda ko‘rinadi. Ushbu 
investitsiyalar  berilgan  risk  darajasida  kattaroq  kutilgan  qaytimni  beradi.  E’tibor 
bering 1-2 lar samarali investitsiyalar tizimiga kiritlmadi. CHunki hattoki 3da ham 
ikkisidan ham ko‘p kutilgan qaytim va kam risk mavjud. 
Biz  ko‘rishimiz  mumkinki  4-investitsiyada    1-dan  ko‘ra  kattaroq  kutilgan 
qaytim  va  kamroq  risk  mavjud.  Aniqki,  egri  chiziqning  butun  1-3  qismi  samarali 
emas.  Barcha  berilgan  investitsiyalar  kombinatsiyalarida  3-5  risk-qaytim  tizimida 
kattaroq  qaytim  va  teng  risk,  yoki  teng  qaytim  kamroq  risk  kuzatildi,  yoki  ikkisi 
ham.    Ba’zi  investitsiyada  risk  kamroq  yoki  qaytim  kattaroq,  shuning  uchun  3-5 
investitsiyalar  samaralidir  va  ular  1-2  ni  birorta  qiymat  bo‘yicha  kattalgidan 
foydaliroq.  Masalan,  4-investitsiya  1-investitsiyadan  va  3-investitsiya  1  va  2 
investitsiyaning ikkisidan ham foydaliroq.  
20.4-rasmda  2tadan  ko‘p  bo‘lgan  aktivlardan  tashkil  topgan  amalga  oshirsa 
bo‘laydigan  va  samarali  investitsiyalar  tizimini  keltirib  o‘tdik.  Bunda,  amalga 
oshirsa  bo‘laydigan  investitsiya  tizimi  egri  chiziq  emas,  balkim  yuzadir.  CHunki 
2ta  aktivli  investitsiya  tizimidan  farqli  o‘laroq,  ko‘p  aktivli  investitsiya  tizimida 
risk-  qaytim  tizimini  bir  necha  egri  chiziqdan  ko‘ra  bitta  belgilangan  yuzada 
tasvirlasa  bo‘ladi.  SHunga  qaramasdan,  samarali  investitsiya  tizimi  II  va  III  egri 
chiziqlarda  berilgan.  Ushbu  rasmdan  belgilangan  yuzadagi  investitsiya  tizimidan 
ko‘ra samarali investitsiya tizimini ustunligini ko‘rish juda oson. 
 

---

205 
 
 
20.4-rasm. Ikki va undan ortiq aktivdan tashkil topgan amalga oshirsa