Молия” кафедраси ҳ.Ҳ. Имомов “давлат қарзларини бошқариш” фани бўйича

5-Мавзу. Давлат ташқи қарзларининг моҳияти, омиллари, қоплаш манбалари ва уларни бошқариш. Давлат ташқи қарзларининг моҳияти, омиллари ва шакллари. Ўзбекистон Республикаси бюжет тизими тўғрисидаги қонун. Давлат ташқи қарзи. Давлат томонидан ички маблағни ва хориждан маблағ жалб қилиш. Ўзбекистон республикаси мажбуриятлари
Давлат маблағларини кредит усулида жалб қилиш билан боғлиқ иқтисодий мунсабатлардан фарк қилиши. Давлатнинг кредит муносабатлари натижасида қарз муносабатлари келиб чиқиши. Давлатнинг олган кредитлари ўз вақтида қайтарилмаган шароитда давлат қарзларига айланиши.
Муддати ўтган кредиторлик қарзларини ҳисоблаш. Давлат қарзлари ва унинг фоизларини тўлаш давлат бюджети учун қўшимча ҳаражатлар ҳисобланиши. Давлат ташқи қарзларини молиялаштириш манбалари ва уларни мукаммаллаштириш. Хорижий инвестициялар иқтисодий ривожланишга таъсир кўрсатиши. Иқтисодиётнинг экспорт потенциалини ўсиши. Ташки кредиторларнинг қарз амортизацияси ва қарзлар бўйича фоиз тўловларини қайтариш учун зарурий маблағлар экспорт натижасидаги валюта тушумлари ҳисобига қайтарилиши. Қарз маблағларни мамлакат хукумати кафолатлари асосида кабул қилиш. Давлат қарзларидан самарали фойдаланиш бўйича узлуксиз мониторинг олиб бориш.
Давлат ташқи қарзларини самарали бошқариш. Банкларнинг кредит портфели таркиби. Тижорат банкларининг инвестициявий фаоллиги. Тижорат банклари қўйилмалари, узоқ муддатли инвестиция кредитларини ташкил этиш. Давлат ташқи қарзларини қоплаш манбаларига умумий тавсиф. Қарзларни тўлаш тўгрисидаги умумий мажурият. Облигациялар бўйича мажбуриятларнинг бажарилиши. Солиқлар, божлар, ижара тўловлари ва бошқа тўловларни ундириш. Солиқ имконияти чегараланган қоплашнинг умумий мажбурияти замирида. Давлат бюджети тақчиллигини қоплашнинг инфляцион ва ноинфляцион манбаларининг таркиби. Бюджет тақчиллигини иқтисодиёт учун таназзулли ходиса сифатида. Бюджет тақчиллигини молиялаштиришнинг ноинфляцион манбаларидан бир сифатида давлат ҳаражатларини қарзли молиялаштириш сиёсатидан кенг фойдаланиш. Давлат бюджети даромадларини прогноз қилишнинг хусусиятлари. Молия Вазирлигининг вазифаси. Қарзлар бўйича шартномаларни кўриб чиқиш, бюджет, даромад ва солиқлар прогнози, валюта Марказий банк, республиканинг олтин ва валюта резервларини бошқариш. Давлат томонидан кафолатланган қарзлар ва давлат мажбуриятлари мониторинги.
Хукумат икки хилдаги қарзларни бошқаришда мажбурияти борлиги; а) Марказлашган қарз. бунда хукумат бевосита қарздор ҳисобланади. б) Кафолатланган қарз (бунда қарздор қарзни қайтара олмаган такдирда хукумат қарзни қайтаришни уз зиммасига олади). Молия вазирлигининг ташқи қарз билан ишлаш бўлими.