Moliya-iqtisod

Birinchi bosqich. 1991-1994 yillar. O’zbekiston soliq tizimining tashkil etilishi, budjetning daromad qismini soliqlar bilan ta’minlash.

1991-yil 15-fevralda qabul qilingan ,,Korxonalar, birlashmalar va tashkilotlardan olinadigan soliqlar to’g’risida”gi qonun Respublika soliq tizimiga asos solgan dastlabki qonun bo’ldi. Boshlang’ich bosqichda soliq idoralari xaziaviy masalalarni hal etish, ya’ni budjetning muvozanatga erishuvini ta’minlashga yo’naltirilgan edi. Ammo, hayot soliqqa tortish tizimini yanada takomillashtirishni talab etardi.

Soliqqa tortiladigan bazaning bozor taraqqiyotini rag’batlantirish uchun qonunlarga o’zgartirishlar kiritildi. Shu maqsadda 1991-yil 15-fevralda qabul qilingan qonunda bir qator o’zgartirishlar kiritildi. Oborot solig’i va foydadan olinadigan soliq o’rniga 1992-yildan boshlab Respublikada QQS amal qila boshladi. U iste’molchi zimmasiga yuklatiladigan asosiy egri soliq sifatida budjet daromadlarida tushumlarining barqarorligini ta’minlay boshladi.

Korxonalardan olinadigan o’rmon solig’i (,,To’nka to’lovi”) va bir qator boshqa soliqlar bekor qilindi. Daromad (foyda)ga soliq QQS, aksiz solig’i, mol- mulk solig’i, Respublikadan tashqariga olib chiqiladigan mahsulotlarga va xom- ashyo resurslariga soliq joriy etildi.

1993-yildan belgilangan tartibga ko’ra asosiy vositalarga hisoblangan amortizatsiyaning 30 %i budjetga olib qo’yiladigan bo’ldi.

Xazinani to’ldirish, shuningdek resurslardan oqilona foydalanish maqsadini ko’zlab budjetga 6 foizli resurslar solig’i joriy etildi. 1992-yil 15-fevralda 1991-yilda qabul qilingan ,,O’zbekiston Respublikasi fuqarolari, xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo’lmagan shaxslardan olinadigan daromad solig’i to’g’risida”gi qonunga qator o’zgartirishlar kiritildi.

1993-yil 7-may kuni ,,Mahalliy soliqlar va yig’imlar to’g’risida”gi qonun qabul qilindi va ushbu qonunda ularga ta’rif berildi. Jismoniy shaxslar mol- mulkiga solinadigan soliq, yer solig’i, kurort zonalardagi ishlab chiqarish maqsadlaridagi obyektlar qurilishiga soliq,reklama solig’i, avtotransport

vositalarini oli sotganlik ucun soliq, ularning egalariga solinadigan soliq yig’imi

jami 19 turdagi har xil soliqlar va yig’imlar mahalliy soliqlar guruhlar tarkibiga kiritildi.