Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

K
отт
 
= (A
аа
 : K
ф
), 
 
Bu yerda:
K
отт
 – 
kapitalning oqilona tarkibiy tuzilishi; 

---

A
аа
– 
aylanma aktivlar; 
K
ф
 
– 
barcha foydalanilayotgan kapitallar. 
XYUSning moliyaviy isloh qilish dasturini tuzish jarayonida har bir tadbirdan ma’lum bir 
samaraning olinishi kо‘zda tutilmog‘i lozim. Quyida о‘tkazilishi lozim bо‘lgan yeng muhim tadbirlar 
va XYUS (XYUS, korporatsiya va boshqalar) tomonidan olinadigan foy-dali jihatlar о‘z aksini topgan 
(navbatdagi betga qarang): 
Tadbirlar 
Foydali jihatlar 
XYUSning 
bozordagi 
hola-tini, 
uning moliya-xо‘jalik faoliyatini va 
boshqaruv sa-maradorligini tahlil 
qi-lish 
XYUS rivojlanishining asosiy ichki va tashqi 
muammolari va ularni hal yetishning oqilona yо‘llarini 
qidirib topish, mo-liyaviy holatni mustahkamlash 
uchun rezerv-lardan foydalanish 
XYUS taraqqiyotining mo-liyaviy 
strategiyasini ishlab chiqish 
Kelajakda ishlab chiqarish-iqtisodiy fao-liyatning yeng 
yuqori samaradorligiga yeri-shish imkonini beradigan 
taraqqiyotning о‘rta va uzoq muddatli mо‘ljallarini 
asoslash 
Kadrlarni tayyorlash va qay-ta 
tayyorlash 
XYUS xodimlari malakasining hozirgi za-mon va 
istiqbol talablariga muvofiq ke-lishi. Bu narsa XYUS 
moliyaviy holati va uzoq muddatli taraqqiyoti 
barqarorligi-ning asosiy omili hisoblanadi 
XYUS aktivlarini bozor ba-holashi 
XYUS ustav kapitalini oshirish imkoniyat-larini 
amalga oshirish. Bu narsa kreditor-larning yehtimoliy
talablarini qondirish-ning minimal kafolatlari darajasini 
oshirishni va shu hisobidan kontr-agentlar bilan yuqori 
darajada barqarorlikni, fir-ma qiymatining oshishini 
ta’minlaydi 
Mol-mulkni inventarizatsiya qilish va 
XYUS 
mulkiy 
komp-leksini 
restrukturizatsiya qi-lishni amalga 
oshirish 
Noishlab chiqarish xarajatlarini qisqar-tirish, XYUS 
mol-mulkidan 
oqilona 
foyda-lanish, 
ulardan 
foydalanishning moliyaviy samaradorligini oshi-rish 
Yerga yegalik huquqini amalga 
oshirish 
Barcha mulkiy kompleksga yegalik huquqini tо‘-laqonli 
amalga oshirish hisobidan XYUSning investitsion 
jozibadorligini oshirish. Bu narsa faoliyatning huquqiy 
mustaqilligi va barqarorligini ta’minlaydi 
XYUS ustavini qayta kо‘rib chiqish 
va menejment bilan shartnomani 
aniqlash 
Rahbarlar suiiste’molliklari imkoniyat-larini cheklash, 
ishtirokchi 
(ta’sischi)lar 
oldidagi 
ularning 
javobgarliklari va XYUS faoliyatining natijalaridan 
ular-ning manfaatdorligini kuchaytirish, shu asosda 
boshqaruv qarorlarining sifatini oshirish 
Moliyaviy 
hisobotning 
xal-qaro 
andozalaridan foyda-lanishga о‘tish 
XYUS faoliyatining “oydinlik” dara-jasini oshirish va 
investitsion jozi-badorlikning yanada yuqoriroq daraja-
sini ta’minlash 
Byudjetlar tizimidan foy-dalanish 
asosida 
XYUSning 
asoslangan 
biznes-rejasini ishlab chiqish. Qarz 
mablag‘-larini jalb qilishning jo-riy 
va istiqboldagi reja-larini tuzish 
XYUS xо‘jalik-moliya faoliyatida aniq asoslangan 
mо‘ljallarning mavjudligi. Bu narsa XYUS joriy va 
istiqboldagi 
rivoj-lanishining 
yeng 
muhim 
muammolarini yechishga moliyaviy resurslar va 
kuchlarning konsentratsiya qilinishiga imkon beradi. 
Taraqqiyot 
bashoratlarini 
bozor 
muhitining asosiy parametrlari 
bilan bog‘liq-likda ishlab chiqish 
Kelajakka ishonchni shakllantiradi. Bu narsa yesa, о‘z 
navbatida, iqtisodiy о‘sishni rag‘batlantiradi va uning 
barqaror 
rivoj-lanishini 
ta’minlaydi, faoliyatning 

---

barcha sohalarida rezervlarni qidirib topish va ularni 
amalga oshirishga yordam beradi. 
Harakat 
(amal)dagi 
XYUSda 
investitsion-biznes loyiha-ni ishlab 
chiqish 
Ishlab 
chiqarish 
siklining 
alohida 
joy-larida 
taraqqiyotning asosiy proporsiyala-rini asoslash va 
quvvatlardagi 
nomuvofiq-likka 
barham 
berish. 
XYUSning umumiy ishlab chiqarish imkoniyatlarini 
ancha oshi-rishga yordam beradi 
Aktivlarning tarkibi va tarkibiy 
tuzilmasini tako-millashtirish 
Yuqori talabga yega bо‘lgan mahsulotlarni ishlab 
chiqarishga muvofiqligini ta’min-lash maqsadida 
XYUSning ishlab chiqarish apparati samaradorligini 
oshirish. Aktiv-larni ularning “ballast” qismidan toza-
lash va keraksiz aktivlarni sotish 
XYUSni moliyaviy isloh qilish rejasining barcha bо‘linma-lari kapitalni shakllantirish va 
undan foydalanish samaradorli-gini oshirish, XYUS faoliyatida kapitallashtirishning oqilona 
darajasiga yerishish borasidagi yagona asoslangan konsepsiyaga bо‘ysunishi va о‘zaro 
muvofiqlashtirilishi kerak. Bu isloh qilish jarayonida ancha yuqori bо‘lgan integral samaraga 
yerishishga imkon beradi.