Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

Istye’mol tanlov omillari
almashtiriladigan tovarlar tizimida tovarning 
raqobatdoshligini aniqlab beradi. Tovar va mahsulotlarni sotib oluvchilar, ular bilan raqobat 
qiluvchilar, raqobat tovarlari bilan tovarning almaShuvchanligi, almashtiri-ladigan yoki о‘zaro 
almashtiriladigan tovarlarning taqqoslanishi yehtiyojning tarkibiy tuzilmasini belgilab beradi. Bu 
yerda Shu tovarni yoki Shu tovar bozorini ularni tо‘ldiradigan tovarlar yoki ularni tо‘ldiradigan 
tovarlar bozori bilan taqqoslash katta ahamiyatga yega. 

---

Taklif omillari
mol yetkazib beruvchi-sotuvchi tomonidan tovarning taklif bahosini 
о‘rnatishga yordam beradi. Bu yerda bozorga taklif qilinayotgan tovarning umumiy soni va 
XYUS tomonidan bozorga yetkazib berilayotgan tovarning sonini (bо‘lishi mumkin bо‘lgan 
boshqa mol yetkazib beruvchilarda Shu tovarning zaxiralarini va XYUS dagi zaxiralarni 
qо‘shgan holda) bilish juda muhim. Undan sо‘ng tovarni bozorda sotishdagi ishlab chiqa-rish va 
muomala xarajatlariga, Shuningdyek, tovarni ishlab chiqa-rishda foydalanilgan ishlab chiqarish 
omillari va ishchi kuchining bahosiga aniqlik kiritib olish kerak. Odatda, tabiiy resurslar, kapital 
va mehnatning baholari cheklanadi. Davlat va ijtimoiy fondlarga soliqlar, aksizlar va boshqa 
tо‘lovlar hamda ajratma-lar, bojlar ajratiladi. Foyda va uning investisiyalarga, ryezyerv va 
sug’urta fondlariga, dividyendlar va boshqa maqsadlarga taqsim-lanishi aniqlanadi.