Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

Baholarni qimmatli shakllantirish
baholarni Shunday о‘rnatilishini taqozo yetadiki, 
unga kо‘ra bu narsa XYUS ning Yuqo-ri foyda olishini “baho/xarajatlar” qulay nisbatiga 
yerishish hi-sobidan ta’minlamog’i kerak. Buning uchun, yeng avvalo, tovar uchun sotib oluvchi 
qanday bahoni tо‘lashga tayyor yekanligini bilmoq lo-zim. Albatta, turli holatlarning ta’siri 
mavjud bо‘lganligi uchun uni aniqlash ancha murakkab hisoblanadi. 
Tajribali sotib oluvchilar tovar uchun tо‘lashga tayyor bо‘lgan haqiqiy summalarini 
kamdan-kam hollardagina aytadilar. Ayniq-sa, bu bilan firmalarni ta’minlovchi faoliyat bilan 

---

kasbiy Shu-g’ullanuvchilar alohida ajralib turadi. Agar о‘zlari xaridor bо‘-layotgan tyegishli 
tovarlar baholarining о‘zgarib turishi mumkin-ligini tuShunsalar, ular faqat kerakli tovarning 
haqiqiy bahosi-ni yashiribgina qolmasdan, balki bu xususida ishlab chiqaruvchini ongli ravishda 
chalg’itish usullarini ham qidirib topishga harakat qiladilar. Bunday vaziyatda ishlab chiqaruvchi 
markyetologlarining istye’molchilar bilan aloqalari asosida qurilgan barcha urinish-lari 
“tadbirkor” ta’minotchilar tomonidan ongli ravishda “tash-langan” dyezinformasiya orqali 
yо‘qqa chiqarilishi mumkin. 
Shuning uchun ham, bunday vaziyatda XYUS ta’minotchisi muta-xassisining asosiy 
vazifasi sotib oluvchilar tо‘lashga tayyor bо‘l-gan bahoda katta miqdordagi buYurtmalarni 
olmaslik bilan belgi-lanadi. XYUS markyetologi va ta’minotchilarning о‘ziga xos bо‘lgan 
“san’ati” sotib oluvchilardan tovarning haqiqiy bahosini о‘zida iloji boricha kо‘proq aks 
yettirishi mumkin bо‘lgan bahoda tо‘lashga kо‘proq tayyor yekanliklariga yerishish orqali 
ifodalanadi. Bir vaqtning о‘zida, firmaning yangi mahsulotini qanday bahoda sotib olishga 
tayyor yekanliklari xususida sotib oluvchilarga murojaat qilish xato hisoblanadi. Sotib oluvchilar 
bunday vaziyatda yangi tovarni yetarli darajada baholay olmaslikka va uning bahosini iloji 
boricha pasaytirishga harakat qilishlari tufayli ularning Yuqoridagi savolga javoblari hamma 
vaqt ham amaliy ahamiyatga yega bо‘lavyermaydi. Hayotda sotuvning haqiqiy bahosi 
markyeting tadqi-qotlarining natijalari bilan kamdan-kam hollardagina bir-biriga mos tushadi.