Молия бозори индикаторлари ва моделлари

6. Қатнашчиларнинг манфаатларини таъминланганлиги характери бўйича:

• 6. Қатнашчиларнинг манфаатларини таъминланганлиги характери бўйича:
• - эмитентларнинг манфаатларига йўналтирилган бозор;
• - инвесторлар манфаатларига йўналтирилган бозор;
• - профессионал институтлар манфаатларига йўналтирилган бозор.
• 7. Молиявий инструментларни етказиш характери бўйича:
• - спот (кассавий) бозори, унда ҳаридор ва сотувчи ўртасидаги ўзаро ҳисоб-китоб 1-3 кун ичида тўғридан тўғри (яъни “тўлов асосида етказиш” тамойили асосида) амалга оширилади;
• - муддатли бозор, унда ҳисоб-китоб операцияси шартномада (одатда, деривативларнинг параметрлари бўйича) белгиланган муддатда бажарилади.
• 8. Масштаби бўйича:
• - миллий бозор (мамлакат ичида фаолият кўрсативчи);
• - регионал (ҳудудий, территориал) бозор (масалан, евробозор, ЕврАзЭС бозори);
• - молиявий глобаллашган жаҳон (халқаро) бозори.

9. Товар ҳусусияти бўйича:

• 9. Товар ҳусусияти бўйича:
• - пул ва пул асосли инструментлар (валютлар, СДР[1], ссдуда, кредит, банк карточкалари, лотереялар ва ҳ.к.) бозори;
• - суғурта инструментлари (полислар) бозори;
• - базавий қимматли қоғозлар (акция ва облигациялар, сертификатлар ва ҳ.к.), яъни улуш ва қарз муносабатларига асосланган қоғозлар, бозори;
• - қимматли қоғозларнинг ҳосилалари (деривативлар: опцион, фьючерс, своп, форвард, депозитар тилҳатлар, депозитар акциялар) бозори.
• 10. Инфратузилма бўйича:
• - функционал тузилмаси, бозорни (сегментлари, турларини) ўз функцияларини бажариши;
• - институционал (операцион) тузилмаси, бозор қатнашчиларининг фаолият турларини амалга ошириши.

11. Молия бозоринин энг катта сегменти бўлган қимматли қоғозлар бозорини юқоридаги белгиларга қўшимча тарзда қуйидагича таснифлаш мумкин.

• 11. Молия бозоринин энг катта сегменти бўлган қимматли қоғозлар бозорини юқоридаги белгиларга қўшимча тарзда қуйидагича таснифлаш мумкин.
• 11.1. Тури бўйича:
• - бирламчи бозор, унда, одатда, бир йил ичида эмиссия қилинган қоғозлар эмитент томонидан тўғридан тўғри ёки воситачи ёрдамида биринчи инвесторлар ўртасида белгиланган тартибда ва шартларда жойлаштирилади;
• - иккиламчи (спекулятив) бозор, унда қоғозлар чекланмаган муддат ичида инвесторлар ўртасида чекланмаган маротаба бозор конъюнктурасига боғлиқ ҳолда қайта-қайта олди-сотиси амалга оширилади.
• 11.2. Қатнашиш хуқуқини чекланганлиги бўйича:
• - олдиндан белгиланган қатнашчилар ва (ёки) қимматли қоғозларга руҳсат берилган бозор;
• - очиқ бозор, унда қатнашчилар иштирокига ва қимматли қоғозлар турларига ҳеч қандай чеклашлар қўйилмайди.
• 11.3. Ҳизмат кўрсатиш ҳусусияти бўйича:
• - ҚМАБга ҳизмат кўрсатувчи қимматли қоғозлар бозори;
• - УМАБга ҳизмат кўрсатувчи қимматли қоғозлар бозори.
• 11.4. Давомийлиги бўйича:
• - маълум бир даврларда чақириладиган бозорлар (call markets);
• - узлуксиз фаолият кўрсатувчи бозорлар (continuous markets).