|
Mavzuga oid masala va mashqlar
1. Yadrolar orasidagi masofa vodorod atomi molekulasida m va brom molekulasida m boʻlsa, HBr molekulasining bogʻ uzunligini toping.
Yechish: dan m
2. HCN molekulasining dipol momenti 0,97 ga teng boʻlsa, dipol uzunligini hisoblang.
Yechish. dan m
3. Yod atomining kovalent radiusi 1,33 m, vodorodniki 0,3 m boʻlsa, yod va vodorod yodidning yadrolararo masofalarini aniqlang. J: 2,66 m, m
4. C - C bogʻining uzunligi m, va H-H bogʻiniki esa m boʻlsa CH4 dagi C-H bogʻining uzunligini aniqlang? J: 1,14 m
5. PH3 da dipol uzunligi 1,125 ∙10-2 nm ga teng. PH3 ning dipol momentini hisoblang.
Yechish:
1D = 3,34 ∙10-30 kl ∙m ga teng, u holda boʻladi .
6. NO ning dipol momenti ga teng boʻlsa, NO molekulasining dipol uzunligini hisoblang. J: m
7. HF molekulasida dipol uzunligi m ga teng boʻlsa, dipol momentini hisoblang. J:
8. NO2 ning dipol momenti ga teng boʻlsa, molekulaning dipol uzunligini toping. J: m
9. BF3, NH3 , H2S, ZnBr2 larning fazoviy tuzilishini tushuntiring.
J: BF3 tekis molekula, bogʻlar orasidagi burchak 1200; NH3- piramidal tuzilishli; H2S –burchakli, bogʻlar orasidagi burchak≈900, ZnBr2 esa chiziqli molekula. Burchk 1800
10. Vodorod ftorid suvga nisbatan qutbliroq molekula boʻlsa ham nima uchun uning qaynash va suyuqlanish temperaturasi suvga nisbatan pastroq?
11. Quyidagi birikmalar qanday geometrik tuzilishga ega boʻladi? AsH3; PH ; H3O+; CS2; CH2=C=CH2; HCN.
12. Nima uchun BF3 va NH3 larda atomlarning fazoviy joylashuvi turlicha?
13. Nima uchun XeF4 tekis , CCl4 tetraedrik tuzilishga ega?
14. Nima uchun NH3 da bogʻlar orasidagi burchak H2O dagi bogʻlar orasidagi burchakdan katta?
15. Quyidagi molekulalarning fazoviy tuzilishini tushuntiring:
a) AlCl3; b) BeF2; d) PH3 J: a) AlCl3 tekis molekula, bogʻlar orasidagi burchak 1200 ga teng, sp2 gibridlangan. b) BeF2 chiziqli tuzilishli, bogʻlar orasidagi burchak 1800 ga, markaziy atom sp gibridlangan. d) PH3 uchburchakli piramida shakliga ega. Valent burchak 1090281ga teng. Markaziy atom sp3 gibridlangan.
16. 1) NaCl, NaBr, NaI qatordan chapdan oʻngga oʻtgan sari kristall panjara energiyasi qanday oʻzgaradi? J: kamayadi.
17. RbI , RbBr, RbCl qatorda chapdan oʻngga oʻtgan sari kristall panjara energiyasi qanday oʻzgaradi? J: ortadi.
18. Yadrolar orasidagi masofa mos ravishda rB-I=0,210 nm; rI-I=0,364nm ga teng boʻlsa, BI3 molekulasining geometrik shaklini va markaziy atomning gibridlanish turini aniqlang.
Yechish: BI3 molekulasida B-I bogʻlar bir xil. Agar bor atomi 3 ta yod atomi bilan bir tekislikda boʻlsa, molekula toʻgʻri uchburchakli shaklga ega boʻladi.
Agar bor atomi yod atomlari bilan bir tekislikda yotmasa u holda molekula uchburchakli piramida shakliga ega boʻladi:
Birinchi hol uchun valent burchak 1200 ga teng boʻladi. Ikkinchi hol uchun esa valent burchak 1200 ga teng emas.
Kosinuslar teoremasiga binoan 2/(2∙0,212)=-0,502; 0 demak, molekula markazida V joylashsa teng tomonli uchburchak shakliga ega . Markaziy atom sp2 gibridlangan.
19. rN-F=0,137 nm; rF-F=0,213 nm boʻlsa, NF3 molekulasining geometrik shaklini va markaziy atomning gibridlanish turini aniqlang.
J: Molekula toʻgʻri boʻlmagan uchburchakli piramida koʻrinishga ega. FNF orasidagi burchak 1020 ga teng. Azot sp3 gibridlangan .
20. NCl3 molekulasida rN-Cl=0,176 nm; rCl-Cl=0,283 nm ga teng boʻlsa, molekulaning geometrik shaklini va markaziy atomning gibridlanish turini aniqlang. J: NCl3 – uchburchakli piramida shakliga ega boʻlib, N atomi sp3 gibridlangan. ClNCl orasidagi valent burchak 1070 ga teng .
21. HBr molekulasining dipol momenti 2,6∙10-30 Kl∙m ga teng. Molekulaning dipol uzunligini aniqlang. J: 1,625 ∙ 10-2nm.
22. Potash 8900C da ham parchalanmasdan suyuqlanadi, Ag2CO3 esa 2200C da ham parchalanadi. Sababini tushuntiring.
23. BaCl2 suvli eritmalarda toʻliq dissotsilanadi, HgCl2 esa deyarli dissotsilanmaydi. Sababini tushuntiring.
24. SrF2 ning suyuqlanishi temperaturasi PbF2 nikidan yuqori. Sababini tushuntiring. J: chunki Sr - F bogʻning ionlilik darajasi Pb - F bogʻidan katta.
25. NH3 molekulasidagi bogʻlanish turini aniqlang. 1) ion, 2) qutbsiz kovalent, 3) qutbli kovalent, 4) vodorod, 5) donor-akseptor. J: 3.
26. Ammiak va kislotadan ammoniy tuzi qanday mexanizm asosida hosil boʻladi? 1) kovalent, 2) donor-akseptor, 3) ion, 4) radikal. J: 2.
27. Quyidagi moddalarning qaysi birida ion bogʻ ishtirok etadi: RbCl, MgCl2, Ca(OH)2, Al(OH)3, BaSO4, Fe(NO3)2, KNO3? J: RbCl, Ca(OH)2, BaSO4, KNO3.
28. Quyidagi qaysi moddalarda kovalent bogʻlanish donor-akseptor mexanizmi boʻyicha hosil boʻlgan? CCl4 ; NH4NO3; Al(OH)3; K[Al(OH)4]; AgCl; [Ag(NH3)2]OH; Fe3O4 . J: NH4NO3; K[Al(OH)4]; [Ag(NH3)2] OH.
29. Quyidagi berilgan birikmalardagi donor-akseptor elemetlarni aniqlang: a) K[Cr(OH)4]; b) NH4Cl; d) NH3∙ BF3; e) [Cu(NH3)2]Cl
J: a) O-donor, Cr-akseptor; b) N-donor, H-akseptor; d) N-donor; e) N-donor; Cu-akseptor.
30. Nima uchun atom tarkibiga koʻra bir xil tipdagi CO2 va SO2 yoki BCl3 va PCl3 molekulalarining geometrik tuzilishi har xil?
31. Markaziy atomining koordinatsion soni bir xil boʻlgan quyidagi molekula yoki ionlarning geometrik tuzilishi bir xilmi yoki har xil?
a) CO va SO ; b) BF3 va PF3; d) SO3 va SO ; e) SO3 va ClO ;
f) CO2 va ClO ; g) COCl2 va SOCl2; h) ZnCl2 va SnCl2; i) PF5 va IF5.
32. Qaysi ionning qutlovchilik xossasi yuqori? 1) Na+ yoki Cs+; 2) Be2+ yoki Ba2+ ; 3) Al3+ yoki La3+; 4) Al3+ yoki Fe3+; 5) K+ yoki Ag+; 6) Ca2+ yoki Cu2+.
33. Qaysi ionning qutblovchilik xossasi yuqori? a) F- yoki Br-; b) S2- yoki Te2-; d) Cl- yoki I-.
Do'stlaringiz bilan baham: |
