rkat/ran
|
Koordinatsion soni
|
Kristall tuzilishi
|
0-0,115
0,115-0,225
0,225-0,414
0,414-0,732
0,732-1,0
|
2
3
4
6
8
|
gantel
uchburchakli
tetraedr
oktaedr
kub
|
Kristall NaCl yoki CsCl holida yakka-yakka mavjud boʻlmasdan, oʻzaro birlashgan juda koʻp ionlardan tashkil topgan gigant molekulalar NanClm yoki CsnClm holida mavjud boʻladi.
Birikuvchi atomlarning elektromanfiyligi bilan ular hosil qilgan bogʻning ionlilik xususiyati orasida quyidagicha bogʻlanish mavjud:
Bogʻning ion tabiati
EMA-EMB
|
Ionlilik
xususiyati %
|
EMA-EMB
|
Ionlilik
xususiyati %
|
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
|
1
4
9
15
22
30
39
47
|
1,8
2,0
2,2
2,4
2,6
2,8
3,0
3,2
|
55
63
70
76
82
86
89
92
|
Molekula tarkibini tashkil etuvchi ionlarning oʻzaro ta’sirlashuvi natijasida dipol moment paydo boʻladi (yuzaga keladi) natijada ionlar qutblangan holatga oʻtadi.
Ionlarda paydo boʻlgan dipol momenti zaryadlarni hosil qilgan maydon kuchlanishiga toʻgʻri proporsional boʻladi:
α-qutblanuvchanlik, E- maydon kuchlanganligi.
Ion bogʻlanishli birikmalarda ionlarning biri ikkinchisi ta’sirida qutblanadi.
Demak, qutblanish va qutblovchilik hodisalari bir vaqtda amalga oshadi.
Ionlarning qutblanishi ulardagi elektron qobigʻining tuzilishi , ion zaryadi va radiusi bilan bogʻliq.
Elektron tuzilishi bir xil boʻlgan ionlarning hajmi va manfiy zaryad kattaligi ortib borishi bilan qutblanish kuchayib boradi. Temperatura ortishi bilan ham qutblanish kuchayadi.
Elektron konfiguratsiyasi bir xil boʻlgan izoelektronli ionlarda manfiy zaryad qiymati ortgan sari α ning qiymati ham keskin ortib boradi.
Umuman olganda, anionlar uchun qutblanish, kationlar uchun esa qutblovchilik xossalari xarakterlidir.
Kationlarning qutblovchilik xossasining oʻlchovi sifatida zaryad zichligi tushunchasi ishlatiladi:
Ion
|
Zaryadi
|
Radiusi, nm
|
Zaryad zichligi (zaryad/radius)
|
Qutblovchilik xossasi
|
Li+
|
+1
|
0,06
|
16,7
|
|
Na+
|
+1
|
0,095
|
10,5
|
K+
|
+1
|
0,133
|
7,5
|
Rb+
|
+1
|
0,148
|
6,8
|
Cs+
|
+1
|
0,169
|
5,9
|
Quyida ba’zi ionlarda qutblanish va qutblash xossalarining ular radiuslari va zaryadlarining oʻzgarishi orasidagi bogʻlanish keltirilgan:
Bir xil zaryadli ionlarning qutblanuvchanligi ion radiusi ortishi bilan ortadi. Masalan; F- - < I- yoki Li+ < Na+ < K+ < Rb+ +
O-2>F->Ne>Na; Cl->Ar>K+ qatorlarida qutblanuvchanlik kamayadi.
Inert gazlar kabi elektron tuzilish namoyon qilmaydigan ionlarning qutblanuvchanlik xossasi shunday elektron tuzilish hosil qiladigan ionlarning qutblovchilik xossasidan kuchli boʻladi.Masalan;Ag+ va Cu+ ionlarining qutblovchilik ta’siri (kuchi)K+ va Ca2+ larinikidan kuchli.
Do'stlaringiz bilan baham: |