Модулнинг ўқув-услубий мажмуаси Олий ва ўрта махсус таълим

 

---

173 
VII. ГЛОССАРИЙ 
Ўзбек
Рус 
Инглиз 
Изоҳ 
автократли
к 
cамодержав-
ный 
autocratic 
ҳокимлик, кишининг 
буйруқбозлик, кўрсатмалар 
бериш, жазолаш каби 
шакллардан фойдаланган 
ҳолда таъсир этишга 
мойиллиги 
ахлоқ 
поведение 
behavior 
Жамиятда қабул қилинган, 
жамоатчилик фикри билан 
маъқулланган хулқ - одоб 
нормалари мажмуи. 
баркамол 
шахс 
компетентн
ое лицо 
acompe-tent 
person 
камолга йетган, бекаму кўст, 
тўла-тўкис инсон, ақлан ва 
ахлоқан пок, жисмонан 
соғлом, нафосатли, 
жамиятда ўзлигини таниган, 
мустақил фикрлайдиган, 
эркин, ижодкор, ташаббускор, 
ишбилармон, фидоий шахс 
баҳолаш 
оценка 
assessment 
Бу далиллар топиш, қарши 
далилларни солиштириш, 
қарор қабул қилиш ва 
ҳоказолар учун ўқувчининг 
қобилиятини ўз ичига олади 
билим 
знание 
knowledge 
бу ўқувчиларнинг ўқиши орқали 
билим билан қуролланиши 
ҳамдауларда кўникма ва 
малака пайдо бўлишидир 
бошқариш управление control 
жараённи режалаштирилган 
ҳолда амалга ошириш, ўқитиш 
мақсадларига эришиш 
дастурини рўёбга чиқариш 
учун хизмат қи-ладиган 
педагогиc фаолият 
дўстлик
дружба
friendship
инсон ахлоқининг бебаҳо 
гўзаллиги, ижобий
фазилатлар гавҳари.

---

174 
екологик 
билим
екологическ
ие знаний 
environment
al knowledge
тирик табиатнинг тузилиши, 
ривожланиши, ўзгариши, эр 
юзидаги тирик 
жонзотларнинг ҳолати, 
уларнинг ҳолати, уларнинг 
бир-бирлари ва атроф-муҳит 
ўртасида бўлиб турадиган 
муносабатларидир.
ҳалоллик 
честность
honesty 
шахсий ва ижтимоий 
мажбуриятларни, ахлоқий 
меъёрларни ростгўйлик билан 
сақлаш 
ҳайфсан 
бериш
выговр
penalty
ўқувчининг маълум хатти-
ҳаракатларини қатъий 
чоралар асосида баҳолаш
ертаклар
сказки 
fairy tales 
ертаклар тарбияланувчи 
тарбиясининг ҳамма 
таркибий қисмларини 
жумладан, ақлий ва жисмоний 
камолот, илм ва ҳунарга 
муҳаббат, меҳнатсеварлик, 
маънавий сифат ҳамда нафис 
дидларнинг таркиб топишига 
доир кўпдан-кўп педагогик 
масалаларни ўз ичига олади 
фозил 
шаҳар 
город 
фазиль 
fazil city 
идеал давлат талаблари, 
адолати ва муҳаббат 
асослари устида қурилади 
 
ҳикоя 
рассказ 
story 
ўқувчилар одатда, ҳаёт ва 
турли адабиётлардан олинган 
аниқ мисоллар билан 
бойитилган ҳикояларни катта 
қизиқиш билан тинглайдилар 
изоҳлаш 
объяснить 
to exaplain 
тарбияланувчига ҳиссий-
оғзаки таъсир этиш усули. 
Изоҳлашнинг ҳикоя ва 
тушунтиришдан 
фарқланадиган муҳим белгиси 

---

175 
муайян гуруҳ ёки алоҳида 
шахсга йўналтирилганлигидир 
илмий 
ишлар
научный 
вопросы
scientific 
affairs
олимларнинг билимларини 
оммага етказади ва бошқа 
изланувчиларга ҳам тадқиқот 
учун имконият яратиб беради
илмий 
муаммо 
научная 
проблема 
scientific 
problem 
фан орқали халқ ўрганадиган 
асосий зиддиятлар 
 
инсонпар-
варлик 
гумани- 
тарное 
humani- 
tarian 
инсоннинг олий қадрият 
сифатида эътироф 
этилишига асосланган 
қарашлар тўпламидир 
ижтимоий 
тарбия 
социалный 
образование 
social 
education 
таълим олувчиларда 
ижтимоий аҳамиятга молик 
фазилатлар ва тажрибаларни 
шакллантириш жараёни 
 
ижтимоий 
онгни 
шакиллан-
тириш 
методи 
метод 
формирован
ия 
социального 
сознания 
a method of 
forming a 
socially 
conscious 
ўқувчиларда маънавий-ахлоқий 
сифатлар, эътиқод ҳамда 
дунёқарашни шакллантириш 
мақсадида уларнинг онги, ҳис-
туйғуси ва иродасига таъсир 
кўрсатиш усуллари саналади 
индивидуал 
ёндашиш 
индиви-
дуальный 
подход 
the 
individual 
approach 
ҳар бир ўқувчини ўз назар-
еътиборида тутишдан, унинг 
хусусиятларини билишдан, 
унIIг ижобий хислатларига 
таянишдан, уни яхши хатти-
ҳаракати учун 
рағбатлантириб туришдан 
иборатдир 
инсоният 
тарихи 
история 
человечеств
а 
history of 
mankind 
тараққиёти жараёнида 
маданий, маънавий, миллий 
меросдаги авлод-
аждодларимиз-дан қолган 
одоб-ахлоқ ҳақи-даги 
билимлардан бохабар этиш 
инсонпар-
гуммани-
humani-
меъёрларини шакллантириш, 

---

176 
варлик
одоби 
тарная 
этика 
tarian ethics 
бирғбирини тушунадиган, 
меҳрибонлик, шафқатлилик, 
ирқий ва миллий 
камситишларга тоқатсизлик, 
муомала одоби каби тарбия
воситалари 
истиқбол 
перспективо perspective 
Ўқувчиларнинг хатти-
ҳаракатларини улар олдига 
мароқли, қизиқарли мақсадлар 
қойиш йўли билан 
таъминлайди, мақсадлар 
уларнинг шахсий 
интилишларидир 
изоҳлаш 
объяснить 
to explain 
тарбияланувчига ҳиссий-
оғзаки таъсир этиш усули. 
Изоҳлашнинг ҳикоя ва 
тушунтиришдан 
фарқланадиган муҳим белгиси 
муайян гуруҳ ёки алоҳида 
шахсга йўналтирилганлигидир 
ишонч 
доверие 
trust 
Ўзаро ҳамкорликдаги таъсир 
этишнинг натижаси 
эканлигини кўрамиз 
иқтисодий 
тарбия 
экономичес
кое 
воспитание 
economic 
training 
шахсда тежамкорлик, 
меҳнатсеварлик, 
ташаббускорлик, 
ишбилармонлик, иқтисодий
ҳисоб-китоб кабилар ҳақида 
қобилиятни камол 
топтиришдир 
иқтисодий 
таълим 
экономи-
ческое 
образование 
economic 
education 
маълум махсус тайёрланган 
кишилар раҳбарлигида амалга 
ошириладиган жараён бўлиб, 
иқтисодиётнинг маълум 
соҳаси ҳақидаги билимларни 
ўқитишдан иборат 
жазолаш
наказывать
punish
ўқувчининг индивидуал хатти-
ҳаракатлари ва 
умумжамоанинг фаолияти 

---

177 
учун қўлланиладиган энг сўнгги 
тарбия усули
жамоа 
сообщество 
team 
бир неча аъзо кишилардан 
иборат бўлиб, ижтимоий 
аҳамиятга эга умумий мақсад 
асосида ташкил топган гуруҳ 
демакдир 
жамоанинг 
расмий 
тузилиши 
структура 
чиновника 
команды 
the structure 
of the team`s 
official 
жамоа фаолиятининг турли 
кўринишларини амалга 
ошириш учун зарур бўладиган 
ташкилий жиҳатлари кўзда 
тутилади 
 
жамоа 
фаолIIги 
обществен-
ная 
активность 
public 
activity 
жамоанинг ҳар бир аъзоси 
зиммасига муайян вазифани 
юклаш, уларнинг маълум 
даврда ана шу вазифалар 
юзасидан ҳисобот бериш 
касбий 
тайёргарли
к 
профессио-
нальноя
подготовка 
professional 
training 
бўлажак мутахассиснинг 
психологик, психофизиологик, 
жисмоний ҳамда илмий-
назарий ва амалий 
тайёргарлиги 
комил 
инсон 
совершенны
й человек 
perfect man 
одамгарчилик, мардлик ва 
мурувватлилик каби гўзал 
фазилатларга эга шахс 
кўникма 
способность ability 
Машқ қилиш натижасида 
бериладиган ҳаракатлар 
йиғиндисидир 
комил 
инсон 
совершенны
й человек 
perfect man 
одамгарчилик, мардлик ва 
мурувватлилик каби гўзал 
фазилатларга эга бўлади 
машқ ва 
ўргатиш 
методи
метод 
обучение и 
изучение
training and 
teaching 
method 
муайян машқ ёрдамида 
болалар фаолиятини оқилона,
мақсадга мувофиқ ва ҳар 
томонлама пухта ташкил 
қилиш, уларни ахлоқ меъёрлари 
ва хулқ-атвор қоидаларини 
бажаришга 

---

178 
одатлантиришдир
мақоллар
пословицы 
proverbs 
шахснинг руҳий ҳолати, умид 
ва орзуларини ифодалайди 
ҳамда тарбияланувчи 
тарбиясида ахлоқ ва одобига 
ижобий таъсир кўрсатишга 
қодир 
мунозара 
усули 
метод 
обсуждение 
metod 
discussion 
Тарбияланувчиларга ҳиссий-
оғзаки таъсир кўрсатиш 
асосида уларда маънавий-
ахлоқий сифатларни 
шакллантиришга 
йўналтирилган баҳс-мунозара 
усули 
муаммоли 
ўқитиш 
проблемное 
обучение 
problem-
based 
learning 
ўқув машғулотини ташкил 
этиш шакли бўлиб, унда 
педагог раҳбарлигида 
муаммоли вазият юзага 
келтирилади 
мулоҳаза ва 
мунозара 
усули 
метод 
медитацII и 
обсуждения
method of 
meditation 
and 
discussion 
қилинаётган ишнинг сама-
рали бўлишида муҳим рўл 
ўйнайди, чунки бу талаба-
ларни ўзлари истагандек 
гапиришига ва сабаблар 
келтиришига имкон беради 
мулоқот 
комму-
никация 
communi-
cation 
ижтимоий-фаол, индивидуал-
ижодий, амалий-предметли 
фаолиятдир 
намуна 
образец 
example 
Ўқувчилар ўз атрофидаги 
кишиларда ҳамма яхши 
ахлоқий сифатларни 
кўришлари ва ибрат олишлари 
ниҳоятда муҳим