Модулнинг ўқув-услубий мажмуаси Олий ва ўрта махсус таълим

Вазиятни баҳолаш учун саволлар:
Сиз нима деб ўйлайсиз, ўқув 
портфолиосини олий таълим жараёнида қўллаш имконияти борми? Агар 
қўллаш мумкин бўлса, ўқув портфолиосининг қандай турларидан 
фойдаланиш мумкин? Ўз фанингиз билан боғлиқ ҳолда, ўқув портфолиосини 
қўллаш имкониятлари ҳақида фикр билдира оласизми? 
Вазиятни ўрганиш ва вазиятни баҳолашга доир саволларни таҳлил этиш 
асосида мавжуд ўқув портфолиосидан фойдаланиш юзасидан СWОТ-
таҳлилни амалга оширинг. 
Strength – 
кучли 
томонлар 
 
Weakness – 
заиф томонлар 
 
Opportunities – 
имкониятлар 
 
Threats – 
таҳдидлар 
 
 

---

161 
VI. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМ МАШҒУЛОТЛАРИ ВА МАВЗУЛАРИ 
 
МУСТАҚИЛ ТАъЛИМ МАШҒУЛОТЛАРИНИНГ МАҚСАДИ ВА 
ВАЗИФАЛАРИ 
Талабалар мустақил таълим 
(портфолиоси)
нинг асосий 
мақсади 
– 
назарий ва амалий ишларни мустақил равишда ўзи бажариши учун зарур 
бўлган билим, кўникма, малакаларини шакллантириш ва ривожлантириш 
ҳамда, уларни мустақил билим олишга, эркин ижодий фикрлашга тайёрлаш, 
айни вақтда ёшларни ҳаётга тайёрлаш ва ижодкорлигини ошириш, ахборот 
коммуникацион технологиялар билан мустақил ишлаш қобилиятларини 
юксалтиришдан иборат. 
Мустақил таълим (портфолио) йўналишининг ўқув режасида кўзда 
тутилган ўқув жараёнининг ажралмаган қисмидир. Мустақил таълимни 
бажариш талабанинг аудитория машғулотларидан олинган назарий 
билимларига қўшимча бўлиб, талабаларга ўқув кўникмаларини эгаллашга, 
ижодий фикрлашни шакллантиришга, илмий интилиш ва изланишга имкон 
беради. 
Маълумки, 
таълим 
дейилганда 
махсус 
тайёрланган 
кишилар 
раҳбарлигида ўтказиладиган, ўқувчиларни билим, кўникма ва малакалар 
билан 
қуроллантирадиган, 
уларнинг 
қобилиятларини 
ўстирадиган, 
дунёқарашини таркиб топтирадиган педагогик жараён тушунилади 
Мустақил таълим (портфолио) фаолиятида талабалар билимларни 
эгаллашлари билан бирга, кўникма ва малакаларни шакллантириши ҳам 
мустақил амалга ошириладиган педагогик жараён ҳисобланади. Бугунги 
кунда, ахборотнинг асосий қисмини талаба мустақил равишда олади. 
Айниқса, Интернетнинг кириб келиши билан унинг доираси янада кенгайди. 
Мустақил таълим (портфолио) талаба ўрганаётган мавзулари бўйича 
адабиётларни таҳлил этиши, турли муаллифларнинг фикр ва ғояларини 
таҳлилий баҳолаши ҳамда ўзининг фикр ва ғояларда билдирган 
муносабатидан, яъни хулоса ва таклифларидан иборатдир.
Мустақил ишни ташкил этишнинг муҳим хусусияти, уни талабанинг ўзи 
ташкил қилади. Шунинг учун уни режалаштириш, вақтини рационал 
тақсимлашда талабага ёрдам лозим. Бунда, мустақил ишни бажариш учун 
талаба ўзини-ўзи мажбур қилиши керак.
 
Мустақил ишни ташкил қилишнинг 
асосий тамойиллари:
11
―
мустақил ишни бажаришни ташкил қилишнинг асосий принципи 
унинг мунтазамлиги; 
11
Тожибоева Д., Юлдошев А. Махсус фанларни ўқитиш методикаси. –Дарслик. –Т.: “Алоқачи”. 2009. – 568 
б. 

---

162 
―
мустақил ишларни бажариш муддати жиҳатидан хоҳлаганча давом 
этиши мумкин эмас; 
―
мустақил ишни ташкил қилишда иш тартибини белгилаш катта 
аҳамиятга эга 
Талабаларни ўқув хоналаридан ташқари ҳолатда ўз устида ишлаши, 
билим даражасини оширишига ўргатиш бугунги куннинг таълим-тарбиядаги 
асосий вазифаси бўлиб ҳисобланади. Чунки, бозор иқтисодиёти шароитида, 
илмий-техника тараққиёти, илм-фан тармоқлари тез ўсиб бораётган ҳозирги 
даврда талабаларнинг дарс жараёнларида олган билимлари етарли бўлмай 
қолмоқда. Маълумки, ўз билимини мустақил бойита олмайдиган 
мутахассислар давр талабидан орқада қолиши мумкин. Мустақил фикр юрита 
оладиган, кўплаб маълумотлар ичидан зарурини ажрата биладиган шахснинг 
шаклланиши талабалик давридан бошланади. Шу сабабли, мустақил 
таълимни ташкил этиш талабаларнинг ақлий меҳнатини бажаришига бўлган 
қобилиятини шакллантириш имконини беради. Уларда билимга бўлган 
қизиқиш, китоб билан ишлаш, унинг маъноси ва мазмунини ўқиб ўрганишга, 
фикрлашга, фан янгиликлари бўйича илмий изланишлар олиб боришга 
интилиш ҳосил қилади. 
Тайёр билим бериш билан талабаларнинг билиш қобилиятини 
ривожлантириб бўлмайди. Дастлаб, талабалар мустақил таълимини ташкил 
этишида, 
мустақил 
таълимнинг 
дидактик 
вазифалари 
ҳақидаги 
маълумотларни билиш талаб этилади, яъни:
 
―
талабаларга ўқув ишларининг ўзига хос тадқиқот усулларини 
эгаллаши (таққослаш, солиштириш);
―
адабиёт ва дарсликлар билан мустақил ишлаш кўникмаларини 
ривожлантириши; 
―
берилган вазифани вақтида бажариши; 
―
фан ўқитувчилари маслаҳатларидан унумли фойдаланишни билиши; 
―
турли фанлар бўйича илмий-назарий асар ва мақолалардан 
фойдаланиб, мустақил ўқиш ва ёзиш йўли билан ўрганиши; 
―
ишнинг мавзуси бўйича амалий маълумотлар йиғиши; 
―
ўрганилаётган фан соҳасида тажриба олиб бориши, изланиши ва таҳил 
қилишни эгаллаши; 
―
маълумотларни таҳлил қилиши натижасида илмий асосланган 
хулосалар ва таклифларни шакллантира олишни билиши; 
―
ахборот коммуникацион технологиялардан, хусусан Интернет 
тармоғидан самарали фойдаланишни билиши кабилар
Талабалар бажарадиган мустақил ишларига қуйидаги