Moddiy nuqta dinamikasi



Download 175,94 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/4
Sana31.12.2021
Hajmi175,94 Kb.
#246396
  1   2   3   4
Bog'liq
1-sem Moddiy nuqta dinamikasi



Moddiy nuqta dinamikasi 

 

1.Tabiatdagi kuchlari va ularning xususiyatlari.   

2.Nyutonning qonunlari. Gravitasiya va og’irlik kuchi, elastiklik kuchi. Qattiq 

jismlar                            deformasiyasi va mexanik kuchlanish.  

3. Guk qonuni. Yung moduli.  

4.Butun olam tortishish qonuni. Gravitasion maydon va uni kuchlanganligi.  

5.Ishqalanish kuchlari va uning turlari. 

 

Umuman hozirgi kunda ma’lum bo‘lgan hamma kuchlarni to‘rt xil asosiy toifaga 



ajratish mumkin: tortishish kuchlari, elektromagnit kuchlar, qudratli uzaro ta’sir 

kuchlari (masalan, yadroda zarralarning o‘zaro ta’sir kuchlari) va zaif o‘zaro ta’sir 

kuchlari (masalan, elementar zarralarning emirilishida sodir bo‘ladigan kuchlar). 

Mavjud bo‘lgan har qanday jismlar o‘zaro tortishib turadi. Jismlar orasidagi 

tortishish kuchlarining qonuniyatini 1687 yilda Nyuton aniqlagan bo‘lib, uni 

odatda butun olam tortishish qonuni deb ataladi. Bu qonunga ko‘ra moddiy nuqta 

deb qaralishi mumkin bo‘lgan har qandai ikki jism massalarining ko‘paytmasiga 

to‘g‘ri proporsional va oralaridagi masofaning kvadratiga teskari proporsional 

kuch bilan bir-biriga tortilib turadi. Bu kuchning modulini quyidagicha ifodalash 

mumkin 


2

2

1



r

m

m

F



                                                           (2.1) 

bunda 


- tortishish (gravitatsiya) doimiysi bo‘lib, uning qiymati 

= 6,67 10–11 N 



m2/kg2 ga teng. (2.1) ni sharsimon shakldagi, bir jinsli, ixtiyoriy massaga ega 

bo‘lgan jismlar uchun ham qo‘llash mumkii. jism bilan yer orasidagi o‘zaro 

tortitish kuchining modulini quyidagicha yozish mumkin  

2

2



Yerр

Yer

R

mM

F



                                                    (2.2) 

bunda m - Yer sirtidagi jism massasi; Myer - Yerning massasi,  Ryer - Yer 

sharining radiusi. 

Nyutonning ikkinchi qonuniga asosan m massali jism  Ftor - tortitish kuchi 

ta’sirida Yer bilan bog‘liq sanoq sistemasiga nisbatan biror tezlanish bilan 

harakatga keladi:     



ma

F

tor

                                                       (2.3) 



 

(2.2) va (2.3) ni o‘zaro tenglab, Yerning tortish kuchi ta’sirida kuzatilayotgan 

jismning olgan tezlanishini quyidagicha aniqlash mumkin: 

2

Yer



Yer

R

M

a



                                                      (2.4) 

(2.4) formuladagi kattaliklar o‘zgarmas qiymatga ega ekanliklarini e’tiborga olsak, 

jism harakatiga qarshilik ko‘rsatuvchi kuchlar mavjud bo‘lmagan xollardagi Yer 

sirtiga yaqin balandliklarda har qanday jism bir xil tezlanish bilan tushadi degan 

xulosaga kelamiz. Boshqacha aytganda, (2.4) da faqat Yerning tortishish kuchi 



ta’sirida vujudga kelgan erkin tushish tezlanishidir, shuning uchun uni 

g

 orqali 


belgilaylik, ya’ni 

2

Yer



Yer

R

M

g



                                                            (2.5) 

Jism og‘irligi deganda, tutib turuvchi taglikka yoki osmaga shu jism tomonidan 

ko‘rsatilayotgan 


Download 175,94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish