|
Q oritqilar.
M ag n ezial b o g'lo vch i m od d alar uchun m agniy
x lo rid n in g suvli eritm alari, shuningdek, m agn iy sulfati, tem ir
sulfatlarinin g eritm alari va boshqa tuzlar qoritqi b o 'lish i m um kin.
K a u stik m agn ezitn i suv bilan qorilgan d a qotgan sem ent tosh
nisbatan u n ch alik m ustahkam b o 'lm ayd i. H olbuki uni xlorid yoki
m agn iy sulfati bilan qorganda nihoyatda m ustahkam sem enttosh
hosil b o 'la d i.
T a rk ib id a m agniy xlorid suvli eritm asi b o'lgan k o 'lla r sanoat
m iq yo sid a m agn iy tuzlar qazib olish m anbalari hisoblanadi.
M ag n iy xlorid m a ’ lum m iqdordagi suvli eritm a holida qoritqi
sifatida ishlatiladi. Odatda solishtirma og'irligi 1,09— 1,26 g/sm
3
gacha
b o 'la d i.
M ag n e zial sem ent kom ponen tlarin ing o 'rtach a ulushi faol
m agn iy oksidi (kaustik m agnezit um um iy og'irligin in g taxm inan
85% ini tashkil etadi) va qattiq (quyuq) olti m olekula suvli m agniy
xlorid ga hisoblaganda (og'irligi jihatid an ) 67— 62 % M gO va 3 3 —
38 % M g C l
2
6 H 20 dan iborat b o'lad i.
S u lfat kislotani m agn iy oksidi bilan neytrallab, m agn iy sulfati
olish m um kin.
M agniy sulfatidan foydalanayotganda quyidagicha ulushlanadi:
suvsizlantirilgan M g S 0
4
ga hisoblanganda 80—84% m agniy oksidi
va 2 0 — 16 % m agniy sulfati. M g S 0
4
li qorishm adan tayyorlangan
sem enttosh M g C l, li qorishm adan ishlanganga qaraganda unchalik
m u stah k am b o ‘ lm a y d i. B iro q m a g n iy su lfa tli q o rish m a d a n
tayyo rlan gan sem en tto sh n in g gid ro sk o p ik ligi m agn iy xlo rid li
qorishm adan ishlangan sem enttoshnikidan ancha past b o 'lad i.
T ayyo r buyum larning gidroskopikligini kamaytirish va ularning
suvga chidam liligini oshirish m aqsadida kaustik m agnezitga qoritqi
sifatida birgina o ‘ zi yoki m agniy xlorid i bilan birgalikda tem ir
k u p o ro si ish la tila d i. T e m ir k u p o ro s in i q o ‘ sh ish m a g n e z ia l
sem entning tishlashishini tezlashtiradi va buyum larda d o g ‘ lam i
kam aytiradi.
X o ssalari va ishlatilishi. Kaustik m agnezit, shuningdek, kaustik
dolom itn in g qotish jarayo n in i, A .A . B ayk o v n azariyasiga k o ‘ ra,
uch davrga ajratish m um kin.
B irin ch isi m agniy oksidning gidratatsiyalanishi bilan xarak-
terlanadi. Bu jarayon davomida q o‘shaloq birikma M g 0 M g C l
2
6H 20
hosil bo 'lad i (qoritqi sifatida M g C l, olingan bo'lsa). G id ratatsiya va
q o 'sh alo q tuzning hosil b o iis h reaksiyalari deyarli qorib b o 'l-
gandan keyinroq boshlanadi.
Ikkinchi davr tishlashish yoki kolloidlanishi. R eak siyalar n ati
jasid a hosil bo'lgan birikm alar o 'ta to 'yin g an eritm a hosil qiladi va
gel (iviq) shaklida ajralib chiqad i; tishlashishi tez b o sh lan ib, tez
tugaydi, qotgan m assaning kolloid holati esa uzoq vaqt davom
etadi.
Uchinchi davrda kolloid massa yaxna holatida qayta kristallashish
y o 'li bilan kristall o 'sim taga aylan ad i. K ristallar hosil b o 'lsa -d a ,
u lar ju d a ham kichik, kolloid o 'lch am larg a yaqin b o 'lad i.
M agnezit xom ashyoni 800— 850 °C haroratda kuydirib, so'n gra
m aydalab tayyorlanadigan kaustik m agnezitning solishtirm a o g 'ir
ligi, standartga ko'ra, 3 , 1 — 3,4 5 g/sm 3, hajm og'irligi — 0,6 5 dan
0,85 t/m
3
gacha bo'lishi kerak. 2 1 sonli elakda ko'pi bilan 5% material
qolishi, 0085 sonli elakdan m aterialning kamida 75% i o'tishi kerak.
K au stik m agnezitning k im y o v iy tarkibin i qu yidagi m a ’ lu -
m otlardan bilib olish m um kin (9-jadval).
K au stik m agnezit tishlashishi k am id a 20 daqiqad an keyin
bosh lan ib, kechi bilan
6
soatda (qorgan vaqtdan hisoblaganda)
tugashi kerak. Kaustik magnezitni norm al sharoitlarda sinayotganda
hajm an bir tekis o'zgaradigan b o 'lish i zarur.
B ir sutkadan so ‘ ng c h o ‘ zilgandagi m ustahkam lik chegarasi
kam id a 1 , 5 M P a b o 'lish i kerak (tuzli eritm ada qorilgan kaustik
m agn ezit b ilan y o g ‘ o ch qipiqlari aralashm asin i sinayotgan da;
qip iq siz ta y yo rlan sa, bir sutkadan so ‘ ng c h o ‘ zilishdagi m us
tahkam lik chegarasi 5 ,0 — 10 ,0 M P a ga, siqilishdagisi esa 3 0 ,0 —
40,0 M P a ga yetadi).
Do'stlaringiz bilan baham: |
