Moddalarning kimyoviy texnologiyasi

Shaxta  pechlar. 
Shaxta  pechning  (4-rasm ) 
ishlash  tarzi  qu yidagilardan   iborat.  X o m ash yo  
m ateriallar  solish  m exan izm i  (2)  y o rd am id a 
4-rasm.
  Shaxta 
pech  (
1
)  shaxtasiga  bir  xil  m iqdorda  ketm a-ket 
pcch  tasviri.

---

yoki  vaq ti-vaq ti  bilan  solib  turiladi.  Pishgan  m ateriallar  shaxta 
o stid a n   m a xsu s  b o ‘ sh atish   m e x a n iz m i  (3 )  b ilan   k e tm a -k e t 
b o 'sh atib   olinaverad i.  M aterial  shaxta  ostidan  taroq  (4)  orqali 
keladigan  havo  bilan  sovitiladi.  K uydiriladigan   m aterial  shaxtada 
yu q orid an   pastga,  havo  harakatiga  q aram a-q arsh i  y o ‘ nalishda 
tinim siz suratda  surilib  turadi:  a w a lo   qizitish  zonasi  (
1
)  ga o ‘tadi, 
bu  yerd a  kuydirish  zonasidan  kelayotgan  qizigan  gazlar  ta ’sirida 
q u riyd i,  kuydirish  haroratiga  qadar  qiziydi  va  undagi  organik 
aralash m alar  kuyib  ketadi;  kuydirish  zonasi  (II)  ga  keladi;  bu 
y e r d a   k a ls iy   k a rb o n a t  p a rc h a la n is h   m a h s u lo tla ri  c h iq a rib  
ta s h la n a d i;  k e y in   so vitish   z o n a si  ( I I I )   g a  o ‘ tad i;  bu  ye rd a  
kuydirgan da  qizib  ketgan  m aterial  pech ga  yuborilayotgan  sovuq 
havoda soviydi.
Issiq gazlar va  m aterialning qaram a-qarshi yo 'n alish d a  harakat 
qilishi  ch iq ib   ketayotgan   gazlar  issig 'id an   hozirgin a  solingan 
xo m a sh y o n i  isitish  uchun ,  kuydirilgan  m aterial  issig‘ idan  esa 
kuydirish  zo n asiga  kelayotgan  havoni  isitish  uchun  foydalanish 
im konin i  beradi.  B u n d a shaxta  pechlarda  m ahsulotni  kuydirishga 
kam   y o q ilg 'i  sarflanadi.
M aterialn i  pechning kuydirish  kanali  uzra  surilishi  uchun  ham  
ju d a   oz  en ergiya  sarflanadi  (  m aterial  o ‘z  og'irligi  ta ’ sirida  surila 
b oradi),  pechga  m aterial  solish  va uni  olish  ishlarini  to 'la   m exan i- 
zatsiyalashga  im kon  tug'iladi.  M an a  shularning  ham m asi  shaxta 
p ech lar  qim m atin i  oshiradi.
Pechdagi gazsim on  m ahsulotlam i chiqarib yuborish va shaxtada 
havo  ham da gaz bem alol harakat qila olishi uchun  m o'ri yordam ida 
zarur  siyraklanish  («dam »)  hosil  qilinadi.  Siyraklanish  darajasi 
material dona tarkibiga va bo'laklarining qanchalik yirikligiga bog'liq. 
B o 'lak lari  m ayda  yoki  yirik  b o 'lak lar  bilan  birga,  m aydasi  ham  
b o 'lgan i taqdirda siyraklanish  darajasi  ortadi.  Siyraklanish  darajasi 
odatda  60— 200  m m   suv  ustuni  o 'lch am g a  to 'g 'ri  keladi.
P e ch d a  havo  siyraklangani  sababli  tashqaridan  havo  so'rilish i 
h iso b ig a   y o k i  sh a x ta n in g   ostki  q ism ig a  o 'rn a tila d ig a n   h avo 
ventilyatori  yo rd am id a  su n ’ iy y o 'l  bilan  uzatilishi  m um kin.  H avo 
30 0 —600  m m   suv ustunigacha bosim   ostida uzatiladi.  S u n ’ iy dam  
b e ra y o tg a n d a   ga zlarn in g   harakat  tezligi  o sh ad i,  g a zlar  bilan  
kuydirilayotgan  material  o'rtasidagi  issiqlik alm ashuvi yaxshilanadi, 
natijada  p ech   unum i  oshadi.
H av o   sh a x ta n in g   ostid an   b ev o sita   o lish   tu zilm asi  tag iga 
yu borilad i.

---