Moddalar va energiya almashinuvi

 
19. Buyraklar funktsiyasining boshqarilishi. 
Buyraklar ishining regulyatsiya qilinishi neyrogumoral yo`l bilan olib boriladi. Siydik 
ajralishining nerv yo`li bilan regulyatsiya qilinishi u yoki bu ta`surotlar natijasida buyrak qon 
tomirlarining torayishi yoki kengayishi bilan harakterlanadi. Bosh miya yarim sharlarining 
po`stlog`i ham siydik ajralishini reflektor yo`l bilan idora qilib boradi. Bu holat shu bilan 
isbotlanadiki, agar miya yarim sharlarining peshona qismi kesilsa diurez protsessi ancha 
tezlashadi. Lekin baribir ham buyrak ishining asosiy boshqaruvchisi bo`lib garmonalsistema 
xizmat qiladi, ya`ni gipofiz bezidan ajraladigan antidiuretiek gormon va buyrak usti bezidan 
ajraladigan aldosteron.
Siydik ajralish protsessiga bundan tashqari ichki sekretsiya gormonlari, gipofizning 
antidiuretik gormoni, buyrak usti bezining aldosteron gormoni, simpatik va parasimpatik nerv 
tolalari uchlaridan ajraladigan mediatorlar ham aktiv ta`sir ko`rsatadi. 
20. Siydik chiqarilishi. 
Siydik pufagida yig`ilgan siydik miqdori 250-300 ml oshsa, uning devorlaridagi maxsus 
retseptorlar qitiqlanib, afferent tola orqali impuls orqa miyaning chanoq qismidagi maxsus 
markazlarga yetib boradi va ulardan javob reaktsiyasi siydik chiqarish aktining bajarilishiga olib 
keladi. Siydik pufagining efferent innervatsiyasi simpatik va parasimpatik nerv tolalari orqali 
bo`ladi. Simpatik tolalardan keladigan impulslar ta`sirida siydik pufagining muskullari 
bo`shashib, unda siydik yig`iladi. Parasimpatik tola impulsi esa pufak muskullarining 
qisqarishiga va siydik ajralishiga olib keladi. 
Siydik chiqarilish paytida bundan tashqari qorin muskullari ham qisqaradi, yurak va nafas 
olish organlari ishi ham o`zgaradi. Siydik chiqarishda qatnashadigan asosiy markaz orqa 
miyaning chanoq qismida joylashgan bo`lib, uning ustidan uzunchoq miya, o`rta miya va miya 
yarim sharlari doimo kontrollik qilib turadi. Shuning uchun ham siydik ajralish protsessi ma`lum 
paytgacha odamning o`z ixtiyorida bo`ladi. 

---

www.arxiv.uz 
Bola tug`ilgan vaqtda uning siydik pufagida 5-6ml siydik bo`lib bu siydik gipotonik suyuqlikdir 
uning tarkibida elektrolitlari kam, reaktsiyasi kislotalidir. 

---

www.arxiv.uz