Mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti ijtimoiy fanlar fakul`teti psixologiya (faoliyat turlari bo’yicha) yo‘nalishi

MIRZO ULUG'BEK NOMIDAGI

O'ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

IJTIMOIY FANLAR FAKUL`TETI

Psixologiya (faoliyat turlari bo’yicha) yo‘nalishi .

FRUSTRATSIYA

Topshirdi:1-kurs magistranti Karakulova Umida

Qabul qildi : prof. Ruxieva Xolida Aribjanovna

Ularning eng muhim farqi shundaki, biri (hissiyot) ijtimoiy, ikkinchisi (emotsiya) individual, xususiy ahamiyat kasb etadi. Shu ma’noda hissiyot shaxs hayotiy faoliyatining muhim jabhasi bo‘lib, inson emotsional holatining rang-barangligi, ko‘p qirraligini bildiradi.

Jahon psixologiyasida «hissiyot» bilan «emotsiya» atamalari bir xil ma’noda ishlatiladi

Hissiy ton (tus) (yunoncha «tonos» – zo‘riqish, urg‘u berish ma’nosini bildiradi), emotsiyalar (lotincha «emovere» – qo‘zg‘atish, hayajonlash demak), affektlar (lotincha «affectuq» – ruhiy hayajon, shijoat, ehtiros ma’nosini anglatadi), stress (inglizcha «stress» – zo‘riqish degani),

Frustratsiya (“frustration” so'zidan olingan bo'lib, “rejani barbod bo'lishi, fikrni, g'oyani yo'qotish”) - bu maqsadga erishish yo'lida to'satdan to'sqinlik qiladigan odam tomonidan to'satdan to'qnashuv natijasida kuchli tajriba bilan yuzaga keladigan hissiy holat. So'zning lug'aviy ma'nosi esa , muvaffaqiyatsizlikka uchragandagi jarohatlantiruvchi holatni bildiradi.

Bu frustrasiyadir

Kishining o`z maqsadiga erishish yo`lida uchraydigan qiyinchiliklar tufayli unda ishоnchsizlik, umidsizlik хоlatlari хоsil bo`ladi.

Frustratsiya

*

1) Mahrum etish (xususiylashtirish) - maqsadga erishish yoki ehtiyojni qondirish uchun zarur vositalarning etishmasligi

**

2) Yo'qotish (mahrum etish) - ilgari ehtiyojlarni qondiradigan narsalar yoki narsalarning yo'qolishi;

***

3) Ziddiyat - bir-biriga mos kelmaydigan ikkita qo'zg'atuvchining, ikki tomonlama hissiyotlarning yoki munosabatlarning bir vaqtda mavjudligi

sabablarining uch turi mavjud

*

Kishi idrok etishi, xotirlash, xayol surish va fikrlash jarayonlarida faqat voqelikni bilib qolmay, balki hayotdagi u yoki bu narsalarga qaysidir ma’noda munosabat bildiradi, ularga nisbatan u yoki bu tarzda hissiyotlar paydo bo‘ladi. Hissiyot – kishining hayotida yuz berayotgan voqealarga yoki nima bilan mashg‘ul bo‘layotganiga nisbatan o‘ziga turli shaklda bildiradigan ichki munosabati. Ehtiyojlarning qondirilishi yoki qondirilmasligi kishida turli xil o‘ziga xos kechinmalarni: emotsiya, affekt (hissiy bo‘hronlar), kayfiyat, kuchli hayajonlanish (stress) holatlarini va his-tuyg‘ularni hosil qiladi.

Frustratsiya t o'zining psixologik mazmuni va yo'nalishiga, davomiyligiga ko'ra ham farqlanadi. Frustratsiyani ifodalovchi psixik holatlar qisqa muddatli uchqun sifatidagi tajovuz yoki depressiya, ba'zan uzoq muddatli kayfiyat sifatida kishining shaxsi va xulq atvorida o'ziga xos iz qoldirishi mumkin. Agressiya holati - muvozanatsiz, qo'pol kishilarga, depressiya holati esa o'ziga ishonchi past bo'lgan kishilarga xosdir. Biroq, tajovuz o'zini tuta biladigan, lekin asta-sekin o'zini tuta bilmaydigan bo'lib qolgan kishida bir necha frustratsiyadan keyin paydo bo'lishi mumkin.

Boshqa psixik holatlar kabi frustratsiya:

shaxs xarakteridagi tipik xususiyat;

epizodik o'tib ketuvchi holat bo'lishi mumkin

notipik, yangi shaxs xususiyatning paydo bo'lishining ifodasi;

Har bir insonda frustratsiyani оldini оlib, еngib bo`lmaydigan narsa yo`qligini, bu qiyinchiliklar vaqtincha ekanligini aytib, ishоntirib ularda istiqbоlni yaratishimiz kеrak.

Frustratsiya kishini tajang, tajоvuzkоr, qo`pоl qilib qo`yishi yoki aksincha uni yuvоsh qilib qo`yishi mumkin..

Shu bois Insonlarning hissiy-irodaviy o‘zini o‘zi boshqarish yo‘llari va usullarini egallashlari bugungi kundagi dolzarb vazifalardan biridir.

Inson o‘zining psixologik holati va xatti-harakatlarini boshqara olmasligi uning irodasi sustligi, ijtimoiy-psixologik sharoitlarga moslashish qobiliyatining pastligidan dalolat beradi va bu aksariyat hollarda salbiy oqibatlarga olib kelishi barchaga ma’lum.

**

Xizmat faoliyatida kuchli irodaga ega bo‘lgan, o‘z hissiyotlarini boshqara oladigan, jinoyatchilikning oldini olish , unga qarshi kurashishda o‘zining jismoniy va aqliy imkoniyatlaridan oqilona foydalana oladigan xodim ko‘proq muvaffaqiyatga erishadi.

**

Shu ma’noda hissiy-irodaviy boshqarishning asosiy maqsadi ham xodimning o‘z ichki imkoniyatlaridan yuqori darajada foydalanishiga;

ijodiy salohiyatining ochilishiga, kasbiy xislatlari va qobiliyatlari namoyon bo‘lishiga yordam beradigan alohida psixologik xususiyatlarni shakllantirishdan iborat

Inson o`z xayoti davomida xissiyotlarini boshqara bilishi kerak

Etiboringiz uchun raxmat