Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti Biologiya fakulteti Tuproqshunoslik yo'nalishi

TUPROQ VA TUPROQ PAYDO QILUVCHI JINSLARNING GRANULOMETRIK (MEXANIK) TARKIBI

Tuproq paydo qiluvchi jinslar va tuproqlar tarkibi turli katta-kichiklikdagi zarralar, jumladan birlamchi minerallarning yirik donachalaridan tortib, mikronlar bilan o‘lchanadigan eng mayda kolloid zarrachalari to‘plamidan tashkil topgan. Tuproqning mexanik tarkibi asosan ular hosil bo‘lgan tuproq paydo qiluvchi ona jinslaridan o‘tgan va tuproq paydo bo‘lish jarayonida kam o‘zgaradi. G‘ovak tuproq paydo qiluvchi jinslarning granulometrik tarkibi ularning hosil bo‘lishi va boshlang‘ich jinslar xarakteriga bog‘liq. Tog‘ jinslarining nurash mahsulotlari parchalanishi, suv va shamol oqimlari ta‘sirida ko‘chirilish va yotqizilishi jarayonida ularning qayta saralanishi va yer yuzasida yirik bo‘lakli jinslar, qumli, changli yoki loyli yotqiziqlar holida to‘planishi sodir bo‘ladi. Bunda allyuvial va eol yotqiziqlari tarkibi bir-biriga o‘xshash, yaxshi saralangan qum, qumloq, soz zarrachalarini ko‘p saqlaydigan holga o‘tadi. Muz, muz-suv, delyuvial va prolyuvial yotqiziqlari esa yomon saralangan, har xil kattalikdagi zarra (bo‘lak)lar aralashmasidan tashkil topgan.

http://hozir.org