Мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллийуниверситети тарих факультети


Битирув малакавий ишииииг илмий янгилиги



Download 0,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/24
Sana24.02.2022
Hajmi0,78 Mb.
#242738
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Bog'liq
arxiv huzhzhatlarida buxoro amirligi mudofaa tizimi tarixining organilishi

Битирув малакавий ишииииг илмий янгилиги. Тадкиқ этилаётган 
битирув малакавий ишининг илмий янгилиги шуидан иборатки, тадкикотлар 
тобора баркарор булиб бораётган янгича методологик ёндашувлар асосида ва 
умуман, Ўзбекистон тарихида илк бор «Бухоро амирлигида кушин ва харбий иш 
(1756-1920 йиллар)» мавзуси илмий тадкикот иши сифатида юзага келди. 
Тадқиқот мазкур ишнииг бажарилиши туфайли илмий истеъмолга киритилмаган 
купгина форсий ва араб имлосидаги ҳужжатли-ахборотлар материалларга ишлов 
берилди хамда илмий муомалага киритилди. 
Битирув малакавий иши ии1ининг амалийаҳамияти. Гадқиқ этилган 
мавзу натижалари ва хулосалари урта мактаблар, академик лицей ва касб-ҳунар 
коллежлари ўқувчилари, Олий укув юрти талабалари, Ўзбекистои Ресиубликаси 
Мудофаа вазирлигига карашли ўқув масканлари тингловчилари учун мамлакат 
ҳарбий тарихига оид мухим қўллаималар тайёрлашда фойдаланиш мумкин. 
Иккиичидаи, битирув малакавий ишида баён этилган ва таърифлаб берилган 
хулосалар Ўзбекистон тарихининг тадқиқ этилаётган даври бўйича маърузалар 
курении ўкишда, умумлаштирувчи илмий асарлар, дарслнк ва кўлланмаларда хам 
фойдаланиш мумкин. Учиичидаи миллий истиклол гояларини халқимиз онгига 
сингдириш жараёнида ёшларни тарих билан куроллантириш, маънавий етук инсон 
бўлиб шаклланишида фойдаланиш мумкин. Туртиичидаи тарихни Ватанимиз 
тарихини ўрганишда архив хужаттларининг ўрнинннг мухимлиги ёритилади. 
Битирув малакавий ишининг таркибий тузилиши:  Битирув малакавий 
иши кириш, иккита боб, хулоса, фойдаланилган манбалар ва адабиётлар рўйхати 
хамда иловадан нборат. 
1 4


I БОБ. 
АРХИВ ҲУЖЖАТЛАРИДА БУХОРО АМИРЛИГИДА ҚЎШИИ 
ТУЗИЛИШИ, ҲАРБИЙ УНВОН ВА МАНСАБЛАР ТАВСИФИ 
1.1. 1868-1920 йнлларда амнрликнниг снёсий ва харбий аҳволн 
Ўрта Осиёнинг уч хоыликка булинганлиги, улар уртасидаги зиддиятли 
муносабатлар мустакил давлатларнинг сиёсий ва иктисодий жиҳатдан 
заифлашувига олиб келди. XVIII - XIX асрларда Бухоро амирлиги узининг 
ҳудудий ўрни, аҳолиси ва табиий ресурслари жиҳатдан узига хос мавқега эга эди. 
XIX асрга келиб, Бухоро амирлигининг чегаралари жанубда Амударёнинг сул 
кирғоғидан бошланиб, Сирдарёгача чузилиб козок жузлари билан чегарадош эди.
Амирлик Шаркда Помир тоғларидан, Ғарбда Хива хонлиги чегараларигача 
булган худудни эгаллаб турарди. Бухоро ва Самарканд каби йирик шаҳарлар 
жойлашган Зарафшон водийси амирликнинг марказий кисми хисобланган. 
Қашкадарё ва Сурхандарё воҳалари, хозирги Тожикистон ҳудудидаги Вахш, 
Кофарниҳон, Панж дарёлари водийсида жойлашган шахар ва қишлоқлар, 
шунингдек, Туркманистон худудига кирган Мурғоб дарёси вохаларидаги ерлар 
хам Бухоро амирлигига қараршли булган. Бухоро шахри амирлигининг пойтахти 
шаркда энг машхур шахар сифатида эътироф этилган. Йирик шахарлардан 
Самарканд, Қарши, Шахрисабз, Китоб, Ғузор, Термиз, Шеробод, Ҳисор, Душанбе, 
Кулоб ва бошкалар амирликнинг йирик шаҳарлари ва ахоли марказлари 
хисобланган. Марв шахри учун Бухоро амирлиги билан Хива хонлиги уртасида, 
Жиззах,Ўратепа ва Хўжанд шаҳарлари учун Бухоро амирлиги билан Қўкон 
хонлиги уртасида тез - тез урушлар бўлар, бу шахарлар кўлдан - қўлга 5'тиб 
турардиi. Хонликлардаги айрим ҳудудлар марказий хокимиятга бўйсунмас, 
мустакил сиёсат олиб 
1 5


боришга интилар эди. Улар каторига Ҳисор, Шаҳрисабз, Ўратепа, Хўжанд, 
Панжикент, Қоратегин, Дарвоз, Рушон, Шуғнон ва бошқа ҳудудлар киради'.
XVIII асрдаги парокандалик, уч хонликдаги ўзаро низолар ва 
маҳаллийчилик юртимизни жаҳонгир давлатлар исканжасига солди. Боскинлар 
учун қулай замин яратди. Натижада XIX асрнинг II ярмид а Россия империяси 
Туркистон халкларини асоратга солди. У ўлкани сиёсий -ҳудудий жиҳатдан забт 
этибгина колмай, балки эрксевар, захматкаш халкини маънавий - руҳий 
бўйсундиришга хам ахд килди. 
Жамият ҳаётининг барча сохаларида бўлганидек, ижтимоий -сиёсий ва 
маънавий йўналишларда ҳам миллий ўзлигимизни англаш, давлатчилигимиз 
тарихининг номаълум саҳифаларини кайтадан 5фганиш, асоссиз равишда 
унутилган давлат арбобларимиз хамда мутафаккирларимизнинг бой илмий- 
ижодий ҳаётини ёритиш билан боғлик изланишларга хам кенг йўл очилди. Шу 
жиҳатдан олганда, миллий давлатчилигимиз силсиласида алохида ўрин тутадиган 
Бухоро амирлиги даврини холисона ва объектив тарзда ўрганиш борасида ҳам 
муайян тадқикотлар амалга оширилмокда". 
Тарихий тараккиётнинг муайян боскичида хокимият тепасига объектив ва 
субъектив шарт-шароитлар натижасида турли кучларнинг келиши, ўз 
Исмоилова Б. Бухарский эмират при эмире Хайдаре. Худжанд. 2000. - С. 9. 
Қаранг: Азизхужаев А.А. Давлатчилик ва маънавият. - Тошкент: Шарк. 1997. - 1 12 б; Зиё Зиё А. Ўзбек давлатчилиги 
тарихи: (энг кади.мги даврдан Россия боскинига кадар). - Тошкент: 11.1арк, 2001. 386 б; Мукимов З.Ю. Ўзбекпстон 
давлати ва х,ук уки тарихи. - Тошкент: Адолат. 2004. - 280 б; ^ 'збекистон миллий давлатчилик назариясининг хук укий 
асослари. Иккинчи китоб М.М.Файзиев. 3.Мукимов. Х. 'Г.Одилкориев ва бошк; Бош мухаррир Р.Рузиев. - Тошкент: 
Фалсафа ва . \\к ук институти. 2005. - 152 б: Саидов .Л.Х.. Тошкулов Ж. Ўзбекистон давлати ва .хук \ ки тарихи. - Тошкент: 
ИИВ .Акадечшяси. 1995. 232 б: Тошк улов Ж . Ўзбекистон халклари сиёсий -х ук укий фикрлари тарихидан. - Тошкент: 
Ўзбекисгон. 1996. - 128 б: Ўзбекистон тарихи: давлат ва жа.мият тараккиёти ' Сагдуллаев А..
A.
N UI HO B
Б.. Мавлонов Ў.. 
Норк улов Н. - Тошкент: Академия. 2000. - 271 б: Ха.мидова VI. А. Ўзбекистон давлати ва .\\к\ки тарихи. - Тошкент: 
ТДЮИ, 2004. - 192 б; М>хитдинова Ф.А.. Шарипов Р.Ҳ. Ўзбекистон халклари сиёсий -хук ук ий таълимотлари тарихи. - 
Тошкент: ГДЮИ. 2004. - 295 б: Шарипов Р. Жадид адабиётида янгиланиш. ислохот ва мустакиллик уч ун кураш. -Тошкент: 
ТДЮИ. 2005. - 188 6: Эргашева М.З. Абдура уф Фитратнинг сиёсий ва хук укий карашлари: Юрид. фанлари номзоди... 
дисс. автореф. - Тошкент: ТДЮИ. 2002. - 23 б; Л унев Ю.Ф. Гос ударство и право узбекских ханств с XVI по XIX века. - 
М.: Аст. 2004. - 216 с: Маннонов Б. Бухорода ислохот лойиҳаси (1918 йил): Ёш бухороликла р ку. \пггаси тайёрлаган. - 
Тошкент: Ўз.Р. ФААК, 2005. - 56 б; 5.8.Эргашев Б.Х. Из истории становления и развития общественно -политических идей 
джадидизма: Дисс... д -ра филос. наук. - Бухара : 1993. - 316 е.. ва бошк. 
1 6


навбатида, жамият ҳаётида кескин ўзгаришларни рўй оеришига ҳамда муайян 
ислоҳотларни амалга ошишига олиб келади. Бинобарин, Бухоро давлатида ҳам 
ҲОКИМИЯТНИНГ аштархонийлар сулоласидан манғитлар вакиллари кулига 
ўтиши маълум бир омилларнинг таъсири остида руй берган. Бухоро давлатчилиги 
тарихида содир булган ушбу жараёнларнинг мазмун ва 
МОҲИЯТИНИ
урганишда илмий 
жамоатчилик уртасида турли хил ёндашувлар илгари сурилади.
Агар Бухоро амирлиги давлатчилиги тараккиётини ушбу нуктаи назардан 
қарайдигаи булсак, уни куйидаги икки боскич доирасида урганиш мақсадга 
мувофикдир: 

Download 0,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish