Мирзо улуғбек номидаги

Университетларда ижтимоий гуманитар фанларни ўқитиш ва тадқиқот олиб бориш тарихи.
Янги дастурда келтириб ўтилган Тарих ва Жамият фанидаги стандардлар Хитойда ижтимоий фанларни ўқитишда намуна, бошқача қилиб айтганда, қолип бўлиб хизмат қилиши мумкин. Ижтимоий фанларда НCСС Тен Тҳемес каби, Тарих ва Жамият стандардлари ҳам нафақат етук билим ва имкониятлар беради, балки ўқитувчиларни ўқувчиларга йўл кўрсатиш учун зарур бўладиган қўлланма ва мисоллар билан ҳам таъминлайди. Ушбу Тарих ва Жамият фанининг асосий мақсади ўқувчиларга ташаббускорлик руҳиятини шакллантиришда, жамият олдидаги бурчини ҳис қилишга ёрдам бериш, инсоният ва дунё тўғрисида ҳар томонлама мос бўлган нуқтайи назарни шакллантиришда, замонавий социал давлатнинг етук фуқароси бўлиб улғайишида ёрдам беришдир.
Бу 6 та қисмдан иборат:
1) жамият ичида улғайиш;
2) атрофимиздаги иқтисодий, сиёсий, маданий ҳаёт;
3) ҳудуд ва атроф- муҳитимиз;
4) Хитой тарихи ва маданияти;
5) Жаҳон тарихи ва маданияти;
6) Ижтимоий ҳаётда зарур малака ва уларга еришишда қўлланиладиган методлар.
Мазкур йўналишлар бўйича доимий тарзда илмий ва ижтимоий тадқиқотлар олиб борилиб, аслида, бу ўқув дастури талабаларнинг индивидуал эҳтиёжлари ва ҳаёт тажрибаларини ошириш мақсадида тузилган. Ўз навбатида у фаол ўрганиш ва хилма-хил йўллар, жумладан бир нечта машғулотлар, синф мунозаралар, жамоа бўлиб ишлаш, ижтимоий сўровнома ва амалиёт кабилар орқали керакли билимларни егаллашни талаб қилади ва ўқувчиларни реал ҳаётда юз бериши мумкин бўлган муаммоларга тўғри ёндашишни ўрганишга катта еътибор беради. Бу ўқув дастури ўрта таълим мактаблари ўқувчиларига ҳам иқтисодиёт ҳақида кўп нарса ўрганишлари учун имконият яратади.
Гуманитар ва ижтимоий Фанлар барча инсонлар ва уларнинг хатти ҳақида. Гуманитар фанлар инсон жамияти ва маданиятининг жиҳатларини ўрганадиган ва асосан эмпирик ёндашувлардан фойдаланадиган табиий фанларга зид бўлган муҳим тарихий элементга эга бўлган усулларни қўллайдиган илмий фанлар.
Гуманитар фанлар таркибига фалсафа, тарих, адабиёт, дин, мусиқа ва инсон аҳволи киради. Ҳолбуки, ижтимоий фан кўпроқ инсон хулқ-атвори билан боғлиқ бўлиб, у инсон жамияти ва жамият ичидаги шахслар ўртасидаги ижтимоий муносабатларни илмий жиҳатдан ўрганишдир. Бу ерда ўрганиладиган соҳа криминология, геронтология, ҳуқуқ, сиёсатшунослик, психология ва инсон тараққиёти.
Гуманитар ва ижтимоий Фанлар соҳасидаги асосий соҳалар қандай?
Инсон ва ижтимоий Фанлар, умуман, кўплаб йирик соҳаларга эга бўлиб, улар ўз ичига олади, аммо чекланган эмас:
1. Антропология
Қадимги юнон тилидаги "антропос" сўзи "инсон" деган маънони англатади ва антропология-инсон мавжудлигининг яхлитлиги ҳақидаги фан бўлиб, тўртта кичик соҳага бўлинади: археология, жисмоний ёки биологик антропология, антропологик тилшунослик ва маданий антропология.

Антропологиянинг мақсади-инсон ва инсон табиати ва антропология курсларини яхлит ҳисобга олиш Хитойда турли муассасаларда осонгина топиш мумкин.

2. Сиёсатшунослик
Сиёсатшунослик-сиёсат назарияси ва амалиёти ва сиёсий тизимлар ва сиёсий хатти-ҳаракатларнинг тавсифи ва таҳлили билан шуғулланадиган академик ва тадқиқот интизоми.
Сиёсатшунослик, жумладан, сиёсий иқтисод, халқаро ҳуқуқ, халқаро муносабатлар, давлат бошқаруви, давлат ҳуқуқи, сиёсий назария ва фалсафа ва бошқа кўплаб соҳалар мавжуд. Сиёсатшунослик методологик жиҳатдан хилма-хил бўлиб, ижтимоий тадқиқотларда келиб чиқадиган кўплаб усулларни эгаллайди.

3. Психология

Психология-қадимги юнон "психикаси" (соул) ва "логй" (study) дан келиб чиққан хулқ-атвор ва руҳий жараёнларни ўрганишни ўз ичига олган академик ва амалий соҳадир. Шунингдек, бундай билимларни инсон фаолиятининг турли соҳаларига, шу жумладан, шахсларнинг кундалик ҳаёти ва руҳий касалликларни даволаш муаммоларига татбиқ етишни назарда тутади.
4. Тарих.
Тарих инсоният ва ўтмиш ҳозирги кунга қандай таъсир қилгани ҳақидаги ҳикоядир. Бу фактлар маданиятлар ва халқларнинг ҳозирги ва қадимий цивилизациясини ўрганиш орқали ривожланди. Тарихий тадқиқотлар натижасида тарихий ўзгаришлар, воқеалар, ижтимоий ва маданий шароитлар, асосий бурилиш нуқталари ва уларни шакллантирган одамларнинг ҳаёти таҳлил қилинади.
5. Социология
Социология жамият тизимларини ўрганиш ҳисобланади,Социология ажратилган ижтимоий табақаланиши ўз ичига олади, ижтимоий синф, дин, ижтимоий ҳаракатчанлик, gender ва яна.
Бу соҳада қандай муҳим кўникмалар керак?
1. Мулоқот Кўникмалари
Мулоқот кўникмалари ҳар бир талаба учун мавзуни махсус термин ёрдамида турли аудиторияларда тегишли шаклларда тақдим имкониятига ега бўлиш учун керак бўлади. Бу соҳада яхши мулоқот қобилиятлари ҳам муҳим аҳамиятга эга, чунки инсонларнинг кундалик ҳаётидаги ўзаро муносабатлари ўзаро мулоқотга асосланган.
2. Сўроқ қилиш
Сўроқ қилиш қобилиятлари бу соҳада, айниқса, жиноятчи терговчи ёки психолог учун муҳимдир.
3. Ижодий Тафаккур
Ижодий фикрлаш барча соҳаларда, жумладан, гуманитар ва ижтимоий Фанлар бўйича яхши ишлашга имкон берувчи асосий кўникмалардан биридир. Ижодий фикрлаш қобилиятлари бу соҳада нафақат муҳим, балки шахсий ривожланиш борасида ҳам муҳим аҳамиятга эга бўлиб, инсон тажрибасини тушунишга асос яратади. Ижодий фикрлаш гуманитар ва ижтимоий Фанлар билан боғлиқ муаммоларнинг кўплаб ечимларини келтириб чиқариш имконини беради.
4. Кўникмаларини таҳлил қилиш, тадқиқ этиш ва баҳолаш
Гуманитар ва ижтимоий Фанлар маълумот, далил ёки маълумотларни тўплаш ва уларни таҳлил қилишни талаб қилади. Қилинган хулосалар далилларга асосланган, воқеалар, ишланмалар, масалалар ва ҳодисалар учун тушунтиришлар берилган бўлиши керак.
5. Танқидий Фикрлаш
Танқидий фикрлаш ўрганишнинг барча соҳаларида, жумладан, гуманитар ва ижтимоий фанларда ҳам муҳим аҳамиятга эга. Сиз қайси соҳада бўлишидан қатъи назар, танқидий фикрлаш қобилиятлари вазиятларни таҳлил қилиш ва онгли қарор қабул қилишда ёрдам бериш учун муҳимдир. Гуманитар ва ижтимоий Фанлар соҳасида сиз муаммоларни тушунишингиз, танқидий фикрлашингиз ва инсон ва жамият билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилишингиз керак