ЖИЗЗАХ ВИЛОЯТИ
Жиззах вилояти ҳудудининг катталигига кўра иқтисодий районда салмоқли ўрин эгаллаган ҳолда маъмурий тузилиши бўйича 12 та райондан, 8 та шаҳар ва 8 та шаҳарчадан иборат. Майдони 20,4 минг км2 бўлиб, аҳолиси, 1.01.2001 йил маълумотига кўра, 991 минг киши ёки Мирзачўл минтақаси аҳолисининг 60,7 фоизига тенг.
Ушбу минтақа мамлакат ичидаги меҳнат тақсимотида йирик аграрсаноат ишлаб чиқариш мажмуига эгадир. Тоғ ва тоғ олди ҳудудларда лалмикор деҳқончилик, узумчилик, боғдорчилик, сут ва сутгўшт чорвачилиги кенг ривожланганлиги билан аҳамиятли.
Географик ўрни ва табиий бойликлари. Жиззах вилояти Республикамизнинг марказий минтақасида жойлашган бўлиб, ҳудудининг узунлиги шарқдан ғарбга қадар 150 км, жанубдан шимолга 175 км ни ташкил этади.
Минтақанинг тараққий этган Тошкент ва Самарқанд вилоятлари ўртасида ўрнашганлиги унинг иқтисодийижтимоий ривожланишига ҳар томонлама кўмак бериб келмоқда. Айни вақтда жанубишарқда Тожикистон, шимолдан қозоғистон Республикаси билан қўшничилиги унинг геосиёсий мавқеини ҳам белгилаб беради.
Ҳудуднинг шимолий, шимолийғарб ва қисман шарқий томонлари пасттекисликлардан иборат. Шимол томондаги пасттекисликлар орасида Айдаркўл ва Арнасой кўллари жойлашган.
Жиззах вилоятининг ер усти тузилиши хилмахил, тоғ, тоғ ёнбағри ва текисликларнинг ўзаро мужассамлашганлиги билан тавсифланади. Тоғ ва тоғ олди ерлари минтақанинг анча катта қисмини эгаллаган ҳолда энг баланд жойи 3401 метрдир. Чунончи, Молгузарнинг баландлиги 2620 метр, қўйтошники 1905 метр ва ҳоказо.
Вилоят қўшни Сирдарёдан фарқ қилиб турли фойдали қазилмаларга бойлиги билан ажралиб туради. Бахмал, Зомин, /аллаорол, Жиззах, Фориш, Зарбдор районларида минералхом ашё заҳиралари: олтин, кумуш, вольфрам, қўрғошин, рух, мармар, молибден, мармар, волостанит, оҳак, гранит, корунд мавжуд. қўйтошнинг вольфрам, Маржонбулоқнинг олтин, Учқулочнинг қўрғошинрух конлари иқтисодий жиҳатдан аҳамиятлидир. Аммо аниқланган қазилма конлардан фойдаланиш, ишлаб чиқаришга кенг жалб этиш ҳозирча суст даражада. Бинобарин, ушбу бойликларни ўзлаштириш юқори технологияга асосланган турли шаклли корхоналарни қуришни зарур қилиб қўяди.
Туркистон, Нурота, Молгузар ва қўйтош, Писталитоғ, Губдин тоғ тизмалари ўзига хос иқлим ҳамда табиат манзарасини вужудга келтиради. 1976 йилда вилоятнинг Зомин районида 48 минг гектарли Халқ парки ташкил қилинди. Бу парк Туркистон тизмасининг шимолий ёнбағрида жойлашган бўлиб, унинг ёнида Зомин қўриқхонаси ҳам вужудга келтирилган. қўриқхона ва Халқ парки 78 минг гектар майдонни эгаллайди.
Табиий иқлим шароити кескин мўътадил, ёзи иссиқ ва қуруқ; фақатгина Бахмал, Зомин ва Фориш районларининг ёзи нисбатан салқинроқ. Лалмикор деҳқончилик суғорма деҳқончилик билан биргаликда олиб бориладиган сут ва сут гўшт етиштиришга мослашган, сув танқислиги сезилиб турадиган ҳудудлари айнан шу районларга тўғри келади.
Do'stlaringiz bilan baham: |