Мирзачўл минтақаси

26­жадвал


Сирдарё вилояти шаҳар ва туманларининг ижтимоий­
иқтисодий ривожланиш кўрсаткичлари(2000 йил)

№	Шаҳар ва туманлар	Аҳоли сони, минг киши	Саноат маҳсулоти, фоизда	қишлоқ хўжалиги ялпи маҳсулоти,%	Халқ истеъмол моллари ишлаб чиқариш, %
1.	Гулистон шаҳри	73,7	28,9	2,8	37,4
2.	Янгиер шаҳри	55,2	4,4	0,6	6,9
3.	Ширин шаҳри	15,0	1,7	0,4	0,5
4.	Туманлар:Оқолтин	51,3	4,9	15,9	0,6
5.	Боёвут	80,5	10,9	17,2	1,5
6.	Гулистон	50,9	0,3	8,1	0,5
7.	Мирзаобод	42,2	0,1	5,3	0,2
8.	Меҳнатобод	23,4	0,1	4,2	0,1
9.	Сирдарё	103,0	21,4	14,5	32,5
10.	Сайхунобод	60,0	20,1	13,6	19,2
11.	Ш.Рашидов	50,4	6,9	9,6	0,2
12.	Ховос	44,1	0,3	7,8	0,4
13.	Вилоят бўйича	649,6	100	100	100

Жадвал ЎзР Макроиқтисодиёт ва статистика вазирлиги маълумотлари асосида тузилган.

Саноат тармоқларининг ҳудудий таркибини таҳлил қилганда вилоят маркази Гулистон шаҳрини алоҳида кўрсатиб ўтиш жоиз. Бу шаҳар зиммасига Сирдарё вилояти саноат маҳсулотининг 23,2 фоизи (2000 йил) тўғри келади. Гулистонда енгил ва озиқ­овқат саноати тармоқлари яхши ривожланган.

қишлоқ туманларидан Сирдарё, Сайхунобод, Ш.Раши­дов ва Оқолтин туманларининг ҳиссаси анча юқори. Жум­ладан, вилоят саноат маҳсулотининг 17,2 фоизини Сирдарё ва, 16,2 фоизини Сайхунобод туманлари беради. Айни вақтда Меҳнатобод, Гулистон, Мирзаобод туманларида саноат ривожланиши паст даражада.
Енгил саноат асосан вилоят пахта хом ашёсига таянган ҳолда ривожланиб келмоқда. Деҳқонобод, Боёвут, Мирза­обод, Фарғона ва Гулистон пахта тозалаш заводлари шулар жумласига киради. Мазкур заводлар вилоятдаги етишти­рилган пахтани тўла қайта ишлаш қувватига эгадир.
Озиқ­овқат саноатининг корхоналари деярли барча шаҳар ва туманларда мавжуд бўлиб, бунга Сирдарё, Гулис­тон сут заводлари, ёғ­пишлоқ заводи, ёғ­экстракция, қан­долат фабрикаси ва бошқаларни киритиш мумкин.
Юқоридаги тармоқлардан ташқари машинасозлик ва метални қайта ишлаш тармоғи ҳам шаклланмоқда. Асосан Тошкент қишлоқ хўжалиги машинасозлиги заводининг Сирдарё филиали, Гулистон таъмирлаш­техника заводлари, рефрижератор­вагонларни таъмирлаш заводлари шулар жумласидандир. Мазкур тармоқнинг вилоят саноат маҳсулотларини ишлаб чиқаришдаги ҳажми 2,2 фоизга баробар.
қурилиш материаллари саноатига жами саноат маҳсу­лотининг 1,2 фоизи яқини тўғри келади. У асосан Янгиер шаҳри ва Сирдарё туманларида ривожланган.
Янгиер қурилиш материаллари ва конструкциялари комбинати таркибида темир­бетон маҳсулотлари, темир­ бетон қувурлари заводлари ва цехлари мавжуд. Сирдарёда ҳам темир­бетон маҳсулотлари ишлаб чиқарилади, бу ерда уйсозлик комбинати барпо этилган.
Сирдарё вилоятида қазилма бойликлар, етарлича ишчи кучи бўлмаганлиги боис оғир саноат тармоқлари суст ривожланган, аммо келажакда тўқимачилик, машинасозлик, фармацевтика ва қурилиш саноатини ривожлантириш учун қулай имкониятлар бор.
қишлоқ хўжалиги. Сирдарё вилояти мамлакатимиз қишлоқ хўжалиги маҳсулотининг 3,6 фоизини, Мирзачўл иқтисодий районининг 40,8 фоизини беради. Янги ерларни ўзлаштириш орқали ривожланган бу тармоқда деҳқончилик етакчилик қилади.
Ҳозирги пайтда Сирдарё вилоятининиг умумий экин майдонлари 260 минг гектар бўлиб, шундан 104,4 минг гектарга донли экинлар экилади. қолган қисмида пахта, полиз ва сабзавот етиштирилади. 2000 йилда вилоятдаги 104,4 минг гектарга экилган донли экинлардан 217,2 минг тонна ҳосил олинган (асосан буғдой), ҳосилдорлик ўртача 20,8 центнер.
Деҳқончиликнинг етакчи тармоғи–пахтачилик бўлсада, кейинги йилларда унинг экин майдонлари анчага қисқарди. Ҳозирги вақтда Сирдарё вилояти барча экин майдонларининг 53,1 фоизига пахта экилмоқда.
Полиз ва сабзавот маҳсулотларини етиштириш ҳам му­ҳим қишлоқ хўжалиги тармоқлари бўлиб, вилоят бу жиҳатдан минтақалар ичида етакчилардан ҳисобланади. Айнан ана шу маҳсулот турларининг ялпи ҳосили Республика умумий кўрсаткичида 3,7 фоизни, шундан полиз экинлари 54,1 фоиз, қолгани сабзавотларга тўғри келади. Полиз экинлари етиштириш бўйича (63,4 минг тонна) вилоятлар орасида мазкур вилоят биринчи ўринни эгаллайди.
Сирдарё вилоятида деҳқончилик маҳсулотларини етиш­тириш билан бир вақтда чорвачилик тармоқлари ҳам ривож топиб бормоқда. Мазкур тармоқнинг ялпи қишлоқ хўжалиги маҳсулоти ҳажмидаги улуши 45,7 фоизга тенг. Гўшт етиштириш тирик вазнда 25,1 минг тоннани ташкил этган ҳолда Республикада етиштирилган гўштнинг 3,1 фоизни, сутнинг 3,3 фоизини беради. Бундан ташқари, пиллачилик ҳам яхши йўлга қўйилган.
қишлоқ хўжалигидан олинаётган маҳсулотларнинг ялпи ҳосилига кўра 2000 йилда Оқолтин (15,9 фоиз), Сайхунобод (13,6 фоиз), Боёвут (17,2 фоиз) ва Сирдарё (14,5 фоиз) туманлари бошқа туманларга нисбатан ажралиб туради.
2001 йил маълумотлари бўйига, ўтган давр оралиғида вилоят қишлоқ хўжалигида биронта ҳам ортиқча ишчи кучи бўшамаган. Аксинча, айнан шу тармоқда 4,6 минг кишилик янги иш ўринлари ташкил этилган. Бу эса вилоятдаги меҳнат ресурслари муаммоларини ҳал этишга ижтимоий­иқтисодий ривожланишни юксалтиришга хизмат қилади.
Сирдарё вилояти мамлакат ҳудудий меҳнат тақсимотида қишлоқ хўжалигининг баъзи тармоқларини ривожлантириш учун етарлича шароит ва имкониятлари борлиги туфайли келажакда минтақалар иқтисодиётида алоҳида ўрин эгаллаш зарур.