Минтақада саноат корхоналарини рағбатлантиришда сармоявий тизимни шаклантириш

1-жадвал
Корреляцион таҳлил натижалари

	S1	S2	QX1	QX2	TR1	TR2	IN1	IN2
S1	1.0
S2	-0.6	1.0
QX1	0.8	-0.5	1.0
QX2	0.1	0.3	0.3	1.0
TR1	0.5	-0.5	0.7	0.1	1.0
TR2	0.5	-0.2	0.6	0.2	0.3	1.0
IN1	0.5	-0.3	0.6	-0.1	0.4	0.9	1.0
IN2	0.4	-0.4	0.7	0.2	0.6	0.8	0.8	1.0

Бу ерда: S₁ - Қашқадарё вилояти бўйича саноатда кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); S₂ – Қарши шаҳри бўйича саноатда кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); QX₁ - Қашқадарё вилояти бўйича қишлоқ хўжалигида кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); QX₂ – Қарши шаҳри бўйича қишлоқ хўжалигида кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); TR₁ - Қашқадарё вилояти бўйича савдода кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); TR₂ – Қарши шаҳри бўйича савдода кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); IN₁ - Қашқадарё вилояти бўйича инвестицияда кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда); IN1 – Қарши шаҳри бўйича инвестицияда кичик бизнес хусусий тадбиркорликнинг улуши (фоизда);[7]
Саноатда инвестициянинг улуши ва танлаб олинган барча кўрсаткичлар орасида тескари корреляцион боғлиқлик кузатилмоқда. Юқоридаги таҳлилларимиздан ҳам маълумки, Қарши шаҳри саноатга киритилган инвестиция дастлабки даврда анча юқори бўлиб, кейинги даврда пасайиши кузатилади. Бу ердаги асосий муаммо мавжуд ҳолат ва нисбатни сақлаб қолишдаги муваффақиятсизлик, яъни саноатда йирик ва кичик бизнес тараққиётидаги нисбатнинг таъминланмаганлигидир. Бундан кўринадики саноатда кичик бизнес тараққиётини таъминлашда муаммолар мавжуд бўлиб, йирик ва кичик бизнесни ўзаро муносиб нисбатларда ривожини таъминлаш талаб қилинади.[5]
Корреляцион таҳлил натижалари асосида уларнинг ўзгаришларига мос равишда Қарши шаҳрида кичик бизнес субъектлари сонини ўзгаришини ҳам прогноз кўрсаткичларини ишлаб чиқишни мақсад қилганмиз ва қуйдагича таъсвирланди. (1-расм)

1. 
   расм. Қарши шаҳрида саноатдаги КБХТка киритилган инвестициялар учун ҳисобланган тренд модели
   

Ишлаб чиқилган моделнинг адекватлигини асослаш учун унинг мезонлар бўйича олинган натижаларини қараб чиқамиз. Детерминация коэффициенти бироз паст бўлишига қарамасдан яъни 0.59 га тенг бўлсада, Стьюдент ва Фишер мезонлар бўйича аниқланган барча кўрсаткичлар моделнинг адекватлигини кўрсатмоқда. Яъни, Fҳисоб=7,6 ни ташкил қилгани ҳолда унинг p-қиймати 0.005 тенг ва 0,995 фоиз ишонч оралиғига тегишли эгалигини кўрсатмоқда.

Хулоса ва таклифлар
Кичик бизнес хусусий тадбиркорликда инвеститсиянинг улуши ва танлаб олинган барча кўрсаткичлар орасида тескари корреляцион боғлиқлик кузатилиши ва инвестецияни жозибадор кўринишда ва шакиланишида иқтисодий ўсиш жараёнини таҳлил қилиш нуқтаи назаридан ёндашилганлиги, инвестицияларга янги корхоналарни ташкил этиш, мавжудларини кенгайтириш, реконструкция қилиш ва техник жихатдан кайта қуроллантириш ва шунингдек моддий айланма маблағлар хажмининг ўсишига кетадиган маблағлар деб таъриф бериш мақсадга мувоффиқроқдир деб хулоса қилсак бўлади.
Фойдаланилган адабиётлар
1. Ўзбекистон Республикасининг Президентининг ―Инвестиция фаолияти тўғрисидаги 1998 йил 24 декабрдаги қарори.
2. Ўзбекистон Республикасининг 2020-2021 йилларга ижтимоий-иқтисодий ҳолати UZ.STAT маълумотларидан.
3. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 29 апрелдаги ПҚ-4300-сон қарори.
4. Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс: Принципы, проблемы и политик
5. Қашқадарё вилоят ситатистика бошқармаси маълумотлари
6. https://www.natlib.uz/
7. https://www.ziyonet.uz/